한국   대만   중국   일본 
Ганимед (юлдаш) ? Википедия Эст?лекк? к?серг?

Ганимед (юлдаш)

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
Ганимед
Рәсем
Исем Jupiter III
Масса 148,148 ± 0,004 йоттаграмм [1]
Кем х?рм?тен? атал?ан Ганимед
Кем ?уш?ан Марий, Симон [d] [2]
Асыусы й?ки уйлап табыусы Галилео Галилей [2] [3]
Асыу дата?ы 7 ?инуар 1610 [3]
Родительское тело Юпитер
Апоцентр 1 071 600 km
Перицентр 1 069 200 km
Орбита эксцентриситеты 0,0013
Наклонение орбиты 2,214 °
Орбитальный период 7,154 т??лек
Большая полуось орбиты 1 070 400 km
Видимая звёздная величина 4,61
Альбедо 0,43
Магнитный момент 1,32E+20 ± 5,0E+17 J/T [4]
Ты?ы?лы? 1,936 грамм на кубический сантиметр
Температура 70 K [5] , 110 K ??м 152 K
Май?ан 87 000 000 км²
Радиус 2634,1 ± 0,3 km ??м 2631 km [2]
Астрономик символ һүрәте
Поверхностная гравитация 1,428 метр в секунду в квадрате
  Ганимед Викимилект?

Ганимед ( бор. грек.   Γανυμ?δη? ) ? Галилей юлдаштарыны? бере?е [6] , Юпитер?ы? б?т? юлдаштары ара?ында алы?лашыу буйынса етенсе урында тора, ?ояш система?ында и? эре юлдаш. Уны? диаметры 5268 километр?а тиге?, ул Титандан (?ояш система?ында ?урлы?ы буйынса икенсе урында тора) 2 процент?а ??м Меркурий?ан 8 процент?а ?урыра?. Шул у? ва?ытта Ганимедты? масса?ы Меркурий масса?ыны? ни бары 45 процентына тиге?, ?мм? планеталар юлдаштары ара?ында ул у?ата ?ур. Ганимед Ай?ан масса?ы буйынса 2,02 тап?ыр ?урыра?.

[7] [8] . Орбита?ын я?ынса ете к?н эсенд? ?теп, Ганимед Юпитер?ы? баш?а ике юлдашы ? Европа ??м Ио мен?н 1:2:4 орбиталь резонансында ?атнаша.

Ганимед я?ынса тиге? ?л?шт?р?? силикат то?омдары ??м ?ыу бо?онан тора. Ул ? тимерг? бай шыйы? ???кле тулы?ынса айырым есем. Я?ынса 200 км тир??е т?р?нлект? ?атламдары ара?ында шыйы? ?ыулы океанды? булыуы ихтимал [9] . Ганимедты? ??т?нд? ике т?рл? ландшафт к???тел?. ??к? я?ылы?ыны? ?ст?н бер ?л?ш? ?ыу а?ты кратер?ары мен?н сыбарлан?ан ?арара? т??т?. Улар?ы? й?ше д?рт миллиард йыл?а тиклем барып ет?. ?ал?ан май?анында бура?налар ??м тау ?ырттары мен?н ?аплан?ан й?шер?к ?лк?л?р ята. ?лег? асы? т??т?ге ?лк?л?р геология?ыны? ?атмарлы булыуыны? с?б?пт?ре а?а?ына тиклем асы?ланма?ан. Б?лки, был к?ренеш тектоник ???емлек мен?н б?йлелер тиг?н фараз бар [10] .

Ганимед ? ?ояш система?ында ?? магнитосфера?ы бул?ан бер??н-бер юлдаш. Мо?айын, уны шыйы? ???генд?ге конвекция барлы??а килтер?лер [11] . Ганимедты? ?ур булма?ан магнитосфера?ы Юпитер?ы? байта??а ?ур магнитосфера?ы эсен? алын?ан ??м уны? к?с линияларын бер а? ?ына деформациялай. Юлдашты? н??ек кен? атмосфера?ы бар, уны? составына кислородты? O (атомар кислород), O 2 (кислород) ??м, б?лки, O 3 (озон) ке?ек аллотроп модификациялары ин? [12] . Атмосферала атомар водород (H) бик а?. Ганимедта ионосфераны? булыу-булмауы билд??е? [13] .

Ганимедты Галилео Галилей 1610 йылды? 7 ?инуарында аса [14] . О?а?ламай Симон Марий был юлдашты шарап ?л?ше?се х?рм?тен? Ганимед тип атар?а т??дим ит?. Беренсе тап?ыр Ганимедты ≪Пионер-10≫ йы?ан аппараты 1973 йылда тикшер?. ≪Вояжер≫ программа?ы аппараттары 1979 йылда ентеклер?к тикшерене???р ?тк?р?. 1995 йылдан башлап Юпитер система?ын ?йр?нг?н ≪Галилео≫ йы?ан аппараты Ганимедты? а??ы ?атында ер а?ты океаны ??м магнит яланы булыуын асы?лай. 2012 йылда Европа космос агентлы?ы Юпитер?ы? бо? юлдаштары ? JUICE-ны тикшерене? ?с?н я?ы программаны хуплай; уны 2022 йылда еб?ре? планлаштырыла, ? Юпитер система?ына ул 2030 йылда барып ет?с?к.

Асыу тарихы ??м атама?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ай , Ганимед (т?б?нд? ?улда) ??м Ер?е? ?лс?мд?рен са?ыштырыу

Ганимедты Галилео Галилей 1610 йылды? 7 ?инуарында ??ене? тарихта беренсе тап?ыр уйлап тап?ан телескобы яр?амында аса. Ул к?нд? Галилей Юпитер тир?л?й 3 ≪йондо?≫ к?р?: Ганимед, Каллисто ??м та?ы бер ≪йондо??о≫. ?у?ынан был ≪йондо?≫ Юпитер?ы? ике юлдашы ? Европа ??м Ио булып сы?а (тик кил??е т?нд? ген? был ике юлдаш ара?ында?ы ара улар?ы айрым к?рерлек булып арта). Галилео 15 ?инуар?а б?т? был объекттар?ы? ысынында и?? Юпитер тир?л?й орбита буйлап х?р?к?т итк?н к?к есемд?ре булыуына инана [14] . Галилей ??е ас?ан д?рт юлдашты ≪Медичи планеталары≫ тип атай ??м улар?а т?ртип номер?арын ?уя.

Француз астрономы Никола-Клод Фабри де Пейреск йондо??ар?а Медичи ?аил??ене? д?рт а?за?ыны? исемд?рен бирерг? т??дим ит?, л?кин был т??дим ?абул ителм?й [15] . Ганимедты 1609 йылдан алып к???тк?н, ?мм? был турала?ы м??л?м?тте ва?ытында ба?тырып сы?арма?ан немец астрономы Симон Марий ?а Юпитер?ы? был юлдашын асыусы булара? д???? ит? [16] [комм. 1] [17] . Симон Марий 1614 йылда Ио?анн Кепплер артынса Юпитер?ы? юлдаштарына Зевсты? я?ындарыны? (шул и??пт?н Ганимедты?) исемен бире??е т??дим ит?:

Галилей?ы? Леонардо Донато?а хаты, унда Гилилей юлдаштарын асыу тасуирлана

?мм? ≪Ганимед≫ атама?ы, ??м?лд?, ХХ быуат урталарына тиклем тип ?йтерлек ?улланылмай. Т??ге астрономик ???би?тт? Ганимед (Галилео индерг?н система буйынса) Юпитер III й?ки ≪Юпитер?ы? ?с?нс? юлдашы≫ булара? атала.

?ытай я?маларында?ы астрономик м??л?м?тт?р буйынса бе??е? эра?а тиклем 365 йылда Гань Дэ ябай к?? мен?н Юпитер?ы? юлдашын к?р? (ул, мо?айын, Ганимед бул?андыр) [18] [19] .

Килеп сы?ышы ??м эволюция?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ганимед, мо?айын, аккреция дискынан й?ки Юпитер барлы??а килг?нд?н ?у? бер ни тиклем ва?ыт уны уратып ал?ан томанлы?тан, 10 000 йыл сама?ы ва?ыт арауы?ында формалаш?андыр [20] [21] . Галилей юлдаштары формалаш?ан м?лд? Юпитер томанлы?ында газды? са?ыштырмаса а? булыуы ихтимал, Каллистоны? бик ?крен формалашыуын да тап ошо факт мен?н а?латыр?а м?мкин. Ганимед Юпитер?а я?ыныра? ??м томанлы?ы арты? ты?ы? бул?ан арауы?та барлы??а кил?, шу?а ла ул са?ыштырмаса ти? арала формалаша. ????мт?л? аккреция м?ленд? б?ленеп сы??ан йылылы? тир?-й?нг? таралып ?лг?рм?й. Был к?ренеш, б?лки, бо??ар?ы? ирей башлауына ??м унан ?ая то?омдарыны? б?легел?не?ен? килтерг?ндер. Таштар, Юлдашты? ???ген барлы??а килтереп, уны? ???генд? туплана. Ганимедтан айырмалы р??ешт? Каллисто формалаш?анда йылылы? ситк? таралып ?лг?р?, уны? эсенд?ге бо??ар ирем?й ??м б?лгел?не? к?ренеше к???телм?й [22] . Юпитер?ы? масса?ы ??м составы буйынса о?шаш бул?ан ошо ике юлдашыны? нилект?н ике т?рл? булыу?арын тап ошо гипотеза а?лата ла инде [23] . Альтернатив теориялар Ганимедты? эске температура?ыны? ю?ары булыуын ташыу к?с? [24] й?ки ?у?ыра? к???телг?н ауыр шартлау?ар?ы? у?а интенсив йо?онто?о мен?н б?йл?й [25] .

Ганимед ???ге формалаш?андан ?у? аккреция ??м б?лгел?не? осоронда туплан?ан йылылы?ты ?а?лап ?ала. ???к, ??енс?лекле йылылы? батарея?ы ?ыма?, бо? мантия?а (япма?а) ?кренл?п кен? йылы?ын биреп тора [22] . Мантия, ?? сиратында, конвекция яр?амында йылылы?ты ??к? сы?ара [23] . ???кт? радиоактив элементтар?ы? тар?алыуы , есемде йылытыуын дауам итеп, артабан б?лгел?не??е ?у??ытып тора: шулай итеп, тимер ??м тимер сульфидынан эске ???к (ядро) ??м силикат мантия барлы??а кил? [26] . Бына шулай Ганимед тулы?ынса айырым есемг? ?йл?н?. Са?ыштырыу ?с?н: радиоактив йылытыу б?лгел?нм?г?н Каллистоны? эсенд?ге бо??ар?а конвекция барлы??а килтер?, ? был уны эффектив р??ешт? ?ыуыта ??м бо??ар?ы? у?ата ?ур масштабтар?а ире?ен булдырмай ??м ти? арала формалашыуына булышлы? ит? [27] . Каллистола?ы конвекция таштар?ы? бо??ар?ан ?л?шл?т? айырылыуын ?ына т?ьмин ит?. ?леге ва?ытта Ганимед ?кренл?п ?ыуына бара. ???кт?н килг?н йылы ??м силикат мантия?ы юлдаш эсенд?ге океанды ?а?лай [28] , ? тимер??н ??м тимер сульфидынан (II) тор?ан шыйы? ???кте? (ядро) ?кренл?п ?ыуыныуы конвекция барлы??а килтер? ??м магнит ?ырыны? ?а?ланыуына булышлы? ит?. Ганимед эсен?н килг?н йылылы? а?ымы, мо?айын, Каллистоны?ына ?ара?анда ?е??тлер?ктер.

Орбита?ы ??м ?йл?не?е [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ганимед Юпитер?ан 1 070 400 километр алы?лы?та урынлаш?ан, ул Галилей юлдаштары ара?ында алы?лы? буйынса ?с?нс? урынды бил?й. Юпитер тир?л?й тулы ?йл?неш я?ау ?с?н у?а ете к?н д? ?с с???т талап ител?. Билд?ле юлдаштар?ы? к?бе?е ке?ек ?к, Ганимедты? ?? к?с?ре тир?л?й ?йл?не?е Юпитер тир?л?й ?йл?не?г? синхронлаш?ан, ??м ул планета?а ??р ва?ыт бер я?ы мен?н ген? борол?он [29] . Уны? орбита?ы Юпитер экваторына ?арата бер а? ?ына ауыш?ан ??м эксцентриситет?а эй?, улар быуаттар дауамында ?ояш ??м планеталар тайпылыштарына б?йле йыш ?ына ??г?реп тора. Эксцентриситет 0,0009?0,0022 диапазонында, ? ауышлы?ы ? 0,05°-0,32° диапазонында [30] ??г?р?. Был орбиталь тирб?ле???р ?йл?не? к?с?ре ауышлы?ын 0-д?н 0,33 градус?а тиклем ??г?рерг? м?жб?р ит? [31] .

Ганимед, Европа ??м Ио юлдаштарыны? Лаплас резонансы (орбиталь резонанс)

Ганимед Европа ??м Ио мен?н орбиталь резонанста тирб?л?: Ганимед планета тир?л?й бер тап?ыр ?йл?неп сы??ан арала Европа ике тап?ыр, ? Ио д?рт тап?ыр ?йл?н? [30] . Ио перицентр?а, ? Европа апоцентр?а бул?ан м?лд? Ио мен?н Европа бер-бере?ен? ны? я?ыная. Европа ??ене? перицентрында са?та ?ына Ганимед мен?н я?ыная. Шулай итеп, был ?с юлдашты бер ?ы?ат?а те?еп булмай. Бына ошондай резонанс Лаплас резонансы тип атала [32] .

Х??ерге заман Лаплас резонансы Ганимед орбита?ыны? эксцентриситетын арттырыр?а ??л?тле т?гел [32] . ?леге м?лд? эксцентриситет 0,0013 сама?ы т?шкил ит?, б?лки, ?тк?н д??ер??р??ге резонанс и??бен? ошолай арт?андыр ул. ?мм? ?леге ва?ытта артмауы шундай ?орау тыу?ыра: Ганимед эсенд? бар?ан к?с энергия?ы диссипация?ы ни эшл?п уны? эксцентриситетын нулг? т?ш?рм?г?н. Б?лки, эксцентриситетты? ?у??ы артыуы к?пт?н т?гел ? бер нис? й?? миллион йыл элек кен? бул?андыр. Ганимед орбита?ы эксцентриситеты са?ыштырмаса т?б?н (уртаса 0,0015) бул?ан?а, был юлдашты? йылытыу к?с? ?лл? ни ю?ары т?гел. Л?кин, Ганимед элек, б?лки, бер й?ки бер нис? тап?ыр Лаплас резонансына о?шаш ??м орбита эксцентриситетын 0,01?0,02-г? тиклем к?т?рерг? ??л?тле резонанс аша ?тк?ндер [10] . Был, ?ис шик?е?, Ганимедта к?с йылытыуын арттырыуы ихтимал ??м тиге? булма?ан ландшафт булдыр?ан тектоник ???емлекте? с?б?бе бул?андыр.

Физик характеристикалары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?лс?ме [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ганимед ? ?ояш система?ында и? ?ур ??м и? ауыр юлдаш. Уны? диаметры (5268 км) Ер диаметрыны? 41 процентын т?шкил ит?, Сатурн юлдашы Титанды? (?урлы?ы буйынса икенсе) диаметрынан 2 процент?а, Меркурий диаметрынан 8 процент?а, Каллисто диаметрынан 9 процент?а, Ионы?ынан ? 45 % ??м Ай диаметрынан 51 процент?а ?урыра?. Уны? масса?ы Титанды?ынан 10 процент?а, Каллистоны?ынан 38 процент?а, Ионы?ынан 66 процент?а ??м Ай масса?ынан 2,02 тап?ыр?а ?урыра?

Составы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Николсон ?лк??ене? борон?о ?арара? т??т?ге ландшафын асы? т??т?ге Арпагия бура?наларынан тип-тиге? итеп ?ы?ыл?ан сик айыра.

Ганимедты? уртаса ты?ы?лы?ы 1,936 г/см 3 т?шкил ит?. Ул тау то?омдары ??м ту??ан ?ыу?ан тора [10] . Бо??о? ?л?ш? ? 46-50 % , был Каллистола?ына ?ара?анда бер ни тиклем т?б?н [33] . Бо??а аммиак ке?ек ти? осоусан ?ай?ы бер газдар?ы? да булыуы ихтимал [28] . Ганимедта?ы тау то?омдарыны? составы аны? билд?ле т?гел, мо?айын, ул L ??м LL т?рк?м?н? ?ара?ан ябай хондриттар?а я?ын торалыр. Ганимедта тимер масса?ы мен?н кремний нисб?те 1,05?1,27-г? тиге? (са?ыштырыу ?с?н, ?ояшта ул 1,8-г? тиге?).

Ганимедты? ??т? асимметрик. Юлдашты? орбита?ы буйлап х?р?к?те я?ына борол?ан алдын?ы ярымшары асы? т??т?, арт?ы ?л?ш? ?арара? т??т? [34] . Европа юлдашында ла шундай у? к?ренеш, ? бына Каллистола ? кире?енс?. Ганимедты? ал?ы ярымшарында, б?лки, к?к?рт диоксиды к?бер?ктер [35] [36] . Углекислый газ ике ярымшар?а ла бер т?рл?, ?мм? полюстары эрг??енд? б?т?нл?й газ ю? [37] [38] . Ганимедта?ы удар кратер?ар ?а (бер???ен?н баш?алары) углекислый газ мен?н байытылма?ан, был м??л?м?т т? уны? Каллистонан айырылып тороуын ра?лай. Углекислый газды? Ганимедта?ы ер а?ты запастары, мо?айын, элегер?к замандар?а сы?ып б?тк?ндер.

Эске т???л?ш? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ганимедты? эске т???л?ш? ошондай булыуы м?мкин

Ганимед ?с ?атламдан тороуы ихтимал: ирег?н тимер й?ки тимер сульфиды й??р??ен?н, силикат мантиянан ??м ?алынлы?ы 900?950 километр?а етк?н тыш?ы бо? ?атламынан (мантия?ынан) [10] [39] . Был м??л?м?тт?р?е ≪Галилео≫ йы?ан аппараты Ганимед тир?л?й осоп ?тк?нд? туплай. Артабан?ы тикшерене???р Ганимедты? аны? ?атламдар?а б?лене?ен ра?лай. Ирег?н тимерг? бай й??р??ене? булыуы Ганимед тир?л?й магнит ?ырыны? булыуын а?лата, был м??л?м?тте л? ≪Галилео≫ алып ?айта [26] . Ирег?н тимер?? бар?ан конвекция магнит ?ырыны? килеп сы?ышын а?лата [11] .

??т? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ганимедты? арт?ы ярымшары фото??р?тт?ре мозаика?ы. ??к? у? м?й?шт? ?ара??ы борон?о зонала ? Галилей ?лк??е. Урук бура?налары уны Мариус ?лк??ен?н айыра. Т?б?нд?ге я?ты, са?ыу структура ? я?ы барлы??а килг?н, са?ыштырмаса й?ш Осирис кратерынан атыл?ан я?ы бо?
≪Галилео≫ йы?ан?а аппараты фото??р?тенд? Ганимедты? ал?ы ярымшары (т??т?ре к?с?йтелг?н) [40] . Т?б?нге у? м?й?шт? Ташмет ркатерыны? са?ыу нур?ары к?рен?, ? ю?арыла у?ы м?й?шт? ? Хершеф кратерынан бо??ар ташлан?ан ?ур ялан. Т?б?нд? ?улда ?ара т??т?ге Николсон ?лк??е урынлаш?ан. Ю?арыла у?да Гарпагий бура?налары
Ганимедты? фото??р?те (меридиан ???ге буйынса 45° з. д.). ?ара участкалар ? Перрайн ?лк??е (??т?) ??м Николсон ?лк??е (а?та); са?ыу кратер?ар ? Трос (??к? я?та) ??м Чисти (а?та?ы ?улдан)

Ганимедты? ??т? ике типта?ы участкалар?ан тора: бик борон?о кратер?ар мен?н тулы ?ара ?лк?л?р??н ??м бура?налар ??м канау?ар мен?н ?аплан?ан бер нис? асы? т??т?ге й?ш ?лк?н?н (?мм? барыбер борон?о). ?ара участкалар юлдаш май?аныны? я?ынса ?ст?н бер ?л?ш?н бил?й [41] ??м балсы? ??м органик матд?л?р??н тора [42] .

Гула ??м Ахелой (т?б?нд?) кратер?ары
Геологическая карта Ганимеда (11 февраля 2014 года)
Геологическая карта Ганимеда (11 февраля 2014 года)

Атмосфера?ы ??м ионосфера?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ганимедты? температура карта?ы
Юпитер яланында Ганимедты? магнит ?ыры. Йомо? к?с ?ы?аттары й?шел т?? мен?н билд?л?нг?н
1973 йылда Ганимедты? ≪Пионер-10≫ т?ш?рг?н фото??р?те

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Комментарий?ар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. Работа Мариуса ≪Mundus Iovialis anno MDCIX Detectus Ope Perspicilli Belgici≫ описывает наблюдения, проведённые в 1609 году, а опубликована лишь в 1614 году.

Сы?ана?тар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. https://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_phys_par
  2. 2,0 2,1 2,2 Store norske leksikon   (норв.) ? 1978. ? ISSN 2464-1480
  3. 3,0 3,1 НАСА Jupiter's Moons
  4. https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/1007/1007.4497.pdf ? Б. 5.
  5. https://web.archive.org/web/20061003013845/http://trs-new.jpl.nasa.gov/dspace/bitstream/2014/20675/1/98-1725.pdf
  6. Jupiter's Moons . Дата обращения: 7 декабрь 2007. Архивировано 4 февраль 2012 года.
  7. Ganymede Fact Sheet . Дата обращения: 14 ?инуар 2010. Архивировано 4 февраль 2012 года. 2009 йыл 8 декабрь архивлан?ан .
  8. Ganymede . Дата обращения: 27 февраль 2008. Архивировано 4 февраль 2012 года.
  9. Solar System's largest moon likely has a hidden ocean . Дата обращения: 11 ?инуар 2008. Архивировано 4 февраль 2012 года. 2012 йыл 17 ?инуар архивлан?ан .
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 Showman, Adam P.   The Galilean Satellites   (инг.) // Science . ? 1999. ? Т. 286. ? № 5437. ? С. 77?84. ? DOI : 10.1126/science.286.5437.77  ? PMID 10506564 .
  11. 11,0 11,1 Kivelson, M.G.   The Permanent and Inductive Magnetic Moments of Ganymede   (инг.) // Icarus . ? 2002. ? Т. 157. ? № 2. ? С. 507?522. ? DOI : 10.1006/icar.2002.6834  ? Bibcode 2002Icar..157..507K
  12. Hall, D.T.  The Far-Ultraviolet Oxygen Airglow of Europa and Ganymede  (инг.) // The Astrophysical Journal . ? 1998. ? Т. 499. ? № 1. ? С. 475?481. ? DOI : 10.1086/305604  ? Bibcode 1998ApJ...499..475H
  13. Eviatar, Aharon   The ionosphere of Ganymede   (инг.) // Planet. Space Sci. . ? 2001. ? Т. 49. ? № 3?4. ? С. 327?336. ? DOI : 10.1016/S0032-0633(00)00154-9  ? Bibcode 2001P&SS...49..327E
  14. 14,0 14,1 Galilei G. Sidereus Nuncius (translated by Edward Carlos and edited by Peter Barker) . ? Byzantium Press, 2004 (ориг. 1610).
  15. Необходимо задать параметр url= в шаблоне {{ cite web }} . Необходимо задать параметр title= в шаблоне {{ cite web }} . [ ] .
  16. Ганимед ? Самый большой спутник . Дата обращения: 1 сентябрь 2010. Архивировано 25 август 2011 года. 2011 йыл 17 март архивлан?ан .
  17. Discovery . Дата обращения: 24 ноябрь 2007. Архивировано 20 сентябрь 2006 года. 2006 йыл 20 сентябрь архивлан?ан .
  18. Astronomical content of American Plains Indian winter counts
  19. Ancient Astronomy in Modern China
  20. Canup, Robin M.   Formation of the Galilean Satellites: Conditions of Accretion   (инг.) // The Astronomical Journal . ? 2002. ? Т. 124. ? № 6. ? С. 3404?3423. ? DOI : 10.1086/344684  ? Bibcode 2002AJ....124.3404C
  21. Mosqueira, Ignacio  Formation of the regular satellites of giant planets in an extended gaseous nebula I: subnebula model and accretion of satellites  (инг.) // Icarus . ? 2003. ? Т. 163. ? № 1. ? С. 198?231. ? DOI : 10.1016/S0019-1035(03)00076-9  ? Bibcode 2003Icar..163..198M
  22. 22,0 22,1 McKinnon, William B.  On convection in ice I shells of outer Solar System bodies, with detailed application to Callisto  (инг.) // Icarus . ? 2006. ? Т. 183. ? № 2. ? С. 435?450. ? DOI : 10.1016/j.icarus.2006.03.004  ? Bibcode 2006Icar..183..435M
  23. 23,0 23,1 Freeman   Non-Newtonian stagnant lid convection and the thermal evolution of Ganymede and Callisto   (инг.) // Planetary and Space Science . ? 2006. ? Т. 54. ? № 1. ? С. 2?14. ? DOI : 10.1016/j.pss.2005.10.003  ? Bibcode 2006P&SS...54....2F Архивировано из первоисточника 24 август 2007.
  24. Showman, A. P.   Tidal evolution into the Laplace resonance and the resurfacing of Ganymede   (инг.) // Icarus . ? Elsevier , 1997. ? Т. 127. ? № 1. ? С. 93?111. ? DOI : 10.1006/icar.1996.5669  ? Bibcode 1997Icar..127...93S
  25. Barr, A. C.   Origin of the Ganymede?Callisto dichotomy by impacts during the late heavy bombardment   (инг.) // Nature Geoscience . ? 2010. ? Т. 3. ? № March 2010. ? С. 164?167. ? DOI : 10.1038/NGEO746  ? Bibcode 2010NatGe...3..164B
  26. 26,0 26,1 Hauk, Steven A.   Sulfur's impact on core evolution and magnetic field generation on Ganymede   (инг.) // J. Of Geophys. Res. . ? 2006. ? Т. 111. ? № E9. ? С. E09008. ? DOI : 10.1029/2005JE002557  ? Bibcode 2006JGRE..11109008H Архивировано из первоисточника 27 февраль 2008.
  27. Nagel, K.A  A model for the interior structure, evolution, and differentiation of Callisto  (инг.) // Icarus . ? 2004. ? Т. 169. ? № 2. ? С. 402?412. ? DOI : 10.1016/j.icarus.2003.12.019  ? Bibcode 2004Icar..169..402N
  28. 28,0 28,1 Spohn   Oceans in the icy Galilean satellites of Jupiter?   (инг.) // Icarus . ? 2003. ? Т. 161. ? № 2. ? С. 456?467. ? DOI : 10.1016/S0019-1035(02)00048-9  ? Bibcode 2003Icar..161..456S Архивировано из первоисточника 27 февраль 2008.
  29. Miller, Ron. The Grand Tour: A Traveler's Guide to the Solar System. ? Thailand: Workman Publishing, 2005. ? С. 108?114. ? ISBN 0-7611-3547-2 .
  30. 30,0 30,1 Musotto, Susanna  Numerical Simulations of the Orbits of the Galilean Satellites  (инг.) // Icarus . ? 2002. ? Т. 159. ? № 2. ? С. 500?504. ? DOI : 10.1006/icar.2002.6939  ? Bibcode 2002Icar..159..500M
  31. Bills, Bruce G.  Free and forced obliquities of the Galilean satellites of Jupiter  (инг.) // Icarus . ? 2005. ? Т. 175. ? № 1. ? С. 233?247. ? DOI : 10.1016/j.icarus.2004.10.028  ? Bibcode 2005Icar..175..233B
  32. 32,0 32,1 Showman, Adam P.   Tidal Evolution into the Laplace Resonance and the Resurfacing of Ganymede   (инг.) // Icarus . ? 1997. ? Т. 127. ? № 1. ? С. 93?111. ? DOI : 10.1006/icar.1996.5669  ? Bibcode 1997Icar..127...93S
  33. Kuskov, O.L.  Internal structure of Europa and Callisto  (инг.) // Icarus . ? 2005. ? Т. 177. ? № 2. ? С. 550?369. ? DOI : 10.1016/j.icarus.2005.04.014  ? Bibcode 2005Icar..177..550K
  34. Calvin, Wendy M.  Spectra of the ice Galilean satellites from 0.2 to 5 μm: A compilation, new observations, and a recent summary  (инг.) // J.of Geophys. Res. . ? 1995. ? Т. 100. ? № E9. ? С. 19041?19048. ? DOI : 10.1029/94JE03349  ? Bibcode 1995JGR...10019041C
  35. Domingue, Deborah  Evidence from IUE for Spatial and Temporal Variations in the Surface Composition of the Icy Galilean Satellites  (инг.) // Bulletin of the American Astronomical Society . ? 1996. ? Т. 28. ? С. 1070. ? Bibcode 1996DPS....28.0404D
  36. Domingue, Deborah L.  IEU's detection of tenuous SO 2 frost on Ganymede and its rapid time variability  (инг.) // Geophys. Res. Lett. . ? 1998. ? Т. 25. ? № 16. ? С. 3,117?3,120. ? DOI : 10.1029/98GL02386  ? Bibcode 1998GeoRL..25.3117D
  37. McCord, T.B.  Non-water-ice constituents in the surface material of the icy Galilelean satellites from Galileo near-infrared mapping spectrometer investigation  (инг.) // J. Of Geophys. Res. . ? 1998. ? Т. 103. ? № E4. ? С. 8603?8626. ? DOI : 10.1029/98JE00788  ? Bibcode 1998JGR...103.8603M
  38. Hibbitts, C.A.  Carbon dioxide on Ganymede  (инг.) // J.of Geophys. Res. . ? 2003. ? Т. 108. ? № E5. ? С. 5,036. ? DOI : 10.1029/2002JE001956  ? Bibcode 2003JGRE..108.5036H
  39. Sohl  Implications from Galileo Observations on the Interior Structure and Chemistry of the Galilean Satellites  (инг.) // Icarus . ? 2002. ? Т. 157. ? № 1. ? С. 104?119. ? DOI : 10.1006/icar.2002.6828  ? Bibcode 2002Icar..157..104S
  40. Galileo has successful flyby of Ganymede during eclipse . Дата обращения: 19 ?инуар 2008. Архивировано 4 февраль 2012 года.
  41. Petterson, Wesley   A Global Geologic Map of Ganymede   (инг.) // Lunar and Planetary Science . ? 2007. ? Т. XXXVIII. ? С. 1098.
  42. Pappalardo, R.T. The Grandeur of Ganymede: Suggested Goals for an Orbiter Mission (англ.) // Lunar and Planetary Science. ? 2001. ? Vol. XXXII . ? P. 4062 . ? Bibcode : 2001iaop.work…62P .

???би?т [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • Бурба Г. А. Номенклатура деталей рельефа галилеевых спутников Юпитера / Отв. ред. К. П. Флоренский и Ю. И. Ефремов. ? Москва: Наука, 1984. ? 84 с.

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]