S?hra
?
bitki
ortuyunun v?
heyvanlar
al?minin kasadlı?ı il? s?ciyy?l?n?n duz?n s?thli land?aft novudur. Cox quraqlıq, isti havanın gund?lik v? illik temperaturu k?skin f?rql?n?n, illik ya?ıntısı 250 mm-d?n a?a?ı, buxarlanma ya?ıntıdan xeyli cox, guclu kul?k ?s?n, daimi axan cayları olmayan, cox seyr?k bitki ortuyu olan ?razi.
S?hraların iki novu movcuddur: Qum s?hraları v? buz s?hraları.
Qum s?hralarında vah?l?r? (oazisl?r?) d? rast g?linir. Vah?l?r suyun s?th? yaxın yerl?rd? toplanmasından ?m?l? g?lir. Bitkil?r bu yerl?rd? bitir, bunu n?tic?sind? vah? yaranır.
S?hranın ?m?l? g?lm?sinin ?n ba?lıca s?b?bi ya?ıntının buxarlana bil?c?k sudan 7?30 d?f? az olmasıdır. S?hranın ozun?m?xsus iqlimi vardır. Goy uzu aylarla buludsuz olur. Maksimum temperatur +49,5°, +58°-y? catır, gun altında qumun s?thi 90° qızır, illik temperatur amplitudası 90°, gund?lik 30°-y? qalxır. Orta Asiya s?hralarında ya?ıntının illik miqdarı 60?150 mm, M?rk?zi Asiya (T?kl?-M?kan) 9 mm, tropik s?hralarda is? h?r yerd? 100 mm-d?n azdır.
[1]
?imali Afrika
v? ?r?bistan s?hralarında bir nec? il ?rzind? ya?ı? du?m?y?n yerl?r d? vardır. S?hraların z?bt etdiyi ?razi butun qurunun t?qrib?n 30%-ni tutur. S?th qurulu?una gor? s?hralar qumlu, da?lı, gilli v? ?oranlı s?hralara bolunur. Qarlı s?hralar da movcuddur (
Antarktida
v?
Arktikada
). ?n m??hur s?hra Afrikanın dem?k olar ki butun ?imalını ?hat? ed?n
Saxara
s?hrasıdır. Dunyanın ?n iri duzlu s?hrası
Salar-De-Uyuni s?hrasıdır
.
?sti s?hralarda temperatur gunduz +50 °C-d?n yuxarı, gec? is? 0 °C-d?n a?a?ı ola bil?r.
S?hralarda illik ya?ıntının miqdarı cox a?a?ı olur.
Amerika s?hralarında ?n cox rast g?lin?n bitki
kaktusdur.
Az?rbaycan Respublikası ucun s?hralar xarakterik deyil. Burada s?hraya yaxın land?aft fraqmentl?ri
Ab?eron yarımadasında
, Kur-Araz ovalı?ında,
Naxcıvan
-nın Araz boyu ?razisind? t?saduf edilir.
- ↑
M?mm?dov Q.?. X?lilov M.Y. Ekoloqların m?lumat kitabı. "Elm" n??riyyatı. Bakı: 2003. 516 s.