한국   대만   중국   일본 
Б?й?к француз ин?илабы ? Википедия Эст?лекк? к?серг?

Б?й?к француз ин?илабы

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
( Б?й?к француз революция?ы битен?н й?н?лтелде)
Б?й?к француз ин?илабы
Бастилияны алыу, 1789 йылды? 14 июле
Урыны

Франция  Франция

Дата

1789 йылды? 14 июле ? 1799 йылды? 9 ноябре

С?б?пт?ре

абсолютизм система?ы к?рс?г?

????мт?л?ре

монархияны б?т?р?п, Беренсе француз республика?ын т????

Х?р?к?т ите?се к?ст?р

Франция ?с?нс? ?атлам: буржуазия, кр??ти?нд?р ??м мещандар

  Б?й?к француз ин?илабы Викимилект?

Б?й?к француз ин?илабы ( франц.   Revolution francaise ) ? Францияны? илд? Борон?о т?ртипте ( франц.   Ancien Regime ) ??м абсолют монархияны ю? ите?г? килтерг?н эре социаль ??м с?й?си транформация?ы. Ул ≪Азатлы?, ти?лек, ту?анлы?≫ девизы а?тында азат ??м ти? граждандар?ы? Беренсе француз республика?ын (сентябрь, 1792) юридик и?лан ит?.

Революция 1789 йылды? 14 июленд? Бастилияны алыу?ан башлана, ? уны? тамамланыуын тарихсылар 1799 йыл тип ?анай.

Ин?илаб с?б?пт?ре [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

XVIII быуатта Франция бюрократик ???кк? ??м регуляр армия?а таян?ан монархия була. Илд? й?ш?п килг?н социаль-и?тисади ??м с?й?си режим XIV?XVI быуаттар?а?ы о?айлы с?й?си ?аршылы? ??м граждандар ?у?ышы барышында?ы ?атмарлы килеше???р ????мт??енд? барлы??а килг?н. Шундай компромисты? бере?е батша власы ??м ю?ары ?атламдар ара?ында бул?ан ? с?й?си хо?у?тар?ан баш тартыу ха?ына д??л?т власы был ике ?атламды? барлы? социаль ??т?нл?г?н ?а?ла?ан. Икенсе компромисс кр??ти?нд?рг? ?а?ыл?ан ? XIV?XVI быуаттар?а?ы о?айлы кр??ти?н ?у?ыштары барышында улар а?са ?алымыны? к?пселек ?л?ш?н б?т?р??г? ??м ауыл хужалы?ында т?би?и м?н?с?б?тт?рг? к?се?г? ?лг?шк?н. ?с?нс??? буржуазия?а ?арата булдырыл?ан (ул ва?ытта урта синыф?а ?арай ??м х?к?м?т уны? ихтыяжын ??н???тл?ндере? ?с?н к?п эшл?й, буржуазияны? халы?ты? т?п масса?ын т?шкил итк?н кр??ти?нд?рг? ?арата бул?ан ?ай?ы бер ??т?нл?г?н ??м хужалары Франция буржуазия?ына ?ара?ан ти?т?л?рс? ме? ва? предприятиелар?ы ?а?лап ?ала). ?мм? был ?атмарлы компромисс ????мт??енд? барлы??а килг?н режим XVIII быуатта к?ршел?рен?н, т?? сиратта Англиянан артта ?ала башла?ан Францияны? нормаль ??ешен т?ьмин итм?й. ??т??ен?, саманан тыш эксплуатация, д??л?т тарафынан законлы м?нф???тт?ре ?ан?а ?у?ылма?анлы?тан, ?орал?а тотон?ан халы? массалары ?анын арттыра

XVIII быуат дауамында француз й?м?и?тене? башында ба?ар м?н?с?б?тт?ре ??ешм?г?н, идара ите? система?ында хаос бул?ан, д??л?т вазифаларын ?атыу?ы? коррупциялан?ан система?ы эшл?г?н, аны? закондар булма?ан, ?алым ?алыу система?ы буталсы? бул?ан, ?атламдар ??т?нл?г?н?? архаик система?ы й?ш?г?н и?ке т?ртипте реформалау зарурлы?ын а?лай башлай?ар. Бынан тыш, батша власы диндар?ар, дворяндар ??м буржуазия алдында ??ене? ышанысын ю?алта. М??риф?тсел?р?е?, бигер?к т? физиократтар ??м энциклопедистар?ы? эшм?к?рлеге ар?а?ында француз й?м?и?тене? белемле ?л?ш? а?ында ??г?реш башлана. Ахыр сикт?, Людовик XV ??м Людовик XVI осоронда с?й?с?тт? ??м и?тисадта реформалар башлана, ??м улар мотла? р??ешт? И?ке т?ртипте ?олатыр?а тейеш була.

Абсолют монархия [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ин?илаб алды йылдарында Франция?а т?би??т б?л?-?аза?ы ябырыла. 1785 йылда?ы ?ороло? мал а?ы?ына ?ытлы? тыу?ыра. 1787 йылда еб?к ?у?ы у?май. ????мт?л? Лионда еб?к ту?ыу производство?ы ?ы??артыла. 1788 йылда ?ына Лионда 20 ? 25 ме? эш?е? и??пл?н?. 1788 йылды? июленд?ге к?сл? борса? яуыуы бик к?п провинциялар?а иген у?ышын, 1788 ? 89 йылдар?ы? ?аты ?ышы й???м ?ыуа?тарын ??м у?ышты? бер ?л?ш?н ю??а сы?ара. А?ы?-т?лекк? ха? арта. Икм?к ??м баш?а а?ы?-т?лек мен?н т?ьмин ите? ?ыр?а насарая. ??т??ен? 1876 йылда т???лг?н инглиз-француз сау?а килеше?е с?н???т к?рс?г?н? башлп еб?р?. ?леге килеше? буйынса ике я? та байта? таможня пошлиналарын к?мет?. Килеше? француз етештере?се?е ?с?н ?лемесле була, ул Англиянан килтерелг?н арзанлы тауар?ар мен?н д????селекте к?т?р? алмай [1] [2] .

Ин?илаб алды к?рс?г? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Был к?рс?к Францияны? Америка ??аллылы?ы ?с?н ?у?ышында ?атнашыуынан башлана. Инглиз колонияларыны? ихтилалын Франция ин?илабыны? т?п ??м туранан-тура с?б?бе, тип ?арар?а м?мкин, с?нки кеше хо?у?тары идеялары Францияла к?сл? я?лау таба ??м М??риф?тселек идеяларына ауаздаш була, Людовик XVI финанстар бик насар кил?. Неккер ?у?ышты кредиттар мен?н финанслай. 1783 йылда, солох т???лг?нд?н ?у?, батша ?а?на?ыны? дефициты 20 проценттан ашыу була. 1788 йылда сы?ымдар 629 млн ливр т?шкил ит?, ? ?алымдар 503 млн ?ына йыйыла. Ниге??? кр??ти?нд?р т?л?г?н традицион ?алымдар?ы арттырыу 80-се йылдар?а?ы и?тисади к?рс?к шарттарында м?мкин булмай. Замандаштары двор?ы а?саны т?л?фл???? ??йепл?й. Барлы? ?атламдар?ы? фекере тап кил? ??м улар ?алымдар?ы ра?лау Генераль штаттар?ы? ??м ?айлан?ан в?килд?р?е? прерогатива?ы тип и??пл?й [3] .

Шарль Александр де Калонн

Бер ни тиклем ва?ыт Неккер?ы? вари?ы Шарль Александр Калонн элеккес? займдар т?жриб??ен дауам ит?. Улар?ы? сы?ана?ы б?т? башла?ас, 1786 йылды? 20 авгусында ул королде, финанстар реформа?ы мотла? к?р?к [4] ик?нлеген? ышандыра. Дефицитты ( франц.   Precis d'un plan d'amelioration des finances ) ?аплау ?с?н бары тик ?с?нс? ?атлам ?ына т?л?г?н "двадцатина"ны ерг? я?ы ? батшалы?ты? барлы? ер??рен? л? ?а?ыл?ан ??м дворяндар ?а, рухани?ар ?а т?л?й?с?к ?алым индере? талап ител?. К?рс?кт? е?еп сы?ыу ?с?н ??р ?алымды ??р кемде? т?л??е к?р?к була [5] . Сау?аны й?нл?ндереп еб?ре? ма?сатында икм?к мен?н ?атыу ите?г? иркенлек биреп, эске таможня пошлиналарын б?т?р?? т??дим ител?. Калонн шулай у? Анн Робер Жак Тюргоны? ??м Неккер??? урында?ы ??идаралы??а ?а?ылышлы планына м?р?ж???т ит?. Улар?а йыллы? килеме 600 ливр?ан к?м булма?ан барлы? милексел?р ?атнаш?ан округ, провинция ??м община йыйылыштары ойоштороу к??аллана [6] . Бындай программа парламенттар тарафынан я?лау тапма?ын а?ла?ан Калонн королг? лояллект?рен? и??п тотоу м?мкин бул?ан нотаблд?р?е ш?хс?н са?ырыр?а к???ш бир?. Шулай итеп х?к?м?т, монархияны? финанстарын ??м и?ке режимды? ниге???рен, а? ?орбан килтереп, ??ене? к?пселек ??т?нл?кт?рен ?а?лап ?алыу ?с?н аристократтар?а м?р?ж???т ит? [7] . Шул у? ва?ытта был абсолютизмды? т??ге ташлама?ы була: король аристократия?а ??ене? ?арары тура?ында белдерм?й, ? уны? мен?н к???шл?ш? [8] .

Аристократик фронда [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Нотаблд?р 1787 йылды? 22 февраленд? Версалд? йыйыла. Улар ара?ында принцтар, герцогтар, епископтар ??м архиепископтар, парламент президенттары, интенданттар, провинция штаттары депутаттары, баш ?алалар?ы? мэр?ары ? барлы?ы 144 кеше була. ??т?нл?кл? ?атламдар?ы? к?пселек фекерен белдереп, улар провинция ассамблеяларын ?атламдар?а айырмайынса ?айлау реформа?ына ??м рухани?ар?ы? хо?у?ына ?ул ?у?ыу т??димен? ?аршылы?ын белдер?. Шулай у? я?ы ер ?алымына ?ыр?а ?аршы сы?ып, т?? сиратта, ?а?насылы?ты? доклады мен?н танышыр?а тел??ен белдер?. Доклад буйынса финанстар?ы? ни х?лд? ик?нен белг?с, Калоннды дефицитты? т?п с?б?псе?е итеп ??йепл?й?йр. ????мт?л? Людовик XVI 1787 йылды? 8 апреленд? Калоннды отставка?а еб?рерг? тура кил? [9] .

Ломени де Бриенн

Калонн урынына королева Мария-Антуанетта т??диме мен?н Этьен Шарль де Ломени де Бриенн т???йенл?н?. У?а нотаблд?р займ?а 67 миллион ливр биреп, бюджетта?ы ?ай?ы бер "тишек"т?р?е яматтыралар. ?мм? улар б?т?н ?атламдар?а ла ?а?ыл?ан ер ?алымын ра?лау?ан баш тарта ??м бындай а?ым я?ар?а хо?у?лы булмау?ары мен?н а?лата. Был инде улар королде Генераль штаттар?а барыр?а м?жб?р ите?ен а?лата. Ломени де Бриенн Калонн башла?ан с?й?с?тте дауам итерг? м?жб?р була. Бер-бер артлы королде? икм?к мен?н иркен ?атыу ите?, ер барщина?ын а?салата ?алым мен?н алмаштырыу, герб ?с?н ??м баш?а йыйымдар, протестанттар?а гражданлы? хо?у?тарын ?айтарыу, ике ??т?нл?кл? ?атлам в?килд?рен? ти?л?штерелг?н ?с?нс? ?атламды? в?килд?ре л? инг?н провинция йыйылыштары ойоштороу, ??м барлы? ?атламдар?а ла ?а?ыл?ан ер ?алымын индере? тура?ында?ы эдикттары донъя к?р?. ?мм? Париж ??м баш?а парламенттар улар?ы терк????н баш тарта. 1787 йылды? 6 авгусында король ?атнашлы?ында ултырыш у??арыла ( франц.   Lit de justice ) ??м б?х?сле эдикттар париж парламенты кен?г??ен? индерел?. Л?кин икенсе к?н парламент улар?ы бынан бер к?н алда король бойоро?о буйынса ?абул ителг?н закон?ы? ?арар?ар, тип ин?ар ит?. Король парламентты Труа?а еб?р?, ?мм? был ?аршылы?тар тул?ынына с?б?п була ??м Людовик XVI баш буй?онма? парламентты а?лар?а м?жб?р була. Артабан парламент та Генераль штаттар?ы йыйыу?ы талап ит? [10] . Аристократ судьялар тарафынан парламенттар?ы? хо?у?ын терге?е? ?с?н башлан?ан х?р?к?т Генераль штаттар?ы са?ырыу ?с?н х?р?к?тк? ?йл?н? бара. ??т?нл?кл? ?атламдар уны? элекке формала са?ырылыуына ??м ?с?нс? ?атлам урындар?ы? ?ст?н бер ?л?ш?н ген? алырына, тауыш бире? ?атламдар буйынса ?тк?релерен? ?лг?шерг? тырыша. Был ??т?нл?кл? ?атлам?а Генераль штаттар?а к?пселекте т?шкил ите? м?мкинлеген ??м абсолютизм емереклект?ренд? королг? ????рене? с?й?си ихтыярын к?сл?п та?ыу хо?у?ын бир?. Тарихсылар?ы? к?пселеге был осор?о ≪аристократик ин?илап≫ тип атай, аристократия мен?н монархияны? низа?ы с?хн?г? ?с?нс? ?атлам мене? мен?н д?й?м милли низа??а ??ерел? [11] .

Генераль штаттар са?ырылышы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Жак Неккер

1788 йылды? авгусы ?у?ында Ломени де Бриенна отставка?а кит? ??м влас?а ?абаттан финанстар?ы? генераль директоры титулы мен?н Жак Неккер кил?. Ул та?ы ла икм?к сау?а?ын к?йл?й башлай: уны экспортлау?ы тыя ??м игенде сит илд?н ?атып алыр?а бойора. Шулай у? игенде ??м ондо бары тик ба?ар?а ?ына ?атыу?ы терге??. Урында?ы властар?а иген ??м он и??бен алыр?а р?хс?т ител?, милексел?р м?жб?ри р??ешт? запастарын ба?ар?а сы?ара. ?мм? икм?кк? ??м баш?а а?ы?-т?лекк? ха? артыуыне ту?татыу м?мкин булмай. 1789 йылды? 24 ?инурында король регламенты Генераль штаттар?ы йыйыр?а ?арар ит? ??м уны? ма?саты ≪короллекте? именлеге ??м унда й?ш??сел?р?е? б?хете ха?ына идара ите??е? барлы? урындарында даими ??м ны?лы т?ртип булдырыу, д??л?тте? сир??рен ти? арала дауалау ??м барлы? яуыз ни?тт?р?е ю? ите?≫ тип к?р??тел?. ?айлау хо?у?ы 25 й?шк? етк?н, даими й?ш?? урыны бул?ан ??м ?алым т?л??сел?р исемлеген? индерелг?н барлы? француз ир-атына бирел?. ?айлау?ар ике ким?лл? (?ай?ы бер?? ?с ким?лле) була, й??ни т???? халы? в?килд?ре ?айлана, улар йыйылыш депутаттарын билд?л?й [12] . Шул у? ва?ытта король ≪короллекте? сигенд? л?, билд?ле бил?м?л?р?? л? ??р кем ??ене? тел?ген ??м ялыуын у?а еткер? ал?ын≫ тиг?н тел?ген белдер?. Был наказдар( франц.   cahiers de doleances ), ≪ялыу?ар исемлеге≫ халы?ты? т?рл? т?рк?м?н?? к?йефен ??м талабын са?ылдыра. ?с?нс? ?атламды? наказдары барлы? дворян ??м сирк?? ер??рен? бер нинд?й ташлама?ы? ??т?нл?к??? ?атлам ер??рен? ?алын?ан к?л?мд?ге ?алым ?ылыныуын, Генераль штаттар?ы? даими са?ырылыуын ?ына т?гел, ? ????рене? ?атламды т?гел, ? милл?тте к????л?ндерре?ен ??м министр?ар?ы? Генераль штаттар?а в?к?л?тле бул?ан милл?т алдында яуаплы булыуын талап ит?. Кр??ти?нд?р?е? наказы синьор?ар?ы? барлы? феодаль хо?у?тарын, феодаль т?л????рен, дворяндар ?с?н ?унар, балы? тотоу хо?у?ын б?т?р???е, тартып алын?ан община ер??рен кире ?айтарыу?ы талап ит?. Буржуазияны? талабы сау?ала ??м с?н???тт? барлы? ?ы?ыры?лау?ар?ы б?т?р?? була. Барлы? наказдар ?а судты? б?й?е?леген ??йепл?й( франц.   lettres de cachet ), присяжный?ар судын, ??? ??м матбу?ат азатлы?ын талап ит? [13] .

Эммануэль-Жозеф Сийес

Генераль штаттар?а ?айлау?ар бы?аса к?релм?г?н с?й?си ???емлекк? килтер? ??м социаль-и?исади, с?й?си талаптар к?т?релг?н к?п ?анлы брошюралар, памфлеттар сы?арыу?а килтер?. Аббат Эммануэль-Жозеф Сийесты? ≪Что такое третье сословие?≫ тип атал?ан брошюра?ы бигер?к т? ?ур у?ыш?а эй? була. Автор бары тик ?с?нс? ?атлам ?ына милл?тте т?шкил ит?, ? ??т?нл?кл?л?р ? милл?т т?гел, улар милл?т елк??енд? ятыусы ауыр й?к, тип ра?лай. Оппозиция ???ге булып парижда барлы??а килг?н Уты? комитеты тора. У?а Америка бойондоро??о?ло?о ?с?н ?у?ыш геройы маркиз ЖильберЛафайета, аббаа Сийес, епископ Шарль Морис де Талейран, граф Оноре Габриель Рикети Мирабо, Парламент к???шсе?е Адриен Дюпора ин?. Комитет ?с?нс? ?атламды? в?киллеген икел?т? арттырыу талабы ??м депутаттар?ы? ??р ?ай?ы?ы ш?хс?н тауыш бире? буйынса ???ем агитация алып бара( франц.   par tete ) [14] .

Штаттар?ы? эш т?ртибе м?сь?л??е ?апма-?аршы фекер??р тыу?ыра. Генераль штатттар ?у??ы тап?ыр 1614 йылда са?ырыла. Ул ва?ытта, традиция булара?, ?атламдар бер тиге? в?киллекк? эй? була, ? тауыш бире? ?атламдар буйынса у??арыла( франц.   par ordre ): рухани?ар ? бер, дворяндар ? бер, ?с?нс? ?атлам бер тауыш?а эй? була. Шул у? ва?ытта 1787 йылда Ломени де Бриенн тарафынан ойошторол?ан провинция ассамблеялары ?с?нс? ?атламды? икел?т? викиллеген? эй? була. Ил хал?ыны? к?пселеге л?, Неккер ?а шуны тел?й, с?нки реформалар ?тк?ре? ??м ??и?нл?кл? ?атламдлар?ы? ?аршылы?ын е?еп сы?ыу ?с?н ки?ер?к тер?к талап ителе?ен я?шы а?лай. 1788 йылды? 27 декабренд? ?с?нс? ?атламды? Генераль штаттар?а икел?т? в?киллек алыуы и?лан ител?. ?мм? тауыш бире? м?сь?л??е асы? килеш ?ала [15] .

Милли Йыйылышты и?лан ите? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Генераль штаттар?ы асыу

1789 йылды? 5 майында Версалде? ≪Кесе уйындар≫ залында ( франц.   Menus plaisirs ) Генераль штаттар тантаналы асыла. Депутататр ?атламдар буйынса урынлаштырыла: королде? кресло?ынан у? я?та рухани?ар, ?ул я?та ? дворяндар, ?аршы?ында ? ?с?нс? ?атлам. Ултырышты король асып, депутаттар?ы ≪х??ефле я?ылы?тар индере???н≫ и?к?рт? ( франц.   innovations dangereuses ) ??м бурысты д??л?т ?а?на?ын тултырыу ?с?н саралар табыу?а к?ре?е ха?ында белдер?. ? ил был ултырыштан реформалар к?т?. ?атламдар ??м Генераль штаттар ара?ында низа? 6 май?а, рухани?ар ??м дворяндар депутаттар?ы? в?к?л?тен тикшере? ?с?н айырым ултырыш?а йыйыл?ас, башлана. ?с?нс? ?атлам депутаттары айырымланыр?а тел?м?й ??м ??т?нл?кл? ?атламды м?сь?л?не берг?л?п ?арар?а са?ыра. ?атламдар ара?ында о?айлы ??йл?ше???р башлана [16] . Ахыр?а рухани?ар ??м дворяндар ара?ында?ы бер??млек тар?ала башлай. 10 июнд? аббат Эммануэль-Жозеф Сийес ??т?нл?кл? ?атлам?а ?у??ы тап?ыр м?р?ж???т ите? т??димен индер? ??м 12 июнд? исемлек буйынса барлау башлана, артабан?ы к?нд?р?? и?? ?с?нс? ?атлам депутаттарына 20 рухани ?ушыла. 17 июнд? 90 тауыш?а ?аршы 490 тауыш ??ен Милли йыйылыш тип и?лан ит?( франц.   Assemblee nationale ). Людовик XVI ??м уны? я?ындары быны? мен?н ??н???т булмайынса. ≪Кесе уйындар≫ залын ремонт ?ылтауы мен?н, ябыр?а ?уша [17] .

Туп уйнау залында ант бире?

20 июнд? ?с?нс? ?атлам депутаттарын бикле зал ?аршылай. Улар туп уйнау залында йыйыла( франц.   Jeu de paume ) ??м Жан Жозеф Мунье т??диме мен?н конституцияны эшл?п б?т?рм?й тороп таралышма??а ант ит?. 23 июнд? ≪Кесе уйындар≫ залында Генераль штаттар ?с?н ≪король ултырышы≫ ойошторола( франц.   Lit de justice ). Депутаттар 5 май?а?ы ке?ек ?к, ?атламдар буйынса ултыртыла. Версал?а х?рби??р килеп тула. Король 17 июнд? ?абул ителг?н ?арар?ы ю??а сы?арыу ??м ??ене? власын сикл??г? л?, дворяндар мен?н рухани?ар?ы? традицион хо?у?тарын бо?ор?а ла юл ?уймаяса?ын белдер? ??м депутаттар?а таралыр?а бойора [18] . Бойоро?о ?ис ????е? ?т?лер тип, ул сы?ып кит?. Уны? мен?н берг? рухани?ар?ы? к?пселеге ??м дворяндар бары?ы ла сы?а. ?мм? ?с?нс? ?атлам депутаттары урындарынан да ?у??алмай. Церемониймейстер р?йеслек ите?се Жан Сильвен Байи?а королде? бойоро?о ха?ында белдерг?с, Байи: ≪Йыйыл?ан милл?тк? бойормай?ар≫, ? тип белдер?. Артабан Оноре Габриель Рикети Мирабо к?т?рел? ??м: ≪?ф?ндеге?г? ?йтеге?, бе? бында халы? ихтыяры буйынса йыйылды? ??м урындарыбы??ы штык к?с?н? бирешк?нд? ген? ?алдыраса?бы?!≫. Король лейб-гвардия?а ты?лау?ы? депутаттар?ы таратыр?а бойора. Л?кин гвардеецтар зал?а инерг? маташ?анда улар?ы? юлын ?улына шпага тот?ан маркиз Жильбер Лафайет ??м бер нис? абруйлы дворян б?л?. Ошо у? ултырышта Мирабо т??диме мен?н ассамблея Милли йыйылыш а?заларыны? тейелге?е?леге, улар?ы? ??мерен? ?ул ?у?ыусылар?а ен?й?т яуаплылы?ы ?аралыуы ха?ында белдер? [1] .

Оноре де Мирабо

Икенсе к?н рухани?ар?ы? к?пселеге ??м та?ы бер к?нд?н ?у? дворяндар?ан 47 депутат Милли йыйылыш?а ?ушыла. 27 июнд? король баш?алар?а ла ?ушылыр?а бойора. Шулай итеп Генераль йыйылыш Милли йыйылыш?а ?йл?н? ??м 9 июлд? ??ен Милли ойоштороу йыйылышы, тип и?лан ит?( франц.   Assemblee nationale constituante ) ??м конституция ??ерл???е т?п бурысы итеп ?уя. Шул у? к?нд? Муньены? буласа? конституция ниге???ре тура?ында?ы сы?ышы ты?ланыла, ? 11 июлд? Лафайет Кеше хо?у?тары декларация?ыны? проектын т??дим ит? [19] . ?мм? Йыйылыш ая?ында ны? тормай. Король ??м уны? ярандары е?еле?ен танымай, йыйылышты ?ыуып таратыу?а ??ерл?н?. 26 июнд? король парижда ??м уны? тир? я?ында яллан?ан немец ??м швейцар полктарынан тор?ан 20000-лек армия туплау тура?ында бойоро? бир?. ??ск?р Сен-Дени?а, Сен-Клула, Севр?а ??м Парижды? Марс яланында туплана. ??ск?р киле?е Парижда?ы атмосфераны ?ы??ырып еб?р?. Пале-Рояль ба?са?ында й?шерен митингылар ойошторола ??м улар?а ≪сит илд?н ялланып киле?сел?рг?≫ ?аршы тороу?а са?ырыу?ар таратыла. 8 июлд? Милли йыйылыш королг? Париждан ??ск?р?е алыуын ?орап я?а. Король, ??ск?р Йыйылышты ?а?лау ?с?н са?ырыл?ан, ?г?р ул Йыйылышты борсой ик?н, ултырыштар?ы Нуайон?а й?ки Суассон?а к?серерг? ??ер булыуын белдер?. Был королде? Йыйылышты таратыр?а ??ерл?не?ен ра?лай [20] .

11 июлд? Людовик XVI Неккер?ы отставка?а еб?р? ??м министрлы??а ет?ксе итеп Париж?а ?аршы и? ?аты саралар к?ре??е т??дим итк?н, ≪?г?р Парижды яндырыры?а к?р?к бул?а ? яндырырбы?≫, ? тип белдерг?н барон Луи Огюст де Бретейлды ултырта. Я?ы кабинетта х?рби министр вазифа?ын маршал Виктор Франсуа де Брольи ала. Был д??л?т т??к?релеше министрлы?ы була. Милли йыйылыш е?еле?г? дусар ителг?нд?й тойола [21] . Л?кин ул д?й?м милли ин?илаб ????мт??енд? ?от?арыла.

Бастилияны алыу [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Бастилияны штурмлау

Неккер?ы? отставка?ы шунда у? реакция тыу?ыра. Х?к?м?т ??ск?рене? к?сене?е ≪аристикратик заговор≫ шиген ра?ла?а, бай?ар?а отставка ы?ы-зы?ы тыу?ыра, с?нки улар был кешел? д??л?те банкротлы?тан алып сы?ыусыны к?р? [22] .

Париж отставка тура?ында 12 июлд?, т?нт?н ?у? ишет?. Халы?тар урам?а сы?а. Неккер?ы? бюстарны б?т?н ?ала буйлап й?р?т?л?р. Пале-Роялда й?ш адвокат Камиль Демулен: ≪?орал?а!≫ ? тиг?н са?ырыу ташлай. Ти???н ул ??р ер?? ?абатлана. Республиканы? буласа? генералдары Франсуа Жозеф Лефевр, Пьер-Огюстен Гюлен, Жакоб Жоб Эли, Лазар Гош бул?ан француз гвардия?ы( франц.   Gardes francaises ) тотошлай тиерлек халы? я?ына сы?а. ??ск?р мен?н б?релешт?р башлана. Немец полкы драгундары ( франц.   Royal-Allemand ) т?рк?мг? Тюильри ба?са?ы эрг??енд? ??ж?м ит?, ?мм? ????рен? таш яуа башла?ас, кире сиген?. Париж коменданты Пьер Виктор де Безенваль]] х?к??мт ??ск?р??рен? ?аланан Марс яланына сигенерг? бойора( франц.   Champ-de-Mars ) [23] . 13 июлд? ихтилал та?ы ла к?с?й?. Ирт? та?дан набат я??ырай. С???т 8-?? ратушала ( франц.   Hotel de ville ) париж ?айлаусылары йыйыла. Муниципаль власты? я?ы органы ? Даими комитет ?айлана ??м уны? ма?саты х?р?к?тте ет?кл??, уны контролл?? була. Беренсе ултырышта у? Парижда "граждандар милиция?ы"н оойштороу тура?ында ?арар ?абул ител?. Парижская коммуна?ы (1789?1794) ??м Милли гвардия шулай тыуа [24] . Х?к?м?т ??ск?рене? ??ж?м ите?ен к?т?п, баррикадалар т???л?, ?мм? улар?ы я?лау ?с?н ?орал етерлек булмай. Тотош ?ала буйылап ?орал э?л?? башлана. ?орал лавкалары талана. 14 июль ирт??енд? т?рк?м Инвалидтар йортонан 32 000 ?орал ??м пушканы ?ул?а т?ш?р?, ?мм? дары а? була. Шул са?та баш к?т?ре?сел?р Бастилия?а юллана. Был т?рм?-??л?? й?м?и?т а?ында д??л?тте? ?е??тен са?ылдыра. Унда ??м?лд? ете тот?он ??м гарнизонды? й????н ашыу ?алдаты, ниге???, инвалидтар, була. Бер нис? с???т ?амау?а бул?андан ?у?, комендант де Лонэ капитуляциялай. Гарнизон бер ген? кеше?ен ю?алта, ? баш к?т?ре?сел?р?е? 98 кеше?е ??л?к була, 73-? яралана. Капитуляциянан ?у? гарнизонды? ете кеше?е, шул и??пт?н комендант та, язалана [25] .

Конституцион монархия [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Муниципаль ??м кр??ти?нд?р ин?илабы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Кеше ??м гражданин хо?у?тары декларация?ы

Король Ойоштороу йыйылышын таныр?а м?жб?р була. ике тап?ыр эшт?н еб?релг?н Неккер ?абат влас?а ?айтарыла, ? 17 июлд? Людовик XVI Милли йыйылыш делегация?ы о?атыуында Париж?а кил? ??м мэр Жан Сильвен Байи ?улынан революцияны? е?е?ен ??м королде? у?а ?ушылыуын к????л?ндерг?н ?с т??л? кокарданы ала (?ы?ыл ??м з??г?р ? париж гербы т???, а? ? король байра?ы т???). Эмиграцияны? т??ге тул?ыны башлана; бындай ва?и?а мен?н килешм?г?н ю?ары аристократия, королде? ту?аны Карл X граф д’Артуаны ла индереп, Францияны ?алдырып, к?сен? башлай [26] .

Неккер?ы? отставка?ына тиклем к?пселек ?алалар Милли йыйылышты хуплап хаттар я?а, отставканан ?у?, был к?ренеш б?т?н илде ялмап ала ??м ≪муниципаль революция≫ башлана. Бордо, Кан, Анжер, Амьен, Вернон, Дижон, Лион ??м баш?а ?алалар?а ихтилаладар башлана. Урында?ы интенданттар, губернатор?ар, х?рби коменданттар й? ?аса, й? властан ?ола? ?а?а. Париж ?лг???н? эй?реп, коммуналар ??м милли гвардиялар ойоша башлай. ?ала коммуналары федераль берекм?л?р ойоштора. бер нис? а?на дауамында король х?к?м?те власты ?улдан ыс?ындыра, провинциялар бары тик Милли йыйылышты ?ына таный [27] .

И?тисади к?рс?к ??м аслы? ауыл ер??ренд? асарба?тар, йорт?о??ар ??м мародер?ар бандалары барлы??а киле?г? с?б?п була. Х??ефле х?л-торош, кр??ти?нд?р?е? ?ле бары тик наказдар?а ?ына са?ылыш тап?ан ?алым т?л???е е?ел?йте? ?м?т?, я?ы у?ыш йыйыу м?ле я?ынлашыуы ауылдар?а имеш-мимеш ??м х??еф тарата. Июлде? икенсе ярты?ында ≪Б?й?к х??еф≫ тарала( франц.   Grande peur ), ??м ул б?т?н илде ялмап ала [28] , баш к?т?ре?се кр??ти?нд?р сеньор?ар?ы? замоктарын яндыра, улар?ы? ер??рен тартып ала. ?ай?ы бер провинциялар?а алпауыт усадьбаларыны? ярты?ы тиерлек яндырыла й?ки ту??ырыла [29] .

4 августа?ы "М??жиз?л?р т?н?"н?н( франц.   La Nuit des Miracles ) ??м 4-11 августа?ы декреттар?ан ?у? Милли йыйылыш кр??ти?нд?р?е? революция?ына яуап бир? ??м ш?хси феодаль й?кл?м?л?р?е, сеньориаль судтар?ы, сирк?? дис?тин??ен, айырым провинциялар?ы?, ?алалар?ы? ??м корпорациялар?ы? ??т?нл?г?н б?т?р?п, д??л?т ?алымдарын т?л???? ??м граждан, х?рби, сирк?? вазифаларын бил???? бары?ыны? да закон алдында ти?леген и?лан ит?. ?мм? бында ул ≪ситл?телг?н≫ й?кл?м?л?р?е ген? б?т?р?? тура?ында и?лан ит?, кр??ти?нд?р?е? ??м?лд?ге й?кл?м?л?ре, атап ?йтк?нд?, й?н башына ерг? ?алым ??м й?н башына ?алым шул килеш ?ала [30] .

1789 йылды? 26 авгусында Ойоштороу йыйылышы ≪Кеше ??м гражданин хо?у?тары декларация?ын≫ ? демократик конституционализмды? т??ге документтарыны? бере?ен ?абул ит?. ?атламдар ??т?нл?г?н?, властар?ы? баш-башта?лы?ына ниге?л?нг?н ≪И?ке режим?а≫ закон алдында?ы ти?лек, кешене? тартып алып булма?ан т?би?и хо?у?тары, халы? м?ст??иллеге, ?араштар азатлы?ы, закон тарафынан тыйылма?ан б?т?н н?м?не? м?мкинлеге ??м революцион м??риф?тте? демократик ?уйылышы ?аршы сы?а ??м артабан улар ??м?лд?ге ?ануни?тте? хо?у? талаптары булып тора. Декларацияны? 1-се статья?ы: ≪ Кешел?р азат ??м ти? хо?у?лы булып тыуа, ??м шулай булып ?ала ≫. 2-се статьяла ≪ кешене? т?би?и ??м тартып алып булма?тай хо?у?тары ≫, ны?ытыла, был и?? ≪ азатлы?, милек, именлек ??м и?е?г? ?аршы тороу ≫?ы а?лата. Ю?ары власть (суверенитет) сы?ана?ы итеп ≪ милл?т≫ и?лан ител?, ? закон ? ≪д?й?м ихтыяр≫ са?ылышы була [31] .

Версалг? поход [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Революцион к?йефт?ге Париж ?атын-?ы?ы Версалг? й?н?л?

Людовик XVI 5-11 августа?ы Декларацияны ??м декреттар?ы санкциялау?ан баш тарта. Парижда х?л-торош ?атмарлаша. 1789 йылда у?ыш я?шы була, ?мм? Париж?а килтерелг?н икм?к к?л?ме артмай. ?алас ?атыу урындарында о?он сираттар ?у?ыла [32] .

Шул у? ва?ытта Версалг? офицер?ар, дворяндар, Изге Людовикордены кавалер?ары а?ыла. 1 октябр?? королде? лейб-гвардия?ы я?ы килг?н Фландр полкы х?рм?тен? банкет ойоштора. Унда ?атнашыусылар, шарап ??м музыка шау?ымы а?тында: ≪Й?ш??ен король!≫ ? тип ?ыс?ыра. Башта лейб-гвардеецтар, ?у?ынна баш?а офицер?ар ?с т??л? кокардаларын йол?оп алып, улар?ы и??нг? ?алып тапай ??м король мен?н королеваны? а? ??м ?ара кокурдаларын та?а. Парижда был ≪аристократик заговор≫ х??ефен ??м королде париж?а к?сере? талабын тыу?ыра [33] .

5 октябрь ирт??енд? т?н буйына ?алас ?атыл?ан урындар?а сиратта тороп та бер н?м? л? ала алма?ан ?атын-?ы??ар т?рк?м? Отель-де-Виль|май?анын ??м ратушаны тултыра( франц.   Hotel-de-Ville ). К?пт?р, ?г?р король парижда бул?а, а?ы?-т?лек й???тен?н е?елер?к буласа?, тип уйлай. Т?рл? я?тан: ≪Икм?к! Версалг?!≫ ? тиг?н са?ырыу?ар я??ыра?. ?у?ынан набат ?а?а башлай?ар. К?н ???ге тир?енд? 6-7 ме? кеше, к?бер?ген ?атын-?ы?, ?орал, пика, пистолеттар ??м ике пушка мен?н ?оралланып, Версалг? табан х?р?к?т башлай. Бер нис? с???тт?н ?у?, Коммунаны? ?арары мен?н, Лафайет Версалг? Милли гвардияны индер? [34] .

С???т 11 тир??енд? король Хо?у?тар декларация?ын ??м баш?а декреттар?ы ра?лар?а ризалы? белдер?. ?мм? т?н?н т?рк?м королде? ике гвардеецын ?лтереп, ?арай?а ба?ып ин?. Лафайетты? ?атнашлы?ы ?ына артабан?ы ?ан ?ойош?а к?рт? ?уя. Тап уны? к??ше буйынса король королева ??м дофин мен?н балкон?а сы?а. Халы? уны: ≪Королде Париж?а! Королде Париж?а!≫ ? тиг?н ?нд?м? мен?н ?аршылай [27] .

6 октябр?? Версалд?н Париж?а процессия юллана. И? алдан Милли гвардия бара; улар?ы? штыгына икм?к с?нселг?н була. Артабан ?атын-?ы??ар, и? арттан ? король ?аил??е ултыр?ан карета. ?у?ынан король ?аил??е артынан Париж?а Милли йыйылыш та к?сен? [35] .

Францияны реконструкциялау [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ойоштороу йыйылышы Францияла конституцион монархия булдырыу?а й?н?леш ала. 1789 йылды? 8, 10 октябренд?ге декреттары мен?н француз королд?рене? традицион ≪Алла? р?хм?те мен?н, Франция ??м Наварра короле≫ титулы ??г?ртелеп, Людовик XVI ≪Алла? р?хм?те ??м д??л?тте? конституцион ?ануни?те к?с? мен?н француздар?ы? короле≫ булып кит?. Ул д??л?т ??м баш?арма власть башлы?ы булып ?ала, ?мм? тик закон ниге?енд? ген? идара ит? ала. Закондар сы?арыу власына Милли йыйылыш эй? була ??м ??м?лд? илд? ю: ары власть булып тора. Королде? министр?ар?ы т???йенл?? хо?у?ы ?а?лана. Ул артабан д??л?т ?а?на?ын сик?е? р??ешт? ?? м?нф???тенд? фай?алана алмай. ?у?ыш и?лан ите?, солох т???? хо?у?ы Милли йыйылыш?а к?с?. 1790 йылды? 19 июненд?ге декрет мен?н дворянлы? вари?лы?ы институты ??м у?а б?йле титулдар б?т?р?л?. ??е?де маркиз, граф ?.б. тип атау тыйыла. Граждандар бары тик ?аил? башлы?ыны? фамилия?ын ?ына й?р?т? ала [36] .

???к хакими?т тар?атыла. Король к???шсел?ре ??м статс-с?рк?типт?р ю??а сы?а. Артабан алты: эске эшт?р, юстиция, финанс, сит ил эшт?ре, х?рби-ди?ге? флоты минитср?ары т???йенл?н?. 1789 йылды? 14-22 декабренд?ге принципиаль закон буйынса ?алалар?а ??м провинциялар?а ки? ??идаралы? бирел?. Урындар?а ???к власыны? агенттары б?т?р?л?. Интенданттар ??м улар?ы? субделегаттары вазифалары ю??а сы?арыла. 1790 йылды? 15 ?инуарында?ы декрет мен?н Йыйылыш илде? я?ы административ ?оролошон билд?л?й. Францияны? провинциялар?а, губернаторлы?тар?а, женералитэлар?а, бальяждар?а, сенешалдар?а б?ленеше ??м?лд?н сы?а. Ил территориялары буйынса тиге? 83 департамент?а, улар ?? сиратында округтар?а (дистрикттар), дистрикттар ? округтар?а б?лен?. И? т?б?нге административ бер?мек булып комунна (община) тора. ?ур ?алалар?ы? коммуналары райондар?а, участкалар?а б?лен?. Париж элекке 60 округ урынына 48 секция?а эй? була [37] .

Суд реформа?ы ла административ реформа ниге?енд? ?тк?рел?.барлы? и?ке суд учреждениелары, парламенттар?ы ла индереп, б?т?р?л?. Суд, шулай у? баш?а вазифалар?ы ?атыу?а сик ?уйыла. ??р кантонда ? мир , ??р округта ? дистрикт, ??р т?п ?алала ен?й?т суды ойошторола. Шулай у? д?й?м ил ?с?н Кассация суды булдырыла, ул баш?а суд инстанцияларыны? х?к?м?н ю??а сы?арыу ??м улар?ы ?айтанан ?арау?а еб?ре? хо?у?ына эй? була. Милли Ю?ары суд министр?ар ??м ю?ары вазифалы кешел?р тарафынан хо?у? бо?оу?ар?ы, шулай у? х??еф?е?лек ??м д??л?тк? ?аршы ен?й?т эшм?к?рлеген тикшерг?н. барлы? ким?лд?ге судтар ?а ?айланып ?уйыл?ан ??м присяжный?ар ?атнашлы?ында х?к?м сы?ар?ан [38] .

И?тисади эшм?к?рлекте? барлы? ??т?нл?кт?ре ??м д??л?т регламентация?ы формалары ? цехтар, корпорациялар, монополиялар ?.б. б?т?р?л?. Ил эсенд? т?рл? ?лк?л?р сигенд? таможня алына. Бы?аса бул?андарыр урынына т?п ?с ?алым индерел? ? ерг?, х?р?к?т ите?се милекк?, сау?а-с?н???т эшм?к?рлеген?. Ойоштороу йыйылышы ≪милл?т ?а?ы а?тына≫ д??л?тте? ?ур бурысын ?уя. 10 октябр?? Шарль Морис де Талейран д??л?т бурысын ?аплау ?с?н сирк?? милеген фай?аланыр?а, уны милл?т ?арама?ына тапшырып, ?атыр?а т??дим ит?. 1790 йылды? июнь-ноябренд? ?абул ителг?н декреттар сирк?? реформа?ын у??ара ??м уны д??л?т органына ?йл?ндер?. Сирк????н тыуымды, ?лемде, никахты терк?? в?к?л?тт?ре алынып, д??л?тк? тапшырыла. Бары тик граждан никахы ?ына законлы тип таныла. Барлы? сирк?? титулдары, епископ ??м кюренан (приход рухани?ары) тыш, б?т?р?л?. Епископтар ??м приход рухани?ары ?айланып ?уйыла. Епископты папаны? ра?лауы ю??а сы?арыла, артабан улар папаны ????рене? ?айланыуы тура?ында м??л?м ген? ит?. Барлы? диндар?ар махсус ант ?абул ит?, уны бо??ан осра?та, отсавка?а еб?рел?л?р [39] .

Сирк?? реформа?ы француз рухани?ары ара?ында б?ленешк? килтер?. Папа Францияла сирк???е? ≪граждан ?оролошон≫ танымауын белдерг?нд?н ?у?, барлы? француз епископтары, ете кешен?н баш?а, гражданлы? антын ?абул ите???н баш тарта. Улар?ы? артынан баш?алар ?а эй?р?. Присяжный?ар ( франц.   assermente ), й??ни конституцион ??м присяжный булмаусы( франц.   refractaires ) рухани?ар ара?ында ?аршылы? башланыуы илде? с?й?си х?л-торошо ?атмарлаштыра. Артабан ≪присяжный булмаусылар≫ контрреволюцияны? т?п к?с?н т?шкил ит? [40] .

Был ва?ыт?а Ойоштороу йыйылышы депутаттары ара?ында ла б?ленеш к??аллана. Й?м???т я?лауы тул?ынында я?ы ?улдар: Жером Петион, Анри Грегуар, Максимилиан Робеспьер, ??т??ен? тотош ил буйынса клубтар ??м ойошмалар барлы??а кил?. парижда радикализм ???ге булып якобиндар ??м кордельер?ар тора. Конституционалистар ? Оноре Габриель Рикети Мирабо, 1791 йылды? апреленд? уны? ?апыл вафатынан ?у?, ≪триумвират≫ Антуан Барнав, Адриен Дюпор ??м Александр Ламет ва?и?алар 1789 йыл принциптары сикт?рен?н сы?а тип и??пл?п, революция ??ешен ту?татыр?а тырыша. Был ма?сатта улар ?айлау цензын к?т?рерг?, матбу?ат азатлы?ын сикл?рг?, клубтар?ы? ???емлеген к?метерг? тырыша. Быны? ?с?н улар?а власта ?алыр?а ??м королде? я?лауы мен?н фай?аланыр?а к?р?к була. ?мм? улар?ы? ая?ы а?тында ер убыла ? Людовик XVI ?аса [41] .

Варенна к?рс?г? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Людовика XVI ?аил??е мен?н 1791 йылды? 25 июненд?, Вареннда ?ул?а алыу ??м таныу?ан ?у? Париж?а ?айтыуы (Мёз департаменты, Лотарингия т?б?ге)

Королде? ?асыр?а маташыуы революцияны? м??им ва?и?аларыны? бере?е була. Эст?н ул монархия мен?н революцион Францияны? берг? й?ш?й алмауын ра?лап, конституцион монархия урынлаштырыр?а тырышыу?ы ю??а сы?ара. Тыштан и?? монархик Европа мен?н х?рби низа? я?ынлашыуын ти?л?т? [42] .

Марс яланында?ы атыу

1791 йылды? 20 июнене? т?н урта?ында король ялсы булып кейенеп, ?асыр?а маташа, ?мм? Варенна сигенд? ?ул?а алына. Уны? ?аил??ен Париж?а кире ?айтаралар [43] .

Ил ?асыу х?б?рен шок, ?у?ыш и?лан ите? ке?ек ?абул ит?. Ошо м?лд?н революцияны радикалл?штере? башлана (король ??е ?атлы? й?н бул?ас, кемг? ышаныр?а?) Ресволюция башлан?андан алып беренсе тап?ыр матбу?атта республика булдырыу м?м?кинлеге буйынса асы? фекер алышыу?ар башлана. ?мм? конституционалист-депутаттар, к?рс?кт? ?атмарлаштырыр?а ??м Конституция ??т?нд? ике йыл эшл?? ????мт?л?рен ю??а сы?арыр?а тел?м?йенс?, королде я?лау а?тына алып. уны урла?андар, тип белдер?. Кордельер?ар ?ала хал?ын 17 июлд? Марс яланында королд?н баш тартыу петеция?ына ?ул ?уйыу ойошторо?а ?уша. ?ала властары манифестация ?тк?ре??е тыя. Марс яланына мэр Жан Сильвен Байи мен?н Лафайет милли гвардия отрядын эй?ртеп кил?. Гвардеецтар ут асып, бер нис? ти?т? кешене ?лтер?. Был ?с?нс? ?атламды? т??ге тар?алыуы була [44] .

1791 йылды? 3 сентябренд? Милли йыйылыш Конституция ?абул ит?. Уны? буйынса ю?ары милек цензы ниге?енд? бер палаталы парламент ? ?акондар сы?арыу йыйылышы ойоштороу т??дим ител?. Конституция буйынса тауыш бире? хо?у?ы ал?ан ≪???ем≫ граждандар ни бары 4,3 млн, ? депутаттар?ы ?айлаусылар 50 ме? ген? була. Я?ы парламент?а Милли йыйылыш депутаттары ?айлана алмай. Закондар сы?арыу йыйылышы 1791 йылды? 1 октябренд? асыла. Король я?ы Конституция?а ант бир? ??м ??ене? вазифаларында терге?ел?, ?мм? ил хал?ыны? ышанысын ю?алта [45] .

Европала королде? ?асыуы к?сл? эмоциональ реакция тыу?ыра. 27 августа Австрия императоры Леопо?льд II] ??м Пруссия короле Фридрих Вильгельм II, революцион Франция?а ?ораллы интервенция мен?н янап, Пильницк декларация?ына ?ул ?уя. Ошо ва?ыттан ?у?ыш булыры асы?лана ла инде. 1789 йылды? 14 июлен?н аристократия яйлап эмиграциялана башлай. Эмиграция ???ге Франция сиген? я?ын бул?ан Кобленцта була. Х?рби интервенция аристократияны? ?у??ы ?м?т? була. Шул у? ва?ытта Закондар сы?арыу йыйылышыны? ?ул ?л?ш?н?? монархик Европа?а ??ж?м итеп, ?арай?ы? реставрация?а барлы? ?м?тт?рен ю??а сы?арыу ма?сатында ≪революцион пропаганда≫ башлана. Жирондистар фекеренс?, ?у?ыш улар?ы влас?а килтер? л?, королде? ике я?лы уйынына н?кт? ?уя. 1792 йылды? 20 апреледнд? Закондар сы?арыу йыйылышы Венгрия ??м Богемия короле Франц II ???ыш и?лан ит? [46] .

Монархияны? ?олауы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

1792 йылды? 10 авгусында Тюильри?ы штурмлау

?у?ыш француз ??ск?ре ?с?н у?ыш?ы? башлана. Француз армия?ы хаоста була ??м офицер?ар?ы? к?пселеге, ниге??? дворяндар, эмиграциялана й?ки дошман я?ына к?с?. Генералдар яуаплылы?ты ??ск?р?е? т?ртип?е?леген? ??м х?рби министрлы??а яп?ара. Закондар сы?арыу Йыйылышы Париж эрг?енд? ≪федераттар?ы?≫ х?рби лагерын да ойоштороу?ы индереп, милли оборона ?с?н к?р?кле декреттар ?абул ит?( франц.   federes ). Король Австрия ??ск?р??рене? ти? арала килеп ете?ен? ?м?тл?неп, декреттар?а вето ?ала ??м Жиронды министрлы?ын б?т?р? [47] .

1792 йылды? 20 июненд? королг? ба?ым я?ау ма?сатында демонстрация ойошторола. Демонстранттар тул?ан ?арай?а король санкюлоттар?ы? фригий ?алпа?ын кейерг? ??м милл?т ?аулы?ы ?с?н эсерг? м?жб?р була, ?мм? декреттар?ы ра?лау?ан ??м министр?ар?ы кире ?айтарыу?ан баш тарта [48] .

1 августа герцог Брауншвейгский?ы? король ??т?н?н к?сл????р бул?анда Парижды "х?рби экзекуция"лау тура?ында х?б?ре кил?. Манифест кире т?ь?ир я?ай ??м республика хист?рен уятып, королде алып ташлау талабын тыу?ыра. ?у?ыш?а Пруссия ?ушыл?андан ?у?, 1792 йылды? 11 июленд? Закондар сы?арыу йыйылышы ≪Ватан х??ефт?≫ тип и?лан ит?( франц.   La patrie est en danger ), л?кин королде алып ташлау талабын ?арау?ан баш тарта [49] .

9-нан 10-на ?ара?ан т?нд? Парижды? 28 секция?ы в?килд?рен?н тор?ан баш к?т?ре?сел?р Коммуна?ы т???л?. 1792 йылды? 10 авгусында 20 ме? сама?ы милли гвардеец, федерат ??м санкюлот король ?арайын урап ала. Штурм о?айлы булмай, ?мм? к?п ?ан ?ойола. Король Людовик XVI ?аил??е мен?н Францияны? Закондар сы?арыу йыйылышында й?шен? ??м вазифа?ынан т?ш?р?л?. 13 августа ул ?аил??е мен?н берг? Тампль т?рм??ен? к?серел? [50] . Закондар сы?арыу йыйылышы д?й?м ?айлау хо?у?ы ниге?енд? Милли конвент ойоштороу ?с?н тауыш бир?, ул д??л?тте ойоштороу тура?ында ?арар ?абул итерг? тейеш була [51] .

Август ?у?ында Пруссия армия?ы Париж?а ??ж?м я?ай ??м 2 сентябр?? Верденды ала. Париж коммуна?ы оппозицияла?ы матбу?атты ябып, баш ?ала буйынса тенте? башлай, ант бирм?г?н бер нис? рухани?ы, дворянды, аристократты ?ул?а ала. 11 августа Законодар сы?арыу йыйылышы муниципалитеттар?а ≪шиклел?р?е≫ ?ул?а алыу в?к?л?тен бир? [52] . Ирекм?нд?р фронт?а китерг? ??ерл?н? ??м улар?ы о?атыу тот?ондар ?с?н ихтилал?а к?т?реле?г? сигнал булып тора, тиг?н имеш-мимеш тарала. Т?рм?л?р?? язалау?ар башлана, был ?у?ыра? ≪Сентябрь ?лтерешт?ре≫ [53] атама?ын ала, уны? барышында 2 000 тир??е, Парижда ?ына 1 100 ? 1 400 кеше ?лтерел? [54]

Революцион Франция йыр?ары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • ≪Са ира≫
  • ≪Марсельеза≫

Ин?илап филателияла [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Шулай у? ?ара?ы? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

А?латмалар
Сы?ана?тар
  1. 1,0 1,1 Ревуненков, 1982 , с. 66
  2. Doyle, 2002 , с. 87
  3. Lefebvre, 1989 , с. 22
  4. Furet, 1996 , с. 40
  5. Lefebvre, 1989 , с. 23
  6. Vovelle, 1984 , p. 76
  7. Vovelle, 1984 , p. 77
  8. Lefebvre, 1962 , с. 99
  9. Lefebvre, 1989 , с. 27
  10. Ревуненков, 1982 , с. 57?59
  11. Soboul, 1974 , с. 108?109
  12. Soboul, 1974 , с. 125
  13. Soboul, 1974 , с. 126?127
  14. Furet, 1996 , с. 45?51
  15. Lefebvre, 1962 , с. 103?105
  16. Soboul, 1974 , с. 130
  17. Furet, 1996 , с. 63
  18. Vovelle, 1984 , p. 102
  19. Lefebvre, 1962 , p. 114
  20. Hampson, 1988 , p. 67
  21. Lefebvre, 1962 , p. 115
  22. Vovelle, 1984 , p. 103
  23. Thompson, 1959 , p. 55
  24. Furet, 1996 , с. 67
  25. Hampson, 1988 , p. 74
  26. Ревуненков, 1982 , с. 71
  27. 27,0 27,1 Hampson, 1988 , с. 89
  28. Lefebvre, 1963 , p. 128
  29. Бадак, 1998 , с. 14, 16
  30. Vovelle, 1984 , p. 112?114
  31. Ревуненков, 1982 , с. 80
  32. Rude, 1991 , с. 57
  33. Furet, 1996 , с. 79
  34. Soboul, 1975 , с. 156
  35. Ревуненков, 1982 , с. 85
  36. Ревуненков, 1982 , с. 107
  37. Doyle, 2002 , p. 125-126
  38. Rude, 1991 , p. 63
  39. Soboul, 1975 , с. 198-202
  40. Doyle, 2002 , p. 144-148
  41. Lefebvre, 1962 , p. 176
  42. Soboul, 1975 , с. 222
  43. Ревуненков, 1982 , с. 128
  44. Rude, 1991 , p. 74
  45. Lefebvre, 1962 , p. 210
  46. Hampson, 1988 , с. 135-137
  47. Lefebvre, 1962 , p. 222
  48. Soboul, 1975 , p. 246
  49. Hampson, 1988 , p. 144
  50. Ревуненков, 1982 , с. 189
  51. Lefebvre, 1962 , p. 229-234
  52. Lefebvre, 1962 , p. 235
  53. Soboul, 1975 , p. 262
  54. Ревуненков, 1982 , p. 207

???би?т [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Кинола [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • ≪Марсельеза≫ / La Marseillaise ? реж. Жан Ренуар (Франция, 1938)
  • ≪Алый Первоцвет≫ (The Scarlet Pimpernel) ? реж. Гарольд Янг (Великобритания, 1934)
  • ≪Террор и Революция≫ (Reign of Terror) ? реж.Энтони Манн (США, 1949)
  • ≪Опасное изгнание≫ (Dangerous Exile) ? реж. Брайан Десмонт Херст (Великобритания, 1958)
  • ≪Авантюрист≫ / L’avventuriero ? реж. Теренс Янг (Италия-США, 1967)
  • ≪Алый Первоцвет≫ (The Scarlet Pimpernel) ? реж. Клайв Доннер (Великобритания, 1982)
  • ≪Дантон≫ (Danton) ? реж. Анджей Вайда (Франция, Польша, 1982)
  • ≪Новый мир≫ (Il Mondo Nuovo), или ≪Ночь в Варенне≫ (La Nuit de Varennes) ? реж. Этторе Скола (Италия, 1982)
  • ≪Шуаны!≫ (Chouans!) ? реж. Филипп де Брока (Франция, 1988)
  • ≪Французская революция≫ (La revolution francaise) ? реж. Робер Энрико, Ричард Т. Хеффрон (Франция, Великобритания, Италия, ФРГ, Канада, 1989)
  • ≪Побег Людовика XVI≫ / L’evasion de Louis XVI: 21 Juin 1791 ? реж. Арно Селиньяк (Франция, 2009)
  • ≪Мария-Антуанетта≫ (Marie Antoinette) ? реж. В. С. Ван Дайк, Жюльен Дювивье (США, Франция, 1938)
  • ≪Мария-Антуанетта ? королева Франции≫ (Marie-Antoinette reine de France) ? реж. Жан Деланнуа (Франция, Италия, 1956)
  • ≪Мария-Антуанетта≫ (мини-сериал, 1975) (Marie Antoinette) ? реж. Ги-Андре Лефранк (Франция, 1975)
  • ≪Мария-Антуанетта≫ (Marie Antoinette) ? реж. София Коппола (Франция, США, Япония, 2006)
  • ≪Мария-Антуанетта. Подлинная история≫ (Marie-Antoinette, la veritable histoire) ? реж. Ив Симоно, Франсис Леклер (Франция, Канада, 2006)
  • Пришельцы 3: Взятие Бастилии (2016)

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Документар йыйынты?тары: