한국   대만   중국   일본 
Й?р?к ? Википедия Эст?лекк? к?серг?

Й?р?к

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
Й?р?к
Рәсем
?ай?а ?йр?нел? кардиология [d]
Таксонда бар Хайуандар
Анатомическая локализация грудная полость [d] [1]
Артериальное кровоснабжение правая коронарная артерия [d] ??м левая коронарная артерия [d]
Венозный отток верхняя полая вена [d]
Иннервируется cardiac plexus [d]
Развитие анатомической структуры развитие сердца [d]
Ним? мен?н тоташа артерия ??м Вена
Тауыш сы?ара звуки сердца [d]
Код NCI Thesaurus C12727
  Й?р?к Викимилект?
Кешене? эшл?п тор?ан й?р?ге
Кеше й?р?ге 1. У? й?р?к алды б?лекс??е. 2. ?ул й?р?к алды б?лекс??е. 3. ??к? эсе ?ыуыш вена (Vena cava superior). 4. Аорта ду?а?ы (Aort). 5. ?пк? артерия?ы. 6. ?пк? вена?ы. 7. Япра?лы клапандар. 8. Ярым ай ?ыма? клапандар. 9. Й?р?кте? ?ул ?арынсы?ы. 10. Й?р?кте? у? ?арынса??ы?ы. 11. А??ы вена (Vena cava inferior). 12. ?с ?ап?аслы клапан. 13. ?пк? клапаны
Кеше й?р?ге моделе т?би?и ?урлы?та

Й?р?к ( лат.   соr , грек. καρδι? , рус.   сердце ) ? мускулдар?ан тор?ан эсе ?ыуыш а?за. Умырт?алы й?н эй?л?ре [2] , шул и??пт?н кеше организмында ту?тау?ы? ритмик ?ы??арыу яр?амында ?ан ?йл?нешен т?ьмин ите?се м??им т?н а?за?ы. Ул к?кр?к ?ыуышлы?ында урта ?ы?ы?тан ?улдара? урынлаш?ан [3] .

Д?й?м м??л?м?тт?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

≪Й?р?к≫ ???е ( уры? теленд?ге ≪сердце≫ ??ене? сы?ышы мен?н борон?о славян телен? барып тоташа: праслав. *sьrdьko [4] , баш?а телд?р??: иб?е теле *??rd (шул у? тамыр?ан лит.   ?irdis , бор. грек.   καρδ?α , лат.   cor , ингл.   heart ) [5] .

Й?р?к тик унда ?ына бул?ан ??енс?лекле мускулдар?ан: ар?ыры ?ы?атлы й?р?к мускулдары ту?ыма?ынан т???лг?н. Бындай мускул ту?ыма?ында мускул с?ст?ре (о?он еп ?ыма? к???н?кт?р) ??-ара ?релеп ??к?н була. Был й?р?к ?ы??ар?анда ?у??ыу?ы? тиге? таралып, с?ст?р?е? бер??м ?ы??арыуын т?ьмин ит?.

Ул тоташтыр?ыс ту?ыманан барлы??а килг?н й?р?к ?абында (перикард) ята. Й?р?к ?абыны? эске й??? й?р?кте е?ешл?п тороусы ??м ?ы??ар?анда ыш?ылыу?ы к?мете?се шыйы?са б?леп сы?ара.


Й?р?к, ?анды тамыр?ар?а ?ыуып, умарт?алылар организмы ?с?н бик м??им бул?ан ?ан ?йл?нешен тыу?ыра. Даими х?р?к?тл?неп тор?а ?ына, ?ан ?? бурысын ?т?й ала. Шулай итеп, й?р?к ??м ?ан тамыр?ары ?ан ?йл?неше система?ын т?шкил ит?.

Й?р?кте? тибе???н ту?тауы организмды? ?лемен? килтер?, с?нки ту?ымалар?а кислород мен?н й?ш?? ?с?н мотла? бул?ан матд?л?р килм?й. ??м бер ?к ва?ытта улар?ан тар?алыу продукттары сы?арылмай, ????мт?л? организм а?ыулана.

Кеше й?р?ге [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Й?р?кте? ауырлы?ы, кешене? енесен? ?арап уртаса, оло ир??р?? 332 г (274?385 г), ?атын-?ы??ар?а 253 (203?302 г) грамм була.

Бер минут арауы?ында уртаса 72 тап?ыр ?ы?ылып типк?н был т?н а?за?ы тыныс х?лд? т??леген? 100 000 сама?ы тап?ыр ?ы??ара. Уны? аша был ва?ыт эсенд? 7 000 ? д?н 10 000 литр?а тиклем, йыл эсенд? 3 150 0000 литр?а я?ын ?ан ?т?.

Кеше й?р?гене? т???л?ш? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Й?р?кте? т???л?ш? был а?за баш?ар?ан эш мен?н туранан-тура б?йле. Й?р?к тоташ б?лге мен?н ике ?л?шк? ? бер-бере?ен?н тулы?ынса айырыл?ан ?ул ??м у? ?л?шт?рг? б?ленг?н. Шуны? ????мт??енд? й?р?кт? артериаль ??м веноз ?ан ?ушылмай. Й?р?кте? ?ул ?л?ш?нд? тик артериаль ?ан, ? у? я?ында веноз ?ан ?ына була.

Был ике ?л?ш ?? сиратында бер-бере?ен? тоташ?ан ике б?лекк? б?лен?: ??к??? ? й?р?к алды , а??ы б?лек ? ?арынса? тип й?р?т?л?. Шулай итеп, барлы? име?е?се хайуандар?ы?ы ке?ек, кеше й?р?ге л? д?рт камералы: ул ике й?р?к алдынан ??м ике ?арынсы?тан тора.

Й?р?к алдарыны? к?б? ?арынсы?тар к?б?н? ?ара?анда байта??а йо?ара?. Был й?р?к алдары баш?ар?ан эште? са?ыштырмаса ?ур булмауына б?йл?нг?н. Улар ?ы??ар?анда, ?ан ?арынсы?тар?а ин?.

Артабан ?арынсы?тар байта??а к?бер?к эш баш?ара: ?анды тамыр?ар?ы? организм буйлап ?у?ыл?ан бар о?онло?о буйынса ?ыуа. ?ул ?арынсы?ты? мускул к?б? у? ?арынсы?ты?ына ?ара?анда ?алыныра?. С?нки у? ?арынсы? ?анды упк?л?рг? ?ыуа (кесе ?ан ?йл?неше т???р?ге). ? ?ул ?арынсы? ?анды ?ан тамыр?ары буйлап б?т?н организм?а(?ур ?ан ?йл?неше т???р?ге) тарата. ?ул ?арынсы? к?пк? ?урыра? к?л?мд? эш баш?ара.

??р й?р?к алды мен?н ?арынсы? ара?ында?ы сикт? ?ап?ас ?ыма? ике я??а асыла тор?ан клапандар бар. Улар тарамыш епт?ре мен?н й?р?к к?пт?рен? беркетелг?н. Был ? япра?лы клапандар .

Й?р?кте? эше [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Й?р?к эшм?к?рлеге й?р?к циклыны? ?с фаза?ыны? ритмлы алмашыныуынан :

  • й?р?к алдарыны? ?ы??арыуынан,
  • ?арынсы?тар?ы? ?ы??арыуынан
  • ??м й?р?кте? д?й?м йомшарыуынан тора.

Б?т? й?р?к циклыны? дауамлы?ы я?ынса 0,8 секунд?а ти?. Й?р?кте? д?й?м йомшарыуы фаза?ына я?ынса 0,4 секунд тура кил?. Ике ?ы??арыу ара?ында?ы бындай ял й?р?к мускулыны? эшк? ??л?тлеген тулы?ынса элекке х?лен? ?айтарыу ?с?н етерлек була.

Й?р?к мускулыны? ??енд? тыуыусы импульстар т?ь?иренд? й?р?кте? ритмлы ?ы??арыу?а ??л?тле булыуы й?р?к автоматия?ы тиг?н атама ал?ан.

Автоматия й?р?кте? нервы система?ына са?ыштырмаса б?йл?неш?е? эшл??ен т?ьмин ит?. Й?р?к ритмлы ?ы??ара. Са?ыштырмаса тыныс х?лд? й?р?к минутына сама мен?н 70 ? 75 тап?ыр ?ы??ара.

Й?р?к алдары ?ы??ар?анда, клапандар?ы? япра?тары ?арынсы?тар эсен? ?алынып т?ш?, ??м ?ан й?р?к алдарынан ?арынсы?тар?а иркен ?т?. ?арынсы?тар ?ы??ар?анда, япра?тар?ы? клапандары ябыла ??м й?р?к алдарына ине? юлын томалай. Был ?анды? тик бары бер й?н?лешт? ген? ? й?р?к алдарынан ?арынсы?тар?а табан ?ына х?р?к?тл?не?ен т?ьмин ит?. Й?р?кте? ?ы??арыуын й?р?к мускулы т?ьмин ит?, ул ??лд?не? ар?ыры ?ы?атлы мускулына о?шаш. Й?р?к мускулында айырым к???н?кт?р бар, улар?а ва?ыт-ва?ыт (периодик) р??ешт? яр?ыу?ар тыуа, ??м улар ике й?р?к алды ??м ?арынсы?тар?ы? мускуллы к?пт?рен? тапшырылып тора. Ш?а к?р? й?р?кте? б?лект?ре бер-бер артлы: т???? й?р?к алдары, унан ?у? ?арынсы?тар ?ы??ара. Й?р?к алдарыны? ике?ене? д? 0,1 секунд сама?ы дауам итк?н ?ы??арыуы ва?ытында б?т? ?ан ?арынсы?тар?а килеп ин?. Унан ?у? й?р?к алдары йомшара, ? ике ?арынсы? та ?ы??арып, ?анды аорта?а ??м ?пк? артерия?ына этеп сы?ара. ?арынсы?тар?ы? ?ы??арыуы 0,3 секунд сама?ы дауам ит?, ? унан ?у? улар йомшара ??м артабан?ы 0,4 секунд эсенд? б?т? й?р?к мускулы тыныс й?ки д?й?м йомшар?ан х?лд? ?ала.

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. McGuinness H. (unspecified title) ? ISBN 978-1-4441-0923-8
  2. Heart . SeymourSimon.com . Архивировано 27 март 2013 года.
  3. Kumar. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. ? 7th. ? Philadelphia: Elsevier Saunders, 2005. ? P. 523. ? ISBN 0721601871 .
  4. Фасмер М. Этимологический словарь русского языка . ? Прогресс. ? М ., 1964?1973. ? Т. 3. ? С. 605?606.
  5. J. P. Mallory,Douglas Q. Adams. Encyclopedia of Indo-European culture. ? London: Fitzroy Dearborn Publishers, 1997. ? P. 262?263. ? ISBN 9781884964985 .

Сы?ана?тар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • Научно-познавательная коллекция ≪Маршалл Кавендиш≫. Универсальный иллюстрированный справочник для всей семьи. Организам человека / № 21: Сердце (с. 47 ? 50) ? М., Алмаз-пресс, 2002. ? 162 с. ? (Древо познания). ISSN 1684-582X  (рус.)
  • Кровь, сердце и сосуды человека   (рус.)
  • Биологический энциклопедический словарь. Гл. ред. М. С. Гиляров; Редкол.: А. А. Бабаев, Г. Г. Винберг, Г. А. Заварзин и др. ? 2-е изд., исправл. ? М.: Сов. Энциклопедия, 1986.  (рус.)

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • Атлас анатомии человека. Издание на русском языке. / Перевод: к.м.н. В. В. Серов. / ? М.: Белый город, 2005. ? 103 с. с илл. ISBN 5-7793-0982-5   (рус.)
  • Цузмер А. М., Петришина О. Л. Кеше. Анатомия, физиология и гигиена. / С. В. Атна?олова т?ржем??е / ? ?ф?: Баш?ортостан китап н?шри?те, 1987. ? 239 бит.
  • Советский энциклопедический словарь: ? М.: Советская энциклопедия, 1980. ? 1600 с. с илл.  (рус.)
  • Ожегов С. И. Словарь русского языка. ? М., 1968.  (рус.)
  • Русско-башкирский словарь: В 2 т. / Под редакцией З. Г. Ураксина, Уфа: Башкирская энциклопедия, 2005. Т. 2. П ? Я. ? 2005. ? 680 с.