한국   대만   중국   일본 
Голландия Ост-?индостаны ? Википедия Эст?лекк? к?серг?

Голландия Ост-?индостаны

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
Голландия Ост-?индостаны
Флаг Герб
Флаг Герб

 
 
Баш ?ала

Батавия

Телд?р

Нидерланд

А?са бер?меге

Нидерланд Indianинд гильдеры

  Голландия Ост-?индостаны Викимилект?

Голландия Ост-?индостаны ( нидерл. Nederlands(ch)-Indie ) ? Малай архипелагы утрау?ары ??м Я?ы Гвинея утрауыны? к?нбайыш ?л?ш?нд? Голландияны? колониаль бил?м?л?ре.

1800 йылда Голландия Ост-?индостан компания?ын национализациялау ????мт??енд? барлы??а килг?н. 1942 йылды? мартында Япония оккупация?ына тиклем ??м?лд? була. ??йл?? телм?ренд? ??м р?сми булма?ан документтар?а ?ай?ы са?та шулай у? Нидерланд (??м Голландия) ?индостаны тип атал?ан. ?индостан ярымутрауында?ы голланд колониаль бил?м?л?ре ? Голландия ?индостаны мен?н бутар?а ярамай.

Баш?а колониаль бер?мект?р ке?ек, Голландия Ост-?индостаны урында?ы д??л?т бер?мект?ре мен?н д?, баш?а колониаль державалар ( Б?й?к Британия , Португалия , Франция , Испания ) мен?н ки?кен к?р?шт? барлы??а кил?. Урында?ы малай солтандары бил?м?л?ре мен?н уратыл?ан яр буйы факториялары ??м форпостары булара?, о?а? йылдар башлыса талассократия характерына эй? була.

XIX быуат а?а?ы ? XX быуат башында?ы яулау?ар, шулай у? ?е??тле и?тисади эксплуатациялау механизмдарын ?улланыу голландтар?а ?? тажы власы а?тына архипелагты? ?ур ?л?ш?н берл?штерерг? м?мкинлек бир?. Голландия Ост-?индостаны ??ене? нефть ??м баш?а фай?алы ?а?ылмалар?ы? бай запастары мен?н ≪Голландия колониаль империя?ы тажы ынйы?ы≫ тип и??пл?нг?н [1] .

Т??тарих [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Т?рл? д??ер?? Голландия Ост-?индостаныны? бил?м??е

1596 йылды? 23 июненд? Бантам портына беренсе голланд сау?а экспедиция?ы кил?, уны? капитаны Корнелиус Хутман була. Голландтар был бил?м?л?р?е? табышлы ик?нлеген? ти? т?ш?н?. ????рене? т??ге у?ыштарынан ?у? голланд коммерсанттары Нидерландты? т?рл? ?алаларында ??м провинцияларында конторалар р?тт?рен булдыра. Был конторалар армия, флот ??м эре капитал мен?н б?йле була ??м К?нсы?ыш, айырым ?йтк?н?д ошо т?б?к мен?н сау?а ите? ?с?н фай?аланыл?ан. 1602 йылда у? улар Ост-?индостан компания?ына берл?ш? ??м был ва?ыт ?с?н эре акционер капиталына эй? була.

Д?й?м хронология [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Батавия (х??ер Джакарта ) 1897 йылда
  • 1602 ? 1800 : был т?б?кт? компания х?рби-сау?а операциялары алып бара. Территориаль яулау?ар ?ур булма?а ла, инглизд?р?е ??м португалдар?ы ?ы?ыры?лап, Голландия флоты утрау?ар ара?ы ?ыу?арын ??м т?п порттар?ы тулы?ынса контролг? ал?ан.
  • 1800 ? 1942 : интенсив территориаль аннексия, урында?ы халы? ??м баш?а Европа державалары мен?н о?айлы ??м ?ан ?ой?осло колониаль ?у?ыштар.
  • 1859 : К?нсы?ыш Тимор?ан баш?а, Португалия Индонезия?ыны? 2/3 ?л?ш?н Голландия тарафынан аннексиялау.
  • 1942 ? 1945 : Индонезияла Япония оккупация?ы.
  • 1945 ? 1949 : Индонезия бойондоро??о?ло?о ?с?н ?у?ыш .
  • 1962 : Индонезия тарафынан Голландияны? ?у??ы территория?ын ? Нидерланд Я?ы Гвинея?ын аннексиялау.

Ниге?л?? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Наполеон ?у?ыштары осоронда Голландияны? территория?ы Франция тарафынан яулап алына ??м б?т? голланд колониялары автоматик р??ешт? француздар ?улына к?с?. ????мт?л? 1808?1811 йылдар?а колония мен?н француз генерал-губернаторы идар итк?н. 1811?1816 йылдар?а Наполеон ?у?ыштары барышында Голландия Ост-?индостаныны? территория?ы Англия тарафынан яулап алына, был ва?ыт?а ?арай ул К?нья? Африкала?ы Кап голланд колония?ын ? Нидерланд ??м Индонезия ара?ында?ы м??им сау?а звено?ын оккупациялап ?лг?р?). Голландия колониаль империя?ыны? ?е??те ???л?, ?мм? Англия?а католик колониаль державалары ? Франция , Испания ??м Португалия мен?н к?р?шт? протестант союздаш к?р?к була. Шунлы?тан 1824 йылда инглиз-голланд килеше?ен? ярашлы, Голландияны? ?индостанда?ы колониаль бил?м?л?рен? алмаш?а, Индонезияла оккупациялан?ан территория голландтар?а ?айтарыла. Бынан тыш Малакка ярымутрауы Англия?а к?с?. Британия Малайя?ы ??м Голландия Ост-?индостаны ара?ында барлы??а килг?н сик х??ерге к?нд? л? Малайзия ??м Индонезия ара?ында сик булып тора.

Территориаль экспансия [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Голландияны? Ост-?индостаныны? баш ?ала?ы Батавия була, х??ер ул Джакарта  ? Индонезияны? баш ?ала?ы. Ян Питерсзон Кун заманынан, Ява утрауы 350 йыл дауамында Голландия Ост-?индостан компания?ы ??м колониаль хакими?те контроле а?тында бул?а ла, Голландия Ост-?индостаныны? ?ур ?л?ш?, шул и??пт?н Борнео , Ломбок ??м Я?ы Гвинеяны? к?нбайыш ?л?ш? ??т?нд? тик XX быуат башында контороль урылаштырыла [2] .

≪Принц Дипонегороны ?сир ите?≫, Николас Пинеман картина?ы, 1830?1835 йылдар.

Ислам ?аршылы?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ислам институттарыны? эске тоторо?ло?она таян?ан Индонезияны? а?аба хал?ы, Голландия Ост-?индостан компания?ына, ? ?у?ынан Голландияны? колониаль хакими?тен? ?ур ?аршылы? к?р??тк?н [3] . И? о?айлы конфликттар Суматрала Падри ?у?ышы, Б?й?к Ява ?у?ышы ??м 1873 йылдан 1908 йыл?а тиклем дауам итк?н Ачех солтанлы?ында (Суматраны? т?нья?-к?нбайыш ?л?ш?) уты? йыллы? ?анлы ?у?ыш. К?нбайыш Папуа (К?нбайыш Я?ы Гвинея ) ??м эске тау районыда халы?тары тик 1920-се йылдар?а ?ына буй?она. Голандтар ?с?н XIX быуат урта?ына тиклем дауам итк?н был ?ыу?ар?а?ы к?сл? пиратлы? (малай, ?ытай, ??р?п, европалы пираттары) м??им проблема тыу?ыр?ан. [2]

1904?1909 йылдар?а генерал-губернатор Дж. Б. ван Хётц идаралы?ы осоронда Голландия колониаль хакими?тене? власы Голландия Ост-?индостаныны? б?т? территория?ына тарала, шулай итеп х??ерге Индонезия д??л?тене? ниге???ре барлы??а кил? [4] . 1905?1906 йылдар?а К?нья?-К?нбайыш Сулавеси , 1906 йылда Бали утрауы ??м 1920 йылда Я?ы Гвинея утрауыны? к?нбайыш ?л?ш? ба?ып алына.

?олауы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

1942 йылды? 10 ?инуарында Япония империя?ы Нидерланд короллеген? ?аршы ?у?ыш аса. 1942 йылды? мартына ?арай япон ??ск?р??ре Голландия Ост ?индостанын тулы?ыса яулап ала.

Голландия Ост ?индостаныны? ?олауы голланд колониаль империя?ыны? ахырын а?лат?ан. Япониянан азат ителг?нд?н ?у?, 1945 йылды? 17 авгусында Индонезия Республика?ы и?лан ител?. 1949 йылда Индонезия бойондоро??о?ло?о ?с?н ?у?ышта е?елг?нд?н ?у?, Голландия уны таный.

Шулай у? ?ара?ы? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. А. Крозе. Голландский флот во Второй мировой войне / Пер. с англ. А. Больных. ? М .: ACT, 2005. ? ISBN 5-17-026035-0 .
  2. 2,0 2,1 Witton, Patrick. Indonesia   (билд??е?) . ? Melbourne: Lonely Planet], 2003. ? С.  23 ?25. ? ISBN 1-74059-154-2 .
  3. Schwarz, A. A Nation in Waiting: Indonesia in the 1990s   (инг.) . ? Westview Press, 1994. ? P.  3 ?4. ? ISBN 1-86373-635-2 .
  4. Robert Cribb , ≪Development policy in the early 20th century≫, in Jan-Paul Dirkse, Frans Husken and Mario Rutten, eds, Development and social welfare: Indonesia’s experiences under the New Order (Leiden: Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde, 1993), pp. 225?245.

???би?т [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]


?алып:Голландские колонии