한국   대만   중국   일본 
Ватан ?у?ышы ордены ? Википедия

Ватан ?у?ышы ордены

Ватан ?у?ышы ордены ?? 1942 йылды? майында СССР Ю?ары Советы Президиумыны? ≪I ??м II д?р?ж? Ватан ?у?ышы орденын булдырыу тура?ында≫ Указына ярашлы булдырыл?ан ССР Союзы ордены.

Ватан ?у?ышы ордены
Ниге?л?? дата?ы 20 май 1942
Рәсем
Д??л?т  СССР
Ю?арыра? д?р?ж? Александр Невский ордены
Т?б?нер?к д?р?ж? Хе?м?т ?ы?ыл Байра? ордены
Барлы??а киле? урыны М?ск??
Пиктограмма
Изображение орденской планки
?аны 9?100?000
Лауреаттар категория?ы Категория:Ватан ?у?ышы ордены кавалер?ары
 Ватан ?у?ышы ордены Викимилект?
Ватан ?у?ышы ордены , СССР Почта марка?ы, 1943 йыл
Ватан ?у?ышы ордены , СССР почта марка?ы, ≪СССР ордендары ??м ми?алдары≫ сы?арылышынан (р?ссам А. Мандрусов, ЦФА 894-се), 1944 йыл.

Артабан СССР Ю?ары Советы Президиумыны? 1943 йылды? 19 июненд?ге указына ярашлы орденды? тасуирлама?ына ?ай?ы бер ??г?решт?р индерел?, ? орден статутына ??г?решт?р СССР Ю?ары Советы Президиумыны? 1947 йылды? 16 декабренд?ге Указы буйынса индерел?.

?у?ыш барышында I д?р?ж? ордены мен?н 324 903 кеше б?л?кл?н?, II д?р?ж? ордены мен?н?? 951 652 кеше. Б?т??е 1985 йыл?а тиклем I д?р?ж? ордены мен?н?? 344 ме?д?н ашыу, II д?р?ж? ордены мен?н я?ынса бер миллион 28 ме? кеше б?л?кл?нг?н.

Орденды? ≪Юбилей≫ варианты мен?н СССР Ю?ары Советы Президиумыны? 1985 йылды? 11 мартында?ы Указына ярашлы I д?р?ж? орден мен?н я?ынса 2 миллион 54 ме? кеше б?л?кл?нг?н, II д?р?ж??? я?ынса 5 ме? 408 миллион кеше. [1]

Орден тарихы

??г?ртерг?

Ватан ?у?ышы ордены?? Б?й?к Ватан ?у?ышы осороно? т??ге совет награда?ы. Шулай у? ул д?р?ж?л?рг? б?ленг?н т??ге совет ордены була. Октябрь Революция?ы , ≪Герой ?с?≫ ??м ≪?с? даны≫ ордендары мен?н бер р?тт?н ?леге орден б?л?кл?не?сене? вафатынан ?у? ?аил?л? ?алдырыл?ан (баш?а д??л?т ордендары кире ?айтарыл?ан), 1977 йылдан ?у? ?ына ?ал?ан ордендар ??м ми?алдар ?аил?л? ?алдырыла башлай.

1942 йылды? 10 апреленд? И.?В.?Сталин ?ы?ыл Армия?ы тылы начальнигы интендант хе?м?те генерал-лейтенанты А.?В.?Хрулев?а фашистар мен?н алыштар?а батырлы? к?р??тк?н х?рби??р?е б?л?кл?? ?с?н орден проектын ??ерл?рг? ?уша. Башта орденды ≪Х?рби ?ыйыулы? ?с?н≫ (≪За военную доблесть≫) тип исемл?рг? уйлай?ар. Орден проектын эшл??г? р?ссамдар Дмитриев Сергей Иванович (≪ Батырлы? ?с?н≫ , ≪ Х?рби ?а?аныштары ?с?н≫ , ≪Эшсе-Кр??ти?н ?ы?ыл Армия?ыны? ХХ йыллы?ы≫ юбилей ми?алдары проекттары авторы) ??м Кузнецов Александр Иванович. Ике т??лек ?тк?нд?н ?у? у? беренсе эскиздар барлы??а кил?, улар и??бен?н тимер?? ?ынау экземпляр?арын эшл?? ?с?н бер нис? эш ?айлана. 1942 йылды? 18 апреленд? ?лг?л?р ра?лана. Буласа? награда ниге?ен? А.?И.?Кузнецовты? ??р?те алына, ? ≪Ватан ?у?ышы≫ я?ыу идея?ы С.?И.?Дмитриевты? проектынан алына.

Ордендар мен?н б?л?кл?? х?рби шарттар?а ?а?арманлы?ты к?р??тк?с т? ?тк?рел?. Ватан ?у?ышы орденын тапшырыу хо?у?ы х?рби командование?ына?? фронт ??м флоттар командующий?арынан алып корпус командир?арына тиклем?? й?км?тел?.

СССР Ю?ары Советы президиумыны? I ??м II д?р?ж?л?ре Ватан ?у?ышы ордены мен?н б?л?кл?? тура?ында т??ге указдар 1942 йылды? 2 июненд? сы?а. Орденды? т??ге кавалер?ары?? артиллеристар. Орден статутында I д?р?ж? ордены мен?н артиллерия уты мен?н дошманды? 1 ауыр (й?ки урта) й?ки 2 е?ел танкты (бронемашинаны), й?ки орудие расчеты составында 2 ауыр (й?ки урта) й?ки 3 е?ел танк (бронемашина) ю??а сы?арыу ?с?н бирел?. 32-се артиллерия полкы артиллеристары 32 дошман танкын сафтан сы?ара. Капитан И.?И.?Криклий ш?хс?н ??е 5 фашист машина?ын ?ыйрата, ?мм? ??е ?аты яралана. Расчет номер?арыны? к?бе?е ??л?к булып б?тк?с т?, ?лк?н сержант А.?В.?Смирнов снаряд ярсы?ы мен?н ?ул су?ы ???лг?нг? ?арама?тан атыуын дауам ит?.

Капитан Иван Ильич Криклий?? I д?р?ж? Ватан ?у?ышы орденыны? т??ге кавалеры, ?лк?н сержант Алексей Васильевич Смирнов ??м 776-сы артиллерия полкы дивизионы политругы Иван Константинович Стаценко ошондай у? награда?а лайы? булалар.

Артиллерия расчетыны? ?ал?ан яугир?ары? ?ы?ылармеец Григорьев Николай Ильич, Кулинец Алексей Иванович, Иван Полехтович Петроша, ?лк?н сержант Степан Трифонович Жарков , сержант Нестеренко Петр Васильевич ??м Михаил Григорьевич Немфира?? II д?р?ж? Ватан ?у?ышы орденына лайы? була.

1-се ?аны а?тында 1942 йылда Ржев алыштар?а к?р??тк?н батырлы?ы ?с?н ?лк?н политрук, 52-се у?сылар дивизия?ыны? с?й?си б?леге начальнигы урынба?ары Конюхов Василий Павловичты? I д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены ?лг?нд?н ?у? уны? ?аил??ен? тапшарыла (1943 йылды? 24 ?инуарында?ы 072-се ?анлы К?нбайыш фронт ??ск?р??рен? ≪Ш?хси составты б?л?кл?? тура?ында≫ исемеле бойоро?).

1-се ?аны а?тында II д?р?ж? Ватан ?у?ышы орденына ?лг?нд?н ?у? ?лк?н лейтенант разведка буйынса 155-се танк бригада?ы начальнигы урынба?ары Павел Алексеевич Ражкин лайы? була (3-с? армия ??ск?р??ре буйынса 1943 йылды? 5 апрелененд?ге 22/н-се бойоро?о).

I д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены тарихында награда нинд?й?ер х?рби операция?ыны? б?т? ?атнашыусыларына бирелг?н осра?тары бар. Бындай х?рм?тк? т??гел?р булып 1942 йылды? 5 июленд? Баренц ди?ге?енд? ≪Тирпиц≫ и? эре дошман линкорына ??ж?м итк?н ≪К-21≫ ?ыу а?ты экипажы а?залары лайы? була.

I д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены мен?н шулай у? 1943 йылды? ?инуарында Северский Донец йыл?а?ы буйында?ы ике к?нл?к алышты? ?атнашыусылары?? лейтенант А. Атаев ет?кл?г?н штурмлау т?рк?м?н?? 30 яугиры?? б?л?кл?н?.

Ватан ?у?ышы ордены х?рби частары ??м берл?шм?л?ре, х?рби училищелары ??м оборона заводтары б?л?кл?н?. I д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены мен?н к?п кен? ?алалар ?а б?л?кл?н?:

1969 йылда Ватан ?у?ышы ордены мен?н словак ауылы Склабиня б?л?кл?н?.

Алыштар ва?ытында лайы? бул?ан, ?мм? нинд?й?ер с?б?пт?р буйынса наградаларын ала алма?ан, ти?т?л?г?н яралан?ан яугир?ар ?у?ыштан ?у? Ватан ?у?ышы ордены мен?н б?л?кл?н?.

1977 йылды? майына тиклем осоронда Ватан ?у?ышы ордены мен?н 700-г? я?ын сит ил граждандары?? Икенсе донъя ?у?ышында фашистар?а ?аршы к?р?ш ?атнашыусылары?? б?л?кл?н? [2] .

Орден статуты

??г?ртерг?

Ватан ?у?ышы ордены мен?н ?а?арманлы?, сы?амлылы? ??м батырлы? к?р??тк?н ?ы?ыл Армия , Х?рби-Ди?ге? флоты , НКВД ??ск?р??ре ??м партизан отрядтарыны? ет?кселек составы ??м ?алдаттары, шулай у? ??ене? ??м?лд?ре мен?н совет ??ск?р??рене? х?рби операцияларына булышлы? итк?н х?рби??р. Ватан ?у?ышы ордены мен?н б?л?кл?? СССР Ю?ары Советы Президиумы Указына ярашлы баш?арыла. Ватан ?у?ышы орденыны? ике д?р?ж??е бар: I ??м II д?р?ж?. Орденды? ю?ары д?р?ж??е?? I д?р?ж?.

Орден статутында совет наградалар тарихында тт??ге тап?ыр б?л?кл?не?сене? конкрет батырлы?тары исемл?н?. совет награда система?ына тарихында беренсе тап?ыр аны? кителг?н батырлы?тары ?с?н ул наградалар?а т??дим ите? мен?н айырыл?ан булыуы м?мкин.

I д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены мен?н б?л?кл?н?л?р

??г?ртерг?

Дошман тылында?ы м??им объектты м?рг?н р??ешт? емерг?н ?с?н;

Ленин ордены мен?н наградлан?ан штурман й?ки осоусы х?рби заданиены ?т?г?н са?та ????рене? бурыстарын ?ыйыу баш?ар?аны ?с?н;

?ауа алышында б?реп т?ш?рг?н ?с?н:

ауыр бомбардировка авиация?ы экипажы составында?? 4 самолет;
алы? бомбардировка авиация?ы экипажы составында?? 5 самолет;
я?ын бомбардировка авиация?ы экипажы составында?? 7 самолет;
штурмлау авиация?ы экипажы составында?? 3 самолет.

У?ышлы х?рби осош баш?ар?ан ?с?н:

ауыр бомбардировка авиация?ы экипажы составында?? 20-се у?ышлы х?рби осош;
алы? бомбардировка авиация?ы экипажы составында?? 25-се у?ышлы х?рби осош;
я?ын бомбардировка авиация?ы экипажы составында?? 30-сы у?ышлы х?рби осош;
штурмлау авиация?ы экипажы составында?? 25-се у?ышлы х?рби осош;
истребителд?р авиация?ы экипажы составында? 60-сы у?ышлы х?рби осош;
алы? разведка авиация?ы экипажы составында?? 25-се у?ышлых?рби осош;
я?ын разведка авиация?ы экипажы составында?? 30-сы у?ышлы х?рби осош;
корректировка авиация?ы экипажы составында?? 15-се у?ышлы х?рби осош;
б?йл?неш авиация?ы экипажы составында?? ?? территория?ына ултырыушарттарында 60-сы у?ышлы х?рби осош ??м дошман бил?г?н территорияла?ы ??? ??ск?р??ре районында ултырыу шарттарында 30-сыу?ышлы х?рби осош;
транспорт авиация?ы экипажы составында?? ?? территория?ына ултырыу шарттарында 60-сы у?ышлы х?рби осош ??м дошман бил?г?н территорияла?ы ултырыу шарттарында 15-се у?ышлы х?рби осош.

Авиация частары мен?н ??л?к??? ??м аны? идара ите??е ойоштороу ?с?н;

Штаб эшен аны? ??м планлы р??ешт? ойоштороу ?с?н;

М?жб?ри р??ешт? дошман территория?ында ултыр?ан самолетты й?н?те?г? ??м ?ауа?а осороу?а ?лг?шк?н ?с?н;

Дошман уты а?тында алдын?ы аэродромда 10-да к?с булма?ан самолетты й?н?те?г? ?лг?щк?н ?с?н;

Дошман уты а?тында аэродромдан б?т? запастар?ы алып сы?ыу?а ?лг?шк?н ??м, аэродром?а миналар ?алып, дошман?а унда самолеттар?ы ултыртыр?а м?мкинлек бирм?г?н ?с?н;

2 ауыр й?ки урта, й?ки 3 е?ел танк (бронемашина), й?ки орудие расчеты составында?? 3 ауыр й?ки урта, й?ки 5 е?ел танк (бронемашина) ю? итк?н ?с?н;

Артиллерия уты яр?амында 5 дошман батарея?ын ба?тыр?ан ?с?н;

Артиллерия уты яр?амында 3-т?н к?м булма?ан дошман самолетын ю??а сы?ар?ан ?с?н;

Танк экипажы составында ут сараларын ??м дошманды? тере к?с?н ю??а сы?арыу буйынса 3 х?рби задание?ын у?ышлы баш?ар?ан й?ки алыштар?а дошманды? 4 танкы?ын й?ки 4 орудие?ын ю??а сы?ар?ан ?с?н;

Дошман уты а?тында зыян к?рг?н 3-т?н к?м булма?ан танкыны яу яланынан алып сы??ан ?с?н;

Дошманды? ДЗОТ-ына (ДОТ, окоп й?ки блиндаж) беренсе булып инеп, т???кк?л ??м?лд?р мен?н уны? гарнизонын ю? итк?н ??м бе??е? ??ск?р??рг? ?леге рубежды ти? яулау м?мкинлеген бирг?н ?с?н;

Дошман уты а?тында к?пер т???г?н, ?ыу аша ?те? ?улайлама?ын й?н?тк?н; дошман уты а?тында, командование ?ушыуы буйынса, дошман х?р?к?тен тот?арлау ма?сатында ш?хс?н ??е к?пер?е й?ки ?ыу аша ?те? ?улайлама?ын шартлат?ан ?с?н;

Дошман уты а?тында техник й?ки ш?хси элемт?не булдыра, дошман ?ыйрат?ан элемт? сараларын т???т? ??м шуны? мен?н бе??е? ??ск?р??рг? х?рби ??м?лд?р мен?н??л?к??? идара ите??е т?ьмин итк?н ?с?н;

Алыш ва?ытында ш?хси ?рн?к мен?н орудиены (батареяны) асы? позиция?а сы?ара ??м ??ж?м итк?н дошманды ??м уны? техника?ын тер?п атып ю? итк?н ?с?н;

Часть й?ки подразделение мен?н ет?кселек итеп, дошманды? ??т?нл?кл? к?ст?рен ю? итк?н ?с?н;

Кавалерия ??ж?менд? ?атнашып, дошман т?рк?м?н? б?реп инг?н ??м уны ю? итк?н ?с?н;

Дошман артиллерия батарея?ын ?у?ышып ал?ан ?с?н;

Ш?хси разведкалау ????мт??енд? дошманды? буша? урындарын асы?ла?ан ??м бе??е? ??ск?р??р?е дошман тылына алып сы??ан ?с?н;

Карап, самолет й?ки яр буйы батарея?ыны? х?рби расчеты экипажы составында булып, дошманды? х?рби карабын й?ки ике транспортын батыр?ан ?с?н;

Дошман территория?ында ди?ге? десантын у?ышлы т?ш?рг?н ??м ойоштор?ан ?с?н;

Дошман уты а?тында ??ене? зыян к?рг?н карабын алыштан алып сы??ан ?с?н;

Дошман х?рби карабын ба?ып ал?ан ??м ??ене? база?ына алып килг?н ?с?н;

Дошман базалары тир??енд? мина к?рт?л?рен у?ышлы ?уй?ан ?с?н;

К?п тап?ыр трал ?тк?реп, флотты? х?рби эшм?к?рлеген у?ышлы т?ьмин итк?н ?с?н;

Алыш ва?ытында зыян к?рг?н карапты? ?у?ыш?а ??л?тлеген терге?г?н ??м карапты база?а ?айтар?ан ?с?н;

Дошманды ?ыйратыу?а булышлы? итк?н бе??е? ??ск?р??р операция?ын матди-техник я?тан т?ьмин ите??е я?шы ойоштор?ан ?с?н.

II д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены мен?н б?л?кл?н?л?р

??г?ртерг?

?ы?ыл Байра? ордены мен?н наградлан?ан штурман й?ки осоусы х?рби заданиены ?т?г?н ва?ытта самолет экипажында ??ене? бурыстарын ?ыйыу ?т?г?н ?с?н:

?ауа алышында б?реп т?ш?рг?н ?с?н:

ауыр бомбардировка авиация?ы экипажы составында?? 3 самолет;
алы? бомбардировка авиация?ы экипажы составында?? 4 самолет;
я?ын бомбардировка авиация?ы экипажы составында?? 6 самолет;
штурмлау авиация?ы экипажы составында?? 2 самолет;
истребителд?р авиация?ы экипажы составында?? 2 самолет.

Экипаж составында баш?ар?ан ?с?н:

ауыр бомбардировка авиация?ы экипажы составында?? 15-се у?ышлы х?рби осош;
алы? бомбардировка авиация?ы экипажы составында?? 20-се у?ышлы х?рби осош;
я?ын бомбардировка авиация?ы экипажы составында?? 25-сы у?ышлы х?рби осош;
штурмлау авиация?ы экипажы составында?? 20-се у?ышлы х?рби осош;
истребителд?р авиация?ы экипажы составында? 50-се у?ышлы х?рби осош;
алы? разведка авиация?ы экипажы составында?? 20-се у?ышлых?рби осош;
я?ын разведка авиация?ы экипажы составында?? 25-сы у?ышлы х?рби осош;
корректировка авиация?ы экипажы составында?? 10-се у?ышлы х?рби осош;
б?йл?неш авиация?ы экипажы составында?? ?? территория?ына ултырыушарттарында 50-сы у?ышлы х?рби осош ??м дошман бил?г?н территорияла?ы ??? ??ск?р??ре районында ултырыу шарттарында 20-сыу?ышлы х?рби осош;
транспорт авиация?ы экипажы составында?? ?? территория?ына ултырыу шарттарында 50-сы у?ышлы х?рби осош ??м дошман бил?г?н территорияла?ы ??? ??ск?р??ре районында ултырыу шарттарында 10-се у?ышлы х?рби осош.

Х?рби шарттар?а ба?ып алын?ан трофей самолетын терге?г?н, ??л?штерг?н ??м ?уллан?ан ?с?н;

Дошман уты а?тында ал?ы аэродромда 5-т?н к?м булма?ан самолетты й?н?те?г? ?лг?шк?н ?с?н;

Артиллерия уты мен?н дошманды? 1 ауыр й?ки урта, й?ки 2 е?ел танкыны (бронемашинаны), й?ки орудие расчеты составында?? 2 ауыр й?ки урта, й?ки 3 е?ел танкыны (бронемашинаны) ш?хс?н ю? итк?н ?с?н;

Артиллерия й?ки миномет уты яр?амында дошман ут сараларын ю??а сы?ар?ан ??м бе??е? ??ск?р??р?е? у?ышлы ??м?лд?рен т?ьмин итк?н ?с?н;

Артиллерия й?ки миномет уты яр?амында дошманды? 3-т?н к?м булма?ан батарея?ын ю??а сы?ар?ан ?с?н;

Артиллерия уты яр?амында 2-н?н д? к?м булма?ан самолетты ю? итк?н ?с?н;

??ене? танкы мен?н дошманды? 3-т?н к?м булма?ан ут н?кт??ен ?ыйрат?ан ??м шуны? мен?н бе??е? ??ж?м ите?се пехотаны? ал?а китешен? булышлы? итк?н ?с?н;

Экипаж составында дошманды? ут сараларын ??м тере к?с?н ю??а сы?арыу буйынса 3-т?н д? к?м булма?ан х?рби задание?ын ?т?г?н ??м алыштар?а дошманды? 3-т?н д? к?м булма?ан танкын й?ки 3 орудие?ын ?ыйрат?ан ?с?н;

Дошман уты а?тында яу яланынан дошман ?ыйрат?ан 2 танкыны алып сы??ан ?с?н;

Яу яланында й?ки дошман тылында гранаталар, яныусы ?атышмалар шеш?л?ре й?ки шартлатыу пакеттары яр?амында дошман танкын ю??а сы?ар?ан ?с?н;

Дошман уратып ал?анч часть й?ки подразделение мен?н ет?кселек итеп, дошманды ?ыйрат?ан, ?оралды ??м х?рби м?лк?тте ю?алтмайынса ??ене? часын (подразделение?ын) ?амау?ан сы?ар?ан ?с?н Кем, ?л?ш?н? й?ки подразделение ет?ксел?ре, дошман ?амауында, дошмандарын ?ыйратып, ??ен? ?л?ш сы?ара (б?лекс?л?рен?н) тор?ан м?лк?тен ю?алт?ан ??м баш?а я?ындары х?рби ?орал;

Дошман ут позицияларына барып етк?н бер орудиенан, ?с минометтан й?ки ?с пулеметтю? итк?н ?с?н;

Т?нд? дошман ?арауыл посын (дозор, секрет) ?лтерг?н й?ки ба?ып ал?ан ?с?н;

Дошман самолетын ш?хси ?оралынан б?реп т?ш?рг?н ?с?н;

Дошманды? ??т?нл?кл? к?ст?ре мен?н к?р?шеп, ?? позицияларыны? бер ?арышын да бирм?г?н ??м дошман?а ?ур зыян килтерг?н ?с?н;

?атмарлы х?рби шарттар?а командованиены? ?у?ыш алып бар?ан ??ск?р??р мен?н б?йл?нешен ойоштор?ан ??м т?ьмин итк?н ?с?н;

Карап, самолет й?ки яр буйы батарея х?рби расчетыны? экипажы составында х?рби карапты й?ки бер дошман транспортын сафтан сы?ар?ан ?с?н;

Дошман транспортын ба?ып ал?ан ??м ?? база?ына алып килг?н ?с?н;

Дошманды ?? ва?ытында к?реп ?ал?ан ??м карап?а, база?а ??ж?м ите??е булдырма?ан ?с?н;

Карапты? у?ышлы маневрлауын т?ьмин итк?н ??м шуны? ????мт??енд? дошман карабы батырыл?ан й?ки у?а зыян килтерг?н ?с?н;

Карапты? у?ышлы х?рби эшен ??ене? о?та ??м аны? эше мен?н т?ьмин итк?н ?с?н;

Часты?, соединениены?. армияны? матди-техник т?ьмин ите?ен ойоштор?ан ??м шуны? мен?н часты?, соединениены? у?ышына булышлы? итк?н ?с?н.

Ватан ?у?ышы ордены мен?н б?л?кл?? я?ы батырлы?тар ??м ?а?арманлы?тар ?с?н ?абатлана алыуы м?мкин.

I д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены к?кр?кте? у? я?ында й?р?т?л? ??м Александр Невский орденынан ?у? урынлаштырыла.

II д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены к?кр?кте? у? я?ында й?р?т?л? ??м I д?р?ж? Ватан ?у?ышы орденынан ?у? урынлаштырыла.

Е?е??е? 40-йыллы?ына арнал?ан б?л?кл????р (1985)

??г?ртерг?

1985 йылда , Б?й?к Е?е??е? 40-йыллы?ына х?рм?тен? Ватан ?у?ышы ордены мен?н ул м?лг? и??н бул?ан б?т? ?у?ыш ветерандары б?л?кл?н?.

СССР Ю?ары Советы Президиумыны? 1985 йылды? 11 мартында?ы Указы буйынса I д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены мен?н б?л?кл?н?л?р:

? Б?й?к Ватан ?у?ышында ?атнашыусы Советтар Союзы Герой?ары;

? Дан орденыны? тулы кавалер?ары;

? Б?й?к Ватан ?у?ышында туранан-тура ??м?лд?рге армия составында, партизан формированиеларында й?ки подпольела, Б?й?к Ватан ?у?ышы осоронда?ы улар?ы? званиеларына ?арама?тан, маршалдар, генералдар ??м адмиралдар;

? Б?й?к Ватан ?у?ышында туранан-тура ??м?лд?рге армия составында, партизан формированиеларында й?ки подпольела, алыштар?а яра ал?ан й?ки Б?й?к Ватан ?у?ышы осоронда СССР ордендары й?ки ≪Батырлы? ?с?н≫ , Ушаков, ≪Х?рби ?а?аныштар ?с?н≫, Нахимов, ≪Б?й?к Ватан ?у?ышы партизанына≫ ми?алдары мен?н б?л?кл?нг?н кешел?р;

? Алыштар?а яралан?ан Б?й?к Ватан ?у?ышы инвалидтары.

II д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены мен?н б?л?кл?н?л?р:

? Б?й?к Ватан ?у?ышында туранан-тура ??м?лд?ге армия составында, партизан формированиеларында й?ки подпольела ?атнаш?ан кешел?р, ?г?р Указ?а ярашлы улар?ы I д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены мен?ннаградлау ?аралма?ан бул?а.

СССР Ю?ары Советы Президиумы Указы Япония мен?н ?у?ышта ?атнашыусылар?а ла тарала.

Орденды? тасуирлама?ы

??г?ртерг?
 
I д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены (беренсе тибы)
 
I д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены (икенсе тибы)
 
II д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены (икенсе тибы)

Ватан ?у?ышы ордены ?абарын?ы биш осло йондо??ан ?иб?р?т, йондо? биш осло шымартыл?ан йондо? р??ешенд?ге нур?ар фонында эшл?нг?н, уны? остары ?ы?ыл йондо??о? остары ара?ында урынлаш?ан. Йондо? ?ы?ыл рубин эмаль мен?н ?аплан?ан. ?ы?ыл йондо??о? урта?ында?? ?ы?ыл рубин пластинала урынлаштырыл?ан ура? мен?н с?кеш ??р?те. Пластина а? эмаль билдек мен?н уратыл?ан. Пластинала т???р?к буйлап?? ≪ОТЕЧЕСТВЕННАЯ ВОЙНА≫ я?ыуы ??м уны? а??ы ?л?ш?нд? б?л?к?й йондо? ??р?те. Йондо? нур?ары фонында ар?ыс-тор?ос винтовка ??м ?ылысты? остары ??р?тл?нг?н. Винтовканы? приклады?? а??а у? я??а, ?ылысты? эфесы?? а??а ?ул я??а ?арай.

Орденды? та?ма?ы бордо т???нд?ге ?ы?ыл буйлы еб?к муар?ан эшл?нг?н:

I д?р?ж? ?с?н?? та?ма урта?ынан 5?мм ки?легенд? бер буй;
II д?р?ж? ?с?н?? та?ма ситен?н 3?мм ки?легенд? 2 буй.

Та?маны? ки?леге?? 24?мм.

I д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены (беренсе тибы?? ≪а?ылмалы≫, 1942?1943 йылдар)

??г?ртерг?

Алтындан ??м к?м?шт?н, а???м ?ы?ыл эмаль ?улланыу мен?н эшл?н?. ?ы?ыл эмалле йондо? остарыны? ??м винтовка ??м ?ыысты? о?онло?о?? 45?мм. ?алып?ы? ауырлы?ы: 32,34 ± г. 1,65

Д?рт ?л?шт?н тора, улар бер-бере?ен? беркетелг?н. Т?п ?л?ш??? 925 кел?йм?ле к?м?шт?н эшл?нг?н, ?ы?ыл ??м а? эмаль мен?н ?аплан?ан, йондо?. Икенсе ?л?ш??? 583 кел?йм?ле алтындан эшл?нг?н, винтовка ??м ?ылыс ??р?тт?ре мен?н нур?ар фонында?? биш осло йондо?, уртала?ы йондо? нуры осонда?? 16,5?мм диаметрлы тишек. ?с?нс? ?л?ш??? 583 кел?йм?ле алтындан эшл?нг?н ура? ??м с?кеш, улар т?п ?л?шк? ике сейн??ес мен?н беркетелг?н. Д?ртенсе ?л?ш??? реверс?а беркетелг?н яйпа? к?м?ш эн?.

Р?т номеры штихель мен?н уйылып эшл?нг?н. ?алыпты? к?п кен? деталд?ре алтын?а й?ки к?м?шк? ялатыл?ан.

I д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены (икенсе т?р??? ≪бормалы≫, июнь 1943?1991)

??г?ртерг?

?алыбы ??м ?рге нур?а?ы элм?к алып ташлана. Ш?р?п реверсты? ???к ?л?ш?нд? беркетелг?н.

Нурлы йондо?, ура? мен?н с?кеш 583 кел?йм?ле алтындан эшл?нг?н. ???кт?ге тишек ?урыра? эшл?н? ??м реверс ???генд? ?ушыл?ан ике ар?ыры тая? барлы??а кил?.?а ?йл?н?. Тая?тар ?ушыл?ан ер???? ?ур булма?ан тишек, уны? аша ш?р?п ?т?. Алтын йондо? к?м?ш йондо??а ?ур булма?ан ш?р?п яр?амында беркетел?. Реверсты? ??к? ?л?ш?нд? ≪МОНЕТНЫЙ ДВОР≫ кел?йм??е ?у?ыл?ан. ?ан номеры штихель мен?н уйылып я?ыл?ан. Беркете? гайканы? диаметры?? 33?мм.

I д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены (?с?нс? тибы?? ≪юбилей сы?арылышы≫, 1985 йыл)

??г?ртерг?

925 кел?йм?ле к?м?шт?н эшл?нг?н, алтынлан?ан май?аны ?урайтыл?ан. Тотош штамплан?ан, яйпа? тоно? реверслы. Реверсты? урта?ында ш?р?п беркетелг?н. ≪МОНЕТНЫЙ ДВОР≫ кел?йм??е рельефлы х?рефт?р мен?н эшл?нг?н, реверсты? ?рге ?л?ш?нд? урынлаштырыл?ан. ?ан номеры бормашина яр?амында гравёрлап эшл?нг?н ??м ш?р?пт?н а?тара? урынлаштырыл?ан.

II д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены (беренсе тибы?? ≪а?ылмалы≫, 1942?1943 йылдар)

??г?ртерг?

Алтын ??м к?м?шт?н эшл?нг?н, ?ы?ыл ??м а? эмаль, алтын?а ялатыу ??м оксидатлау ?улланыл?ан. ?ы?ыл эмалле йондо??? ?апма-?аршы остары ара?ы ??м шулай у? виновканы? ??м ?ылысты? о?онло?о?? д?рт 45?мм. Бер-бере?ен? беркетелг?н д?рт ?л?шт?н тора. ?алып?ы? ауырлы?ы: 28,05 ± 1,5 г. Т?п детале?? 925 кел?йм?ле к?м?шт?н эшл?нг?н ??м ?ы?ыл ??м а? эмаль мен?н ?аплан?ан йондо?. Икенсе ?л?ш??? тарал?ан нур?ар ??м винтовка мен?н ?ылыс ??р?тт?ре фонында?ы 925 кел?йм?ле к?м?шт?н эшл?нг?н биш осло йондо?. Уртала?ы йондо? нуры осонда?? 16, 5?мм диаметрлы тишек. ?с?нс? деталь?? 583 кел?йм?ле алтындан эшл?нг?н ура? мен?н с?кеш, улар т?п ?л?шк? ике т?йл?гес яр?амында беркетел?. Д?ртенсе деталь?? орденды? реверсына беркетелг?н яйпа? к?м?ш эн?.

II д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены (икенсе т?р??? ≪бормалы≫, июнь 1943?1991)

??г?ртерг?

К?м?ш ??м алтындан эшл?нг?н, ?ы?ыл ??м а? эмаль ?уллыныл?ан. Т?п ?л?ш? 925 кел?йм?ле к?м?шт?н тотош штамплан?ан. Реверсты? ???ген? к?м?ш ш?р?п беркетелг?н. Серп и молот, 583 кел?йм?ле алтындан эшл?нг?н ура? мен?н с?кеш ике т?йл?гес яр?амында беркетелг?н. К?м?ш ш?р?п реверсты? урта?ына беркетелг?н.

II д?р?ж? Ватан ?у?ышы ордены (?с?нс? тибы?? ≪юбилей сы?арылышы≫, 1985 йыл)

??г?ртерг?

925 кел?йм?ле к?м?шт?н эшл?нг?н. Тотош штамплан?ан, реверсты? урта?ында ш?р?п беркетелг?н. ≪МОНЕТНЫЙ ДВОР≫ кел?йм??е рельефлы х?рефт?р мен?н штамплан?ан, реверсты? а??ы ?л?ш?нд? урынлаш?ан. Орденды? аверсында?ы нур?ар, х?рефт?р, ура? мен?н с?кеште? ?айма?ы алтын мен?н ялатыл?ан. Реверсы яйпа?, тоно?. ?ан номеры бормашина яр?амында граверлан?ан ??м ш?р?пт?н а?тара? урынлаштырыл?ан [3] .

И?к?рм?л?р

??г?ртерг?
  1. Орден Отечественной войны .
  2. Символ воинской доблести // ≪Смена≫, 13 мая 1977 г.
  3. Награды России
  • Указ Президиума Верховного Совета ≪Об учреждении Ордена Отечественной войны первой и второй степени≫ от 20 мая 1942 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик?: газета. ? 1942. ? 28 мая (№ 19 (178)). ? С. 1.
  • Бурков В. Г. К истории ордена Отечественной войны // Вопросы истории и историографии Великой Отечественной войны (межвузовский сборник) / ред. И.?А.?Росенко, Г.?Л.?Соболев.?? Л.: Изд-во ЛГУ, 1989.?? С. 142?150.?? ISBN 5-288-00192-8
  • Дуров В. А. Русские и советские боевые награды.?? М., 1990.
  • Дуров В. А. Награды Великой Отечественной.?? М.: Русская книга, 1993.
  • Дуров В. А. Отечественные награды. 1918?1991.?? М., 2005.
  • Горбачёв А. Н. Многократные кавалеры орденов СССР.?? М., 2006.
  • Горбачёв А. Н. 10000 генералов страны.?? М., 2007.
  • Гребенникова Г. И., Каткова Р. С. Ордена и медали СССР.?? М., 1982.
  • Колесников Г. А., Рожков А. М. Ордена и медали СССР.?? М.: Воениздат, 1983.
  • Сборник законодательных актов о государственных наградах СССР.?? М., 1984.
  • Шишков С. С., Музалевский М. В. Ордена и медали СССР.?? Владивосток: Ворон, 2000.
  • CD: Войны. Люди. Сражения. Серия: Великое наследие. Издатель: ИД ≪Равновесие≫.

?ылтанмалар

??г?ртерг?