Xalid ibn V?lid

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Xalid ibn V?lid
?r?b. ???? ?? ?????? ‎
??xsi m?lumatlar
Do?um tarixi 592
Do?um yeri
V?fat tarixi 19 avqust 642
V?fat yeri
V?t?nda?lı?ı
H?rbi f?aliyy?ti
M?nsubiyy?ti R??idi xilaf?ti
Rutb?si Ali Ba? Komandan
Vikianbarın loqosu  Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Xalid ibn V?lid ( ?r?b. ??? ?????? ???? ?? ?????? ?? ??????? ???????? ?????? ‎) ( 592 , M?kk? [1] ? 19 avqust 642 , M?din? v? ya Homs [1] [2] ) ? Hudeybiyy? muqavil?sind?n sonra ?slamı q?bul ed?n? q?d?r Qurey?in sıralarında doyu?mu?, islamı q?bul etdikd?n sonra is? ?slam dovl?tinin komandanlı?ı altında girmi?dir. O, Uhud doyu?und? Qurey?in qalibiyy?tind? ?sas rol oynamı?, tabeliyind? olan suvaril?ri manevr ed?r?k mus?lmanların m??lubiyy?tini t?min etmi?dir. Mus?lman olduqdan sonra Bizans v? Sasanil?r? qar?ı q?l?b?l?r qazanmı?dır. Bunlardan ?n diqq?t c?k?ni Y?rmuq doyu?und? Bizans ordusunu m??lub etm?sidir. ?slam m?nb?l?rin? gor?, o, yuzd?n artıq doyu?d? m??lub olmayan nadir s?rk?rd?l?rd?ndir [3] .

O, uc il kimi qısa mudd?td? ?raq v? ?ranı ?slam dovl?tin? ba?lamı?, onun f?thl?ri Anadoluda Q?hr?manmara? q?d?r uzanmı?dır. 638-ci ild? Om?r bin X?ttab t?r?find?n ordu komandanlı?ından uzaqla?dırılaraq inzibati v?zif?y? g?tirilmi?dir. O, bir il sonra bu v?zif?d?n istefa verir v? 642-ci ild? v?fat edir.

1666. R?vay?t edilir ki, Abdullah ibn Om?r demi?dir: "Pey??mb?r Xalid ibn V?lidi B?ni C?zim? q?bil?sinin ustun? gond?rib onları ?slama d?v?t etdi. Onlar: "Mus?lman olduq!" dem?dil?r, (?v?zind?): "Donduk, donduk!"- dedil?r. Onda Xalid onların (bir coxunu) oldurdu (yerd? qalanını da) ?sir goturdu v? bizim h?r birimiz? bir ?sir ba?ı?ladı. N?hay?t, gunl?rin bir gunu Xalid bizim h?r birimiz? (?linin altında olan) ?sirini oldurm?yi ?mr etdi. De- dim: "Vallahi ki, n? m?n, n? d? dostlarımdan bir kims? oz ?sirini oldurm? y?c?kdir." N?hay?t, biz Pey??mb?rin yarına g?lib bu hadis?ni ona danı? dıqda Pey??mb?r ?ll?rini (goy?) qaldırıb iki d?f? dedi: "Allahım, h?qiq? t?n d?, m?n Xalidin etdiyi ?m?ld?n uza?am!" (al-Buxari, 4339)

H?yatı

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Xalid ibn V?lidin 583?587-ci ill?r arasında do?uldu?u guman edilir. Anası Lubab?, atası is? M?hzum ail?sind?n V?lid ibn Mu?irdir. Onun ail?si (M?hzum q?bil?si) h?rbi m?s?l?l?rd? ixtisasla?mı? imtiyazlı Qurey? q?bil?sidir. G?ncliyind? niz?, kaman, qılınc v? atdan istifad? etm?yi oyr?nmi?dir. B?dr doyu?und? i?tirak etm?y?n Xalid ilk d?f? Uhud doyu?und? mus?lmanlara qar?ı vuru?mu?dur. Bu doyu?d? o, tabeliyind? olan suvaril?ri el? yerl??dirir ki, mus?lmanların arxasında dayana bilsinl?r. Cavab olaraq M?h?mm?d pey??mb?rin (s.a.v) bu atlıların yolunu ba?lamaq ucun ?lli oxcu t?yin edir. Doyu?un ?vv?lind? oxatanlar mus?lmanların q?l?b?si il? movqel?rini t?rk etdikd? Xalid ibn V?lid furs?td?n istifad? ed?r?k, komandanlı?ı altında olan suvaril?rl? mus?lman ordularını arxadan sıxı?dırır. Xalid ibn V?lid bu gedi?l? doyu?un gedi?atını d?yi?ir v? m?kk?lil?ri m??lubiyy?td?n xilas edir, lakin tam qalibiyy?t ?ld? edilmir. Bundan sonra X?nd?k doyu?und? sonuncu d?f? mus?lmanlara qar?ı vuru?ur. Hudeybiyy? muqavil?sind?n sonra o, ?vv?ll?r mus?lman olan qarda?ı V?lidin vasit?sil? mus?lmanların sıralarına qatılır.

H?rbi kampaniyalar

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Hicri 8-ci ild? mus?lman ordusunda ilk d?f? Bizanslılarla Mut? doyu?un? qatılır. Mus?lmanlar 3000 n?f?rlik bir ordu il? vuru?urlar. Ordu komandanlı?ı il? ?laq?dar M?h?mm?d pey??mb?r bu t?limatları verir:

" Zeyd ibn Haris?ni komandir t?yin etdim. Zeyd ibn Haris? ??hid olarsa, qoy C?f?r ibn ?bu Talib onu ?v?z etsin, C?f?r ibn ?bu Talib ??hid olarsa, Abdullah ibn R?vaha onu ?v?z etsin oda ??hid olarsa mus?lmanlar oz arasından munasib birini secib onu ozl?rin? komandir t?yin etsin."

Mus?lman s?rk?rd?l?ri bu doyu?d? h?lak olurlar v? o, komandanlı?ı oz uz?rin? goturur. Onun duzgun secdiyi doyu? taktikası say?sind? mus?lmanlar mut???kkil ??kild? m??lubiyy?td?n qacır v? geri c?kilm?y? nail olurlar. Ust?lik Bizans ordusuna boyuk itkil?r verirl?r.

Bir il sonra, 630-cu ild? mus?lmanlar M?din?d?n ir?lil?y?r?k M?kk?ni f?th etdil?r. M?kk?nin f?thi zamanı islam ordusu dord f?rqli ordu il? dord ayrı yerd?n M?kk?y? daxil olur v? f?th tamamlanır. M?kk?y? daxil olan mus?lmanlar hec bir muqavim?tl? qar?ıla?mırlar. Birc? Safvan ibn Um?yy?, Suheyl ibn Amr v? ?krim? ibn ?bu C?hllin d?st?l?ri olan bir qrup Qurey?li Xalid ibn V?lidin r?hb?rlik etdiyi ordu il? toqqu?ur. Doyu? n?tic?sind? 12 Qurey?li oldurulur, mus?lmanlardan K?rz ibn Cabir v? Hubey? ibn Xalid ??hid olur. Sonrakı ill?rd? Huneyn v? Taif muhasir?l?rind? i?tirak edir.

?slam pey??mb?ri M?h?mm?d (s.a.v) onun haqqında "Xalid Allahın qılıncıdır" demi?dir. Yen? Xalid haqqında: "Xalid ibn V?lid? g?linc?, o, sizin ucun h?r ?eyi verdi, h?r ?eyi doyu?l?rd? Allah yolunda s?rf etdi" k?lm?l?rini i?l?dir [4] .

Xalid 43 doyu? kecirir. Bu komandir tarixd? doyu?d? m??lub olmayan azsaylı s?rk?rd?l?rd?n biridir. H?lledici Y?mam? doyu?und?ki q?l?b? v? ?l-V?l?c v? Y?rmuq doyu?l?rind? istifad? edil?n taktikalarla tanınır. O, hec vaxt mudafi?d? oturma?ı sevmirdi, du?m?ni t??ccubl?ndir?r?k birinci z?rb? endirm?y? ustunluk verirdi. Onun orduları h?mi?? h?r?k?tliliyi, itiliyi v? qorxmazlı?ı il? secilib.

632?633-cu ill?rd? x?lif? ?bu B?krin ba?ladı?ı usyancı q?bil?l?rin m??lubiyy?tini tamamlayır, yalancı pey??mb?r Museylim?ni v? onun butun mutt?fiql?rini m?hv edilm?sind? boyuk rol oynayır. Sonra Sasani v? Bizansla doyu?l?r? r?hb?rlik edir.

Bizans V? Sasanil?rd?n ibar?t olan ordu Firaz doyu?und? mus?lman ordusu t?r?find?n a?ır m??lubiyy?t? u?radılır. Bu son muharib? il? Mesopotamiyaya n?zar?ti tamamil? ?l? kecir?n Xalid ibn V?lid dinc?ldikd?n sonra Ktesifon yolundakı bir qalanı muhasir?y? alma?a ged?rk?n ?bu B?krin m?ktubu il? Bizans ordularının uz?rin? yuru? etm?k ucun Suriya c?bh?sin? gond?rilir [5] . X?lif? Om?r ibn X?ttab Xalidi ba? komandanlıqdan azad etdiyi m?ktubu Y?rmuqda doyu??n orduya gond?rir. M?ktubda Xalid ba? komandan v?zif?sind?n azad edilir, ?bu Ubeyd? ibn C?rrah is? ba? komandan t?yin edilir. Doyu? zamanı m?ktub ?bu Ubeyd?y? catır. ?bu Ubeyd? bu x?b?rin ?sg?rl?r? m?n?vi t?sir gost?r? bil?c?yind?n qorxaraq m?ktubu gizl?tdir. Muharib? bitdikd?n sonra ?bu Ubeyd? m?ktubu Xalid? gost?rir. Xalid incim?d?n ?mr? tabe olur v? ?bu Ubeyd?nin tabeliyin? girir.

Olumu

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

642-ci ild? v?fat etmi?dir. S?rk?rd? Suriyanın Homs ??h?rind? d?fn edilib. D?fn olundu?u yerin ustund? onun adını da?ıyan boyuk ?z?m?tli m?scid tikilmi?dir.

?stinadlar

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
  1. ↑ 1 2 3 4 Али-заде А. Халид ибн Валид   (rus.) . // Исламский энциклопедический словарь Москва : Ансар , 2007.
  2. ↑ 1 2 Халид   (rus.) . // Энциклопедический словарь СПб : Брокгауз ? Ефрон , 1903. Т. XXXVII. С. 9.
  3. ↑ Turkiye Diyanet Vakfı ?slam Ansiklopedisi. "Halid b. Velid" . Turkiye Diyanet Vakfı. 1997. 11 Ekim 2022 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 13 dekabr 2022 .
  4. ↑ ?bu Davud, Sun?n, I, 163
  5. ↑ Michael G. Morony. "Iraq After the Muslim Conquest". Gorgias Press LLC. 2005. ( #archive_missing_date ) tarixind? [1-59333-315-3 arxivl??dirilib] ( #bad_url ) ( #archive_missing_url ) . ( #cite_web_url ); ( #accessdate_missing_url )

Xarici kecidl?r

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
M?nb? ? " https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Xalid_ibn_V?lid&oldid=7615906 "