Uryanxay diyarı

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Tarixi dovl?t
Uryanxay diyarı
tıva Та?ды Урянхай
Bayraq
Bayraq
←  
  →

Paytaxt Kızıl
Dill?ri Tıva dili , rus dili
R?smi dill?ri tıva dili , rus dili
Dovl?t dini Tibet buddizmi , ?amanizm , ??rqi ortodoks xristianlıq
Valyuta qızıl rubl [d]
?halisi 60.000


Uryanxay diyarı ( tıva Та?ды Урянхай , cin. 唐努烏梁海 , sad?l??dirilmi? cinc?  : 唐努?梁海, pinyin :Tangn? W?liangh?i) ? bolg?nin 1914-1921-ci ill?rd? ruslar t?r?find?n qoyulmu? adı. 1912-ci il? q?d?r diyar Cini idar? ed?n, mancur Tzin sulal?sinin hakimiyy?ti altında olub v? "Tannu-Uryanxay" adını da?ıyıb. [1]

Haqqında

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

"Uryanxay" termini monqolcadır. XVII v? XX ?srin ?vv?ll?rind? rus s?n?dl?rind? tuvalılar uryanxay, uryanxaylı kimi adlandırılıblar. [2] Uryanxay diyarı haqqında ilk m?lumat 1616-cı ild? Altan xanlar dovl?tin? gond?rilmi? rus s?firl?ri, V.Tyuments v? ?.Petrov t?r?find?n verilib. 1838-1839-cu ill?rd? bu diyara rus qızıl axtaranları g?lm?y? ba?layırlar. Onlar Boyuk v? Kicik Alqiyak caylarında qızıl axtarma?a ba?layırlar. 1903-1904-cu ill?rd? bolg?nin folklorunu F.Kon oyr?nirdi. 1870-ci ild?n etibar?n bolg?y? rus k?ndlil?rin kocurulm?sin? ba?lanılır v? artıq 1909-cu ild? burada 9 min rus ya?ayırdı. 1906-1910-cu ill?rd? rus hokum?ti Uryanxay diyarına t?bii s?rv?tl?ri k??f etm?k m?qs?dil? bir nec? ekspedisiya t??kil edir. [1]

Cind? ba? tutmu? Sinxay inqilabından sonra 1912-1913-cu ill?rd? Tuva noyonları (ambın-noyon Kombu-Dorju, Camzı Xambı-lama, noyon Daa-xo?una Buyan Badırqı v? dig?rl?ri) bir nec? d?f? car hokum?tin? Tuvanın Rusiya protektoratına kecm?si il? ba?lı muraci?tl?r etmi?dil?r.

4 aprel 1914-cu ild? Uryanxay diyarının 5 xo?unu (bolg?) uz?rind? Rusiya protektoratı quruldu. Diyar Yenisey quberniyasının t?rkibin? daxil edildi. Tuvadakı siyası v? diplomatik i?l?ri aparmaq is? ?rkutsk general-qubernatoruna tap?ırıldı. Diyarın idar?etm?si formal oalraq ambın-noyanın ?lind? idi. Faktiki olaraq is? diyarı Uryanxaydakı rus komissarı v? kocurulm? idar?sinin m?muru idar? edirdi. Onların m?rk?z ??h?ri 1914-cu ild? Belotsarsk q?s?b?si oldu. [3] Diyarın ?halisi o dovrd? 73 min n?f?r idi. [4]

Uryanxay diyarı inzibati olaraq 7 xo?una bolunurdu. Bunlar Beyse, Daa, Maadı, Oyunnarsk, Salcaksk, Todjinsk v? Coodu xo?unlarıdır. 1921-ci ild? burada Tannu-Tıva Xalq Respublikası elan edildi. [2] 1926-cı ild?n is? bu dovl?t Tuva Xalq Respublikası adlandırılma?a ba?ladı. 1944-cu ild? respublika RSFSR ?razisin? Tuva muxtar vilay?ti kimi daxil edildi. [2] 1961-ci ild? Tuva MSSR, 1992-ci ild?n Tuva Respublikası, 1993-cu ild?n Tıva Respublikası adlandırılıb. [5]

H?mcinin bax

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

?stinadlar

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
  1. ↑ 1 2 "Урянхайский край / Uryanxay diyarı" ( rus. ) . megabook.ru. 11 iyun 2015 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 11 iyun 2020 .
  2. ↑ 1 2 3 "Урянхайский край" ( rus. ) . spsl.nsc.ru. 31 mart 2007 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 11 iyun 2020 .
  3. ↑ Tatyana Bondarenko. "История создания города в центре Азии / Asiyanın m?rk?zind? yaradılmı? ??h?rin tarixi" ( rus. ) . tuva.asia. 24 dekabr 2009. 2011-01-02 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 11 iyun 2020 .
  4. ↑ A.Nikolayev. "Урянхайский край // ≪Историческая энциклопедия Сибири≫" ( rus. ) . irkipedia.ru. 17 avqust 2016 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 11 iyun 2020 .
  5. ↑ "Tuva" ( it. ) . rbvex.it. 10 dekabr 2004 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 11 iyun 2020 .
M?nb? ? " https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Uryanxay_diyarı&oldid=7366711 "