Q?rbi Az?rbaycan ostanı

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Ostan
Q?rbi Az?rbaycan ostanı
fars. ????? ????????? ???? ‎

37°33′10″ ?m. e. 45°04′33″ ?. u.

Olk? ?ran
Daxildir III region
?nzibati m?rk?z Urmiya
?n boyuk ??h?rl?ri Urmiya
Tarixi v? co?rafiyası
Sah?si 37 437 km²
Saat qur?a?ı
?halisi
?halisi
  • 3.265.219 n?f. ( 2016 ) [1]
R?q?msal identifikatorlar
ISO kodu IR-04
Telefon kodu 0441
R?smi sayt
Qərbi Azərbaycan ostanı xəritədə
Vikianbarın loqosu  Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Q?rbi Az?rbaycan ostanı ? ?randa ostan . M?rk?zi Urmiya ??h?ridir.

Ostanın ?razisi 37437 km² [2] , ?halisi 2006-cı ild? aparılmı? siyahıya almaya ?sas?n 2.873.459 n?f?rdir, ?halinin 60,03% ? i is? ??h?rl?rd? ya?ayır. [3]

Tarix [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Bu bolg?nin ?razisi vaxtı il? q?dim lullubil?r , qutil?r , e.?. 10-cu ?srl?rd? is? mannalıların yurdu olmu?, zaman zaman Assuriya , Urartu kimi dovl?tl?r t?r?find?n z?bt olunub; sonunda is? Manna dovl?ti c?nubda yerl???n Midiya nın t?r?find?n z?bt edilmi? v? da?ıdılmı?dı. Daha sonralar is? Midiyanın ozu ilk fars sulal?si olan ?h?m?nil?r t?r?find?n cokdurul?r?k, Az?rbaycan ?razisi ?h?m?nil?r imperiyası nın hokmu altına girm?li oldu.

Eramızın 4-cu ?sr ind? Sasanil?r imperiyası bu ?razil?ri Adhurpada?an satrapı na qatdı. Adhurpada?an adı Atropatena adından tor?yib, sonralar ?r?bl??dirilmi? formada " Az?rbaycan " kimi s?sl?ndirilirdi. [4] [5] Q?dim Z?rdu?t dini n? (Z?rdu?tilik, at??p?r?stlik) aid edil?n T?xt-i Suleyman m?b?di Q?rbi Az?rbaycanın T?kab (Tikant?p?) ??h?ri yaxınlı?ında yerl??ir.

10-cu ?sr d? bu ?razil?ri sayca artan kurd tayfaları idar? edibl?r. [6] 1609?1610-cu ill?rd? burada kurd tayfaları il? S?f?vil?r dovl?ti arasında Dimdim doyu?u ba? verib. Uzun c?k?n doyu?d?n sonra kurdl?r m??lub edildi, butun t?slim olanlar olduruldu v? regionun kurd ?halisinin muhum hiss?si I ?ah Abbasın ?mrin? ?sas?n Xorasan a surgun edildi. Onların yerin? bu ?razil?r? turk ?silli ?f?ar tayfası kocuruldu. [7]

1946-cı ild? Sovet ordusu bu ?razil?ri qısa mudd?t? i??al etmi?di. Sovet qo?unları buranı t?rk etdikd?n sonra qısa mudd?t? burada Az?rbaycan Milli Hokum?ti v? M?habad Cumhuriyy?ti movcud olublar, lakin qısa mudd?t movcudiyy?tini surdur? bilmi? v? ?rana reinteqrasiya edilmi?l?r.

2011-ci ilin yanvar ayında Q?rbi Az?rbaycan ostanında s?rni?in t?yyar?sinin q?zaya u?raması n?tic?sind? 77 n?f?r h?lak olmu?du. [8] H?min ilin sentyabr ayında M?habad ??h?rind? ?ran-?raq muharib?sinin ba?lanmasının ildonumu il? ?laq?dar olaraq keciril?n h?rbi paradda ziyar?tcil?r arasında terrorcuların yerl??dirdiyi bombanın partlaması n?tic?sind? 12 n?f?r h?lak olmu?, 80 n?f?r is? yaralanmı?dı. Partlayı?ın konkret hansı t??kilat t?r?find?n tor?dildiyi m?lum olmasa da, Q?rbi Az?rbaycan ostanının qubernatoru Vahid C?lalzad? terror aktını Q?rb dovl?tl?ri t?r?find?n d?st?kl?n?n inqilab ?leyhdarı terrorcu qruplar t?r?find?n tor?dildiyini bildirib. [9]

Co?rafiya [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Geni? duz?nlikl?r v? hundur da?lar ostanlı?ın relyefini t??kil edir. ?imalda Araz cayı v? bir sıra da? cayları ?sas su m?nb?yidir. ??rqind? Urmiya golu yerl??ir. Orta temperatur Urmiyada 10,8 °C, Xoy da 9,4 °C, M?habad da is? 11,6 °C-dir. ?n yuks?k temperatur gost?ricisi iyul ayında 34 °C, ?n a?a?ı temperatur is? yanvar ayında ?16 °C-dir.

?qtisadiyyatı [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Q?rbi Az?rbaycan ostanının iqtisadiyyatının boyuk hiss?si k?nd t?s?rrufatına ?saslanır. 2013-cu ild? ostanın T?kab ??h?ri nd? Q?rbi Asiyanın ?n boyuk qızıl zavodunun tikintisi planla?dırılır. Zavodun tikintisin? 60 mln. dollar s?rf olunacaq. Ostanın yataqlarında qızılın ehtiyatı 80 ton t??kil edir v? oradan h?r il 3 ton qızıl cıxarılması planla?dırılır. [10] Q?rbi Az?rbaycan ostanının iqtisadi c?h?td?n ?n inki?af etmi? ?razisi Urmiya ??h?ri dir. Urmiya ?halisinin h?yat ??raiti ostanın dig?r ?halisinin h?yat ??raitind?n cox yuks?kdir. Ostanda yuzl?rl? k?nd vardır, onların coxusunda daimi su v? elektrik t?chizatı, telefon x?ttl?ri v? peyk televiziyasına cıxı?ı var.

?hali [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

24 oktyabr ? 13 noyabr 2011-ci il ?hali siyahıyaalınmasına ?sas?n Q?rbi Az?rbaycan ostanında 3.080.576 n?f?r ?hali ya?ayır.

Dini v? etnik t?rkib [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

border=none ?sas m?qal?: Q?rbi Az?rbaycan ??hristanlarının ?halisi

?hali ?sas?n Az?rbaycan turkl?ri nd?n [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19] , qism?n kurdl?r d?n [20] [21] , az sayda erm?nil?r d?n v? assuriyalılar dan ibar?tdir. [22]

?nzibati bolgu [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Q?rbi Az?rbaycan ostanı inzibati c?h?td?n a?a?ıdakı ??hristanlara bolunur :

Q?rbi Az?rbaycan ostanının inzibati bolgu x?rit?si
Sıra ??hristanın adı ?halinin sayı ?dar? etm? m?rk?zi
1 Bukan ??hristanı 202.637 Bukan
2 Caypara ??hristanı 42.225 Qaraziya?ddin
3 Caldıran ??hristanı 44.572 Caldıran
4 Xoy ??hristanı 365.573 Hoy
5 M?habad ??hristanı 197.441 M?habad
6 Maku ??hristanı 174.578 Maku
7 Miyanduab ??hristanı 245.153 Miyandoab
8 N?q?d? ??hristanı 117.831 N?q?d?
9 U?n?viyy? ??hristanı 63.798 U?n?viyy?
10 Piran??hr ??hristanı 107.677 Piran??hr
11 Puld??t ??hristanı 38.586 Pulde?t
12 Salmas ??hristanı 180.708 Salmas
13 Serde?t ??hristanı 104.146 Serde?t
14 ?ahindej ??hristanı 89.356 ?ahindej
15 ?ovt ??hristanı 51.476 ?ovt
16 T?kab ??hristanı 81.395 T?kab
17 Urmiya ??hristanı 856.914 Urmiya

Ayrıca Bax [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Xarici Kecidl?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Vikianbarda Q?rbi Az?rbaycan ostanı il? ?laq?li mediafayllar var.

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  1. ↑ ????? ?? ????? ??????? ?????   (fars.) . 1965.
  2. ↑ "World Gazetteer : Iran: divisions administratives (superficie (km²))" . 2012-04-17 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2009-03-18 .
  3. ↑ "????????? ????" . 2012-07-15 tarixind? orijinalından arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2012-06-21 .
  4. ↑ Minorsky, V.; Minorsky, V. ?dharbaydj?n (Azerb?ydj?n). Encyclopaedia of Islam. Edited by P.Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2007. Brill Online. [1] Arxivl??dirilib 2024-05-18 at the Wayback Machine
  5. ↑ Encyclopædia Iranica , "Azerbaijan: Pre-Islamic History", K. Shippmann
  6. ↑ Al-Moqaddasi, Shams ad-Din Abu Abdallah Muhammad ibn Ahmad, Ahsan al-Taqasi fi Ma’rifa al-Aqalim, translated by Ali Naqi Vaziri, volume one, first edition, Mu’alifan and Mutarjiman Publishers, Iran, 1981, pg 377
  7. ↑ "Dim Dim doyu?u" . 2018-12-10 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2013-03-09 .
  8. ↑ "Q?rbi Az?rbaycan vilay?tind? 3 gun umumi mat?m elan olunub" . 2015-05-01 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2013-03-14 .
  9. ↑ Q?rbi Az?rbaycan vilay?tind? ol?nl?rin sayı 12 n?f?r? catıb [ olu kecid ]
  10. ↑ "?randa ?n boyuk qızıl istehsalı zavodu tikil?c?k" . 2012-12-22 tarixind? orijinalından arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2012-12-22 .
  11. ↑ "2. 15. Population by Religion and Ostan, 1385 Census" . 2012-12-27 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2012-12-27 .
  12. ↑ ??? ????? ? ???? ???????? ????? ????? ???? (???????? ???????){?????}:????? ????????? ????/?? ????? ????? ????? ????? ????? ???? ??? ? ????? ????? ?????:????? ?????? ????:???? ????????? ???? ???? -????:?-??-????-???-??? *????? ???:?????-????? ???????? ???? ??? ????
  13. ↑ "Columbia ?nternational Affaris Online : Iran ? International Pressure and Internal Conflict" . 2007-12-01 tarixind? orijinalından arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2009-04-26 .
  14. ↑ "Arxivl?nmi? sur?t" . 2011-09-19 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2010-08-15 .
  15. ↑ ?????? ?? ???? ????????????? Arxivl??dirilib 2018-09-30 at the Wayback Machine ? ?????? ??????? ?????? (The government suspended) Farsi
  16. ↑ ????? ????????? ???? Arxivl??dirilib 2012-02-17 at the Wayback Machine ? ?????? ???? ????????? ???? (Farsi & English)
  17. ↑ ????????? ???? ? ????? ???? ????? ? ????? ?? ?? ???? ????? Arxivl??dirilib 2013-01-04 at Archive.today ? ??? ???? Mehr News (Farsi)
  18. ↑ ??????? ????? Arxivl??dirilib 2011-12-23 at the Wayback Machine ? ?????? ???? ??????? ??????? ????? ????????? ???? (Farsi)
  19. ↑ ????? ????????? ???? Arxivl??dirilib 2018-03-23 at the Wayback Machine ? ???? ???? ??????? ????? (Farsi)
  20. ↑ Guney Az?rbaycan Sosyo-Kultur?l Ara?tırmaları ( GUNASKAM ) : Guney Azerbaycan ve Kurt sorunu Arxivl??dirilib 2007-12-16 at the Wayback Machine
  21. ↑ "Report Honour killings in Iran" (PDF) . 2017-10-10 tarixind? arxivl??dirilib (PDF) . ?stifad? tarixi: 2012-05-12 .
  22. ↑ Kurd tarixi,M?h?mm?d ay?t, tehran birinci cab 1382 ikinci cap 1386,Porseman n??ri,s 67.
M?nb? ? " https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Q?rbi_Az?rbaycan_ostanı&oldid=7628776 "