- 1241: Монголдар?ы? Польша?а ба?ып ине?е: Турск янында?ы алышта Байдар ет?кселегенд?ге монгол отряды Краков воевода?ы Владимир?ы? ополчение?ын ?ыйрата.
- 1503: Барлеттала?ы рыцар?ар турниры: Шарль де ла Мотте ет?кселегенд?ге ун ?с француз?а ?аршы Этторе Фьерамоска ет?кселегенд? ун ?с итальян ?аршы сы?а. Аяу?ы? алышта итальяндар е?еп сы?а. Наполи короллеге француздар?ан азат ител?, Неаполд? т?хетк? испан короле Фердинанд Католик ултыра, ? уны? ?лемен?н ?у? т?хет
Габсбургтар?а
?ала. Этторе Фьерамоска х?рм?тен? ??йк?л ?уйыла.
- 1511: Тевтон ордены рыцар?ары ??ене? б?й?к магистры итеп Альбрехт Бранденбург-Ансбах фон Гогенцоллернды ?айлай. Ул орденды? ?у??ы б?й?к магистры ??м Пруссияны? беренсе герцогы була.
тулы исемлек
- 1575: Реймс соборында Польша короле ??м Литва б?й?к кен?зе Генрих III Франция т?хетен? ултыртыла.
- 1633:
Галилео Галилей
Рим
?ала?ына
инквизиция
судына кил?.
- 1706
:
Б?й?к Новгородта
а?алы-энеле Софроний ??м Иоанникий Лихудтар грек-славян м?кт?бен аса, ул Славян-грек-латин академия?ынан ?у? Р?с?й?? икенсе ю?ары у?ыу йорто була.
- 1720
?
Пётр I
бойоро?о буйынса Баш магистрат ?
Р?с?й империя?ыны?
бюрократик учреждение?ы асыла.
- 1772
?
Франция
ди?ге?се?е Ив Жозеф де Кергелен я?ы архипелаг аса.
- 1842
?
Николай I
Санкт-Петербург ? М?ск?? тимер юлын т???? тура?ында?ы ?арар?а ?ул ?уя.
- 1848
?
Фёдор Иванович Тютчев
сит ил эшт?ре министрлы?ыны? ?лк?н цензоры итеп т???йенл?н?. Был вазифала хе?м?т итк?нд?, Коммунистар фир???е манифесын
рус теленд?
таратыр?а р?хс?т итм?й. Уны? ?йте?енс?, ≪кемг? к?р?к, ул нимесс? л? у?ыр≫.
- 1849
? Дунай кен?злект?ренд? ин?илап: Трансильванияла?ы румын православие сирк??е митрополиты Андрей Шагуна ет?кселегенд?ге делегация император Франц Иосиф Беренсег? Трансильвания, Банат ??м Буковинала?ы румын хал?ы исемен?н петиция тапшыра (т??ге тап?ыр р?сми р??ешт? ≪румын хал?ы≫ атама?ы ?улланыла).
- 1858
?
Африканы
?йр?не?се инглиз ?алимдары Ричард Бертон ??м Джон Спик
Нилды?
?ыу башын э?л?г?нд?
???к Африканы?
к?нсы?ыш ?л?ш?нд?
Танганьика
к?лен аса.
- 1859
? М?ск???? т??ге ?ы??ар гимназия?ы асыла.
- 1861
? Генерал Чальдини ет?кселегенд?ге Пьемонт ??ск?ре ?амау?ан ?у? Гаэта ??л???ен ала, унда Капуя ?ала?ы бирелг?нд?н ?у? Наполи короле Франциск II й?шенг?н була. Ике Сицилия короллеге ю??а сы?а.
- 1867
?
Венаны?
≪Диана≫ музыка залында
Иоганн Штраусты?
≪Г?з?л з??г?р Дунай?а≫ вальсы т??ге тап?ыр баш?арыла. Ул нинд?й?ер ким?лд?
Австрияны?
р?сми булма?ан гимны булып тора ??м йола буйынса Вена филармония оркестрыны? я?ы йыл концертында бис?а баш?арыла.
- 1870
?
Санкт-Петербургта
Финляндия вокзалы ??м Выборг ?ала?ына тиклем тимер юлды? т??ге ?л?ш? асыла.
- 1886
?
Р?с?йг?
П?нжек?нт районы ?ушыла.
- 1895
? Француз уйлап табыусылары
Люмьер?ар
кинематограф аппаратына патент ала.
- 1901
?
М?ск?? художество театрында
А. П. Чеховты?
≪?с ??ренд?ш≫ пьеса?ыны? премьера?ы була.
- 1902
?
Ш?м?х?л?ге
ер тетр????
?с ме?д?н ашыу кешене? ??мере ???л?.
- 1916
? Буласа?
Чехословакияны?
к?ренекле с?й?см?нд?ре ? чехтар Томаш Масарик ??м Эдвард Бенеш ??м словак Милан Штефаник
Парижда
Чехословак милли иттифа?ын булдыра.
- 1917
? Парижда легендар шымсы Мата Хари ?ул?а алына.
- 1918
?
Ырымбур?а
Мосолман губерна х?рби-революцион комитеты ойошторола.
- 1919
?
Совет-поляк ?у?ышы
: капитан Меницкий ет?кселегенд?ге поляк ?алдаттары отряды Береза-Картузская ?ала?ы янында совет ??ск?р??рен? ??ж?м ит?. Береза-Картузская ?с?н алыш совет-поляк ?у?ышыны? т??ге х?рби б?релеше ?анала.
- Герман империя?ыны? милли йыйылышы Веймар Республика?ыны? 1-се премьер-министры (канцлеры) итеп Филипп Шейдеманды ?айлай.
- 1920
?
Версаль килеше?ен?
??м Милл?тт?р лига?ы мандаты мен?н Франция Мемельландта (Клайпеда крайында) тулы хакимлы?ты ?абул ит?.
- 1922
?
Литваны?
министр?ар кабинеты ≪ва?ытлыса баш ?ала≫ Каунаста Литва университетын асыу тура?ында ?арар ?абул ит?.
- 1924
? РСФСР составында К?нья?-К?нсы?ыш ?лк? барлы??а кил?, ?ле ?
Ставрополь крайы
.
- 1925
? Тунгус ихтилалы: эвенк отрядтары совет ??ск?р??рен? Оймякон?а ?терг? бирм?й.
- СССР-?а ?ур совет энциклопедия?ыны? т??ге ба?ма?ын сы?арыу ?с?н ≪Совет энциклопедия?ы≫ акционер?ар й?м?и?те булдырыла.
- 1931
? СССР
Революцион х?рби советы
Ф. В. Токарев система?ы пистолеттарын бер ме? дана етештерерг? бойоро? бир?. Ошонан алып ул ?оралланыу?а ин?, б?т? донъя?а ТТ (Тула, Токарев) булара? таныла.
- 1934
? ≪Челюскин≫ пароходы бо??ар мен?н и?ел? ??м
Т?нья? бо?ло океанда
?ыу а?тына кит?.
- 1943
? совет яугир-альпинистары Эльбрус?а мен?, унан фашист байра?тарын алып ташлай, СССР байра?тарын ?уя.
- 1945
? Будапешт операция?ы: 2-се Украин фронты ??ск?р??ре 3-с? Украин фронты ??ск?р??ре булышлы?ында Будапешты ала.
- Икенсе донъя ?у?ышы
: инглиз-
А?Ш
авиация?ы Дрезденды к?сл? ут?а тота башлай.
- 1946
? Америка х?рби??ре т??ге ?анлы компьютер эшл????ре тура?ында х?б?р ит?л?р. У?а 160 киловатт энергия к?р?к була, уны? 17 468 лампа?ы, 70 000 ме?л?п резисторы, 10 000 конденсаторы, 1500 реле?ы ??м 6 ме?л?п ?ул к?сергесе була.
- 1948
? Германияла ≪Кёльн≫ футбол клубы барлы??а кил?.
- 1956
? ≪Мирный≫
совет
поляр станция?ы эшл?й башлай.
- 1960
?
Сахараны?
Танезфрут с?ленд?ге Регган оазисында француздар ????рене? т??ге
атом ?оралын
?ынай.
- 1962
? Генрих Харрер ет?кселегенд?ге д?рт
австриялы
альпинист
Океанияны?
и? бейек н?кт??е Джая?а к?т?рел?.
- 1963
?
Ленинградта
?р?мтама?лы?та ??йепл?неп ша?ир Иосиф Бродский ?ул?а алына.
- 1972
?
Японияны?
Саппоро
?ала?ында XI
?ыш?ы Олимпия уйындары
тамамлана.
- 1974
?
СССР
Ю?ары Советы Президиумы ?арары мен?н я?ыусы А. И. Солженицын гражданлы?тан м?хр?м ител? ??м илд?н ?ыуып сы?арыла.
- 1975
?
Т?нья? Кипр Т?р?к Республика?ы
и?лан ител?.
- 1976
?
Нигерия
президенты Мортала М?х?мм?т ирт?н машина?ында эшк? китеп бар?анда атып ?лтерел?.
- 1980
?? Лэйк-Плэсид ?ала?ында XIII ?ыш?ы Олимпия уйындары асыла.
- 1984
?? Константин Черненко КПСС ???к Комитетыны? Генераль секретары итеп ?айлана.
- 1988
??
Калгари?а
XV ?ыш?ы Олимпия уйындары асыла.
- 1996
? Непал коммунистар фир???е
илд?
король хакимлы?ына к?р?ш башлай.
- 2007
? D-Wave компания?ы (Канада) квант компьютеры ?лг???н булдырыу тура?ында белдер?.
0 ??м 5 ?анына тамамлан?ан йылдар?а тыу?андар
??г?ртерг?
1 ??м 6 ?анына тамамлан?ан йылдар?а тыу?андар
??г?ртерг?
- Рафаэль А?на?олов
(1941?23.01.2015),
тел белгесе
,
педагог
-методист. 1972 йылдан
СССР Ф?нд?р академия?ы Баш?ортостан филиалыны?
Тарих, тел ??м ???би?т институты
, 1978 йылдан?? Милли м??ариф проблемалары институтыны? Баш?ортостан филиалы хе?м?тк?ре, 2004 йылдан ?
Баш?орт д??л?т университеты
у?ытыусы?ы. 2005 йылдан
Баш?ортостан Республика?ы Я?ыусылар союзы
а?за?ы. Филология ф?нд?ре кандидаты, педагогия ф?нд?ре докторы (2004), профессор (2009).
Баш?ортостан Республика?ыны?
ат?а?ан?ан халы? м??арифы хе?м?тк?ре (1998).
- Бигнов Р?мил Имам??з?м улы
(1956) ? с?й?см?н, хужалы? хе?м?тк?ре, эш?ыуар, й?м???т эшм?к?ре. РСФСР-?ы? Ю?ары Советы халы? депутаты (1990?1993), Р?с?й Федерация?ы Д??л?т дума?ыны? икенсе са?ырылыш депутаты (1996?1999). Сы?ышы мен?н
Са?ма?ош районыны?
?рге Аташ
ауылынан.
- ?отошов Салауат Ш?йхелислам улы
(1976), юрист, д??л?т ??м хужалы? эшм?к?ре.
Р?с?й
граждандар авиация?ы топ-менеджеры, илде? аэропорт ??м аэродромдар селт?ре ??еше инициаторы. 2008?2011 йылдар?а
≪?ф?≫ халы?-ара аэропортыны?
, 2014 йылдан ≪Калуга≫ халы?-ара аэропортыны? генераль директоры. Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан юрисы (2010), II д?р?ж? ≪Ватан алдында?ы ?а?аныштары ?с?н≫ ордены кавалеры (2019).
2 ??м 7 ?анына тамамлан?ан йылдар?а тыу?андар
??г?ртерг?
3 ??м 8 ?анына тамамлан?ан йылдар?а тыу?андар
??г?ртерг?
- Беляев Николай Ильич
(1903?28.10.1966),
СССР
-?ы?
партия
органдары хе?м?тк?ре. 1955?1958 йылдар?а
КПСС ???к Комитеты
секретары, 1957?1959 йылдар?а
?а?а?стан
Коммунистар партия?ы ???к Комитетыны? беренсе секретары, 1960 йылда
КПСС
-ты?
Ставрополь край
комитетыны? беренсе секретары. 1952?1961 йылдар?а КПСС ???к Комитеты, 1957?1960 йылдар?а КПСС ???к Комитетыны? Президиум а?за?ы. СССР-?ы? ?с?нс?-бишенсе са?ырылыш
Ю?ары Советы
депутаты. Ике
Ленин
, ике
Хе?м?т ?ы?ыл Байра?
ордендары кавалеры. Сы?ышы мен?н х??ерге
Баш?ортостан Республика?ы
?алтасы районыны?
К?т?рем
ауылынан.
- Ф?хретдинов ?н??р Нуретдин улы
(1928?2.04.1987),
бейе?се
, балетмейстер,
педагог
. 1942 йылдан
Д?рт?йл?
колхоз-совхоз театры актёры; 1946 йылдан х??ерге
Ф?йзи ??ск?ров исеменд?ге д??л?т академия халы? бейе???ре ансамбле
солисы, 1965?1970 йылдар?а
педагог
-репетитор, 1975?1978 йылдар?а ансамлде? художество ет?ксе?е, 1986?1987 йылдар?а ?ф? хореография училище?ыны? педагог-
хореографы
.
РСФСР
-?ы? ат?а?ан?ан (1969),
Баш?орт АССР-ыны? халы?
(1959) артисы.
≪Почёт Билд??е≫ ордены
кавалеры (1955).
- Бай?отлин Зиннур ?атаулла улы
(1938),
?орос ирете?се
. 1960?1988 йылдар?а х??ерге
Байма?
машина эшл?? заводыны? ?орос ирете?се?е.
Баш?орт АССР-ыны?
ат?а?ан?ан
металлургы
(1981), СССР-?ы? почётлы металлургы (1972), 2-се (1981) ??м 3-с? (1975) д?р?ж?
Хе?м?т Даны ордены
кавалеры, коммунистик хе?м?т ударнигы (1969). Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ы
Байма? районыны?
?рге М?мб?т
ауылынан.
- М?сна?иев З?ф?р М?сна?и улы
(1938),
ауыл хужалы?ы
хе?м?тк?ре.
Балтас районы
≪Правда≫ колхозыны? элекке
ветеринар
табибы. Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан ветеринар табибы (1981). Сы?ышы мен?н ошо районды?
Шт?нде
ауылынан.
- Х?с?нова Винира ?ини?т ?ы?ы
(1948),
театр
актёры. 1974?2012 йылдар?а
Салауат баш?орт д??л?т драма театры
актриса?ы. 1982 йылдан СССР Театр эшм?к?р??ре союзы а?за?ы.
Баш?ортостан Республика?ыны? халы? артисы
(2005).
- Юрий Андрианов
(1953?21.08.2007),
журналист
,
я?ыусы
,
ша?ир
??м
т?ржем?се
. ≪
Бельские просторы≫
журналыны? беренсе баш м?х?ррире. Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан м???ни?т хе?м?тк?ре (2001),
Степан Злобин исеменд?ге
(2000) ??м
Ф?тих К?рим
исеменд?ге (2002) ???би премиялар лауреаты.
- Д??л?това Г?лшат Марс ?ы?ы
(1963),
хо?у? белгесе
,
д??л?т
органдары хе?м?тк?ре. 1994 йылдан
Баш?ортостан Республика?ы Министр?ар Кабинеты
Эшт?р идаралы?ыны? ?й???се белгесе, 2000 йылдан ? б?лек м?дире, 2013 йылдан
Баш?ортостан Республика?ы Х?к?м?те
Аппаратыны? ?ануни эшт?р б?леге м?дире. Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан юрисы. Сы?ышы мен?н
Ишембай
?ала?ынан.
4 ??м 9 ?анына тамамлан?ан йылдар?а тыу?андар
??г?ртерг?
тулы исемлек
- Фомин Вадим Александрович
(1949),
спортсы
,
и?тисадсы
-
?алим
.
?ф? нефть институты
спорт клубы т?рби?л?не?се?е. И?тисад ф?нд?ре кандидаты (1985).
Са??ы ярышы
буйынса
донъя
(1995, 2000, 2006),
РСФСР
(1990) ??м
Р?с?й
(1995, 1996, 1998, 2003) чемпионы. СССР??ы? спорт мастеры (1981).
Баш?ортостан Республика?ыны?
к?ренекле спортсы?ы (1995). Сы?ышы мен?н
Донда?ы Ростов
?ала?ынан.
- Гордиенко Вячеслав Семёнович
(1954), инженер-
т????се
. 1976 йылдан ≪Башспецнефтестрой≫ тресыны? 8-се т???л?ш-монтаж идаралы?ы мастеры, прорабы, баш инженеры, идаралы? начальнигы; 1997 йылдан
?ф?л?ге
≪Паллада≫ й?м?и?те директорыны? т???л?ш буйынса урынба?ары; 2001?2014 йылдар?а ≪Уфаводоканал≫ предприятие?ыны? генераль директоры. Баш?ортостан Республика?ыны? 4-се са?ырылыш (2008?2013)
Д??л?т Йыйылышы ? ?оролтай
депутаты. Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан т????се?е (2004). Сы?ышы мен?н
?ф? ?ала?ынан
.
- Р?ст?м ?удашев
(1954),
музыкант
. 1973 йылдан х??ерге
Х?с?йен ?хм?тов исеменд?ге Баш?орт д??л?т филармония?ыны?
аккомпаниатор-концертмейстеры.
Баш?ортостан Республика?ыны? халы? артисы
(1999).
- Риф ?хм??иев
(1954),
???би?т белгесе
-?алим,
ша?ир
. 1984 йылдан
Баш?орт д??л?т университеты
??м
?ф? ф?н ??м технологиялар университеты
у?ытыусы?ы, шул и??пт?н 2013?2018 йылдар?а
Баш?орт д??л?т университетыны?
баш?орт
филология?ы
??м
журналистика
факультеты деканы. Филология
ф?нд?ре докторы
(2004), профессор (2010). Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан м???ни?т хе?м?тк?ре (1997).
- Байбулатов Валерий Тимиргалиевич
(1959),
ауыл хужалы?ы
хе?м?тк?ре, педагог, й?м???тсе.
Мишк?
агрос?н???т колледжы директоры. 2008?2016 йылдар?а Б?т? мари Советы ? Мер Канашта
Баш?ортостан Республика?ынан
Совет р?йесе урынба?ары ??м президиум а?за?ы. 1982 йылдан Мишк? район Советы депутаты, 2012?2014 йылдар?а район Советы р?йесе. 2003-2016 йылдар?а ≪Мишк?≫ республика мари тарихи-м???ни ???ге м?дире, 2016 йылдан к?нсы?ыш мари?ар?ы? милли-м???и автономия?ы р?йесе.
Р?с?й Федерация?ыны?
почётлы башлан?ыс ??н?ри белем бире? хе?м?тк?ре (2006), Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан м??ариф (2009) ??м ауыл хужалы?ы (2013) хе?м?тк?ре.
- 1766
:
Томас Мальтус
,
Б?й?к Британия
демографы,
и?тисадсы?ы
.
- 1805
:
Петер Густав Лежён-Дирихле
,
Германия
математигы.
- 1883
: Евгений Вахтангов, актёр ??м режиссёр,
М?ск????ге
х??ерге Вахтангов исеменд?ге Д??л?т академия драма театрына ниге? ?алыусы ??м уны? т??ге ет?ксе?е.
- 1892
: Семён Андреевич Новгородов, телсе, я?ут алфавитын т????се.
- 1910
:
Уильям Брэдфорд Шокли
,
Америка
физигы
,
транзистор
уйлап сы?арыусылары? бере?е, физика буйынса
1956 йыл?ы
Нобель премия?ы
лауреаты.
- 1910
: Лидия Смирнова, театр ??м кино актёры,
СССР
-?ы? халы? артисы (1974).
- 1950
:
Питер Габриэл
, Б?й?к Британия музыканты.
- 1988
:
Евгений Гараничев
,
Р?с?й
биатлонсы?ы
,
2014 йыл?ы ?ыш?ы Олимпия уйындарыны?
бронза призёры.