≪Qırmızı kxmerl?r≫ ( khm. ?????????? , Kmae Kr?h??m, Khmer Kror-Horm; fr. Khmer Rouge ) ? Kambocada partizan muharib?si il? hakimiyy?t? g?l?r?k 1975?1979-cu ill?rd? olk?ni idar? ed?n radikal kommunist h?r?kat. H?r?katın qurucusu v? lideri Pol Potdur . 1967-ci ild? Kamboca Kommunist Partiyasının silahlı qanadı kimi qurulmu?dur. T?qrib?n 2 milyon insanın oldurulm?si il? n?tic?l?n?n Kamboca soyqırımında gunahlandırılır.

1960-cı ill?rin ?vv?ll?rind? Fransada t?lim kecmi? marksistl?rin r?hb?rliyi altında ?ahzad? Norodom Sianuka qar?ı usyanda i?tirak ed?n Kommunistl?r 1967-ci ild? bir k?ndli usyanına v? 1968-ci ild? sur?tl? geni?l?n?n bir q?bil? usyanına qatılmı?dılar. 1970-ci ilin martında, ?ahzad? Sianuku devirmi? General Lon Nolun r?hb?rliyi il? sa?cı cevrili? il? Kamboca Respublikası quruldu. Cevrili?d?n qısa mudd?t sonra, AB? v? C?nubi Vyetnam qo?unlarının olk?ni i??al etm?si il? Kambocanı Vyetnam muharib?sinin i?tirakcılarından birin? cevirdil?r.

Yeni rejimin s?rt q?rarlarından qacan kambocalı vetnamlılar il? must?qil dovl?t qurmaq ist?y?n mus?lmanlardan 2 min? yaxın insan da onlara qo?uldu. Bu zaman ?imali Vetnamın paytaxtı Hanoya aparılıb kommunistl?r t?r?find?n y?ti?diril?n ba?qa kambocalı bir qrupda olk?y? qayıdaraq Kxmer Vet-Minh adı il? meydana cıxdı.

General Lon Nol administrasiyası AB?-d?n h?rbi v? maliyy? d?st?yin? baxmayaraq, Qırmızı kxmerl?r? qar?ı u?ur qazanmadı. T?xmin?n be? il davam ed?n v?t?nda? muharib?si dovrund? Kiyo Sampan , Hou Yuon v? Hu Nim liderliyind? Qırmızı kxmerl?r hokum?t qo?unlarına qar?ı silahlı mubariz?d? Kambocanın butun k?ndl?rind? iqtidarlarını qurdular. N?hay?t, 1975-ci ilin aprelind? onlar paytaxt Pnompen? u?urlu hucumla ?l? kecirmi?l?r. Sonra demokratik Kamboca hokum?tini qurdular.

1976-cı ilin martında Kiyo Sampan dovl?t ba?cısı oldu, Pol Pot ba? nazir oldu. 1977-ci ild? Cin t?r?find?n Kommunist Partiyası r?sm?n dovl?t partiyası olaraq tanınmı?dı. XX ?srin ?n qanlı rejiml?rind?n biri olan Qırmızı kxmerl?r iqtidarı dunyada hec bir marksist rejimin t?tbiq etm?diyi q?d?r a?ır isg?nc?l?r t?tbiq etmi?dir. Olk?d? dem?k olar ki, butun mut?x?ssisl?r v? texniki hey?t m?hv edildi. ??h?rd? ya?ayan milyonlarla insan k?ndl?r? kocuruldu v? m?cburi olaraq kollektiv t?s?rrufatlarda i?l?m?y? m?cbur edildi. Rejim? du?m?n elan edil?nl?r ail?l?ri il? birlikd? q?tl? yetirildi. Bu dovrd?, iqtisadi sistemin iflic olması s?b?bi il?, aclıq v? epidemiya n?tic?sind? ol?n insanların sayının siyasi s?b?bl?r? gor? oldurul?nl?rl? birlikd? t?xmin?n 2 milyon oldu?u ehtimal edilir.

Qırmızı kxmerl?rin hakimiyy?ti zamanı Kamboca il? Vyetnam arasındakı s?rh?d probleml?ri 1977-ci ilin dekabrında iki olk? arasındakı ?laq?l?rin tamamil? k?silm?sin? g?tirib cıxartdı.

1979-cu ilin yanvarında olk?ni i??al ed?n Vyetnam qo?unları v? Vyetnam t?r?fdarı kambocalı kommunistl?r (KUFNS) Qırmızı kxmerl?rin hakimiyy?tin? son qoydu v? Vyetnamın texniki v? maliy? d?st?yin? ?saslanan bir hokum?t quruldu. Qırmızı kxmer rejiminin da?ılmasından sonra Cin? qacan Pol Pot v? Kiyo Sampan r?hb?rliyind? Kambocanın ucqar ?razil?rim? c?kil?n Qırmızı kxmerl?r bu d?f? Tayland s?rh?d? yaxın bazalarından v? Cind?n kom?k alaraq yenid?n partizan muharib?sin? ba?ladılar.

1982-ci ild? Vyetnamın d?st?kl?diyi m?rk?zi hokum?t? qar?ı cıxan v? kommunist olmayan 2 ba?qa kxmer qrupu il? ?ahzad? Sianukun f?xri ba?cılı?ı altında bo? bir koalisiya yaratdılar v? n?tic?d? bu koalisiyanın ?n guclu hiss?si oldular. Vyetnam qo?unlarının 1990-cı ild? Kambocadan cıxarılmasından sonra v?t?nda? muharib?sini sona catdırmaq ucun Qırmızı kxmerl?rl? muharib?nin dig?r t?r?fl?ri arasında muqavil? 1992-ci ild? Parisd? imzalandı, ancaq Qırmızı kxmerl?r muqavil?nin h?yata k?cirilm?sind? probleml?r yaradırdı.

1990-cı ill?rd? boyuk fasil?l?r? baxmayaraq, xususil? d? Taylandla s?rh?dd? partizan muharib?sini davam etdirdil?r. 1998-ci ild? Pol Potun olumund?n sonra Qırmızı kxmerl?r tamamil? l??v edildi. Pol Potun varisi Kiyo Sampan (dekabr 1998) t?slim olunduqdan sonra, 1999-a q?d?r bir cox uzv yaxalandı v? ya t?slim oldu. 1999-cu ild? "Q?ssab" l?q?bli Ta Mok h?bs edildi.

1975-1979-cu ill?r arasında Kambocada hakimiyy?td? olan Qırmızı kxmerl?r t?xmin?n 2 milyon insanın oldurulm?sind?n m?sul tutulur, ancaq Pol Potun kom?kcisi olan Nuon Cea kambocalıların olumdurulm?sind? Vyetnamdakı Maoist rejimi gunahlandırırdı.

Vikianbarda Qırmızı khmerl?r il? ?laq?li mediafayllar var.

• The Khmer Rouge Trial Task Force Arxivl??dirilib 2005-04-03 at the Wayback Machine
• Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia (ECCC)
• The Office of the High Commissioner for Human Rights in Cambodia
• Selected Documents of the Khmer Rouge
• Cambodia Tribunal Monitor
• Condescending Saviours: What Went Wrong with the Pol Pot Regime
• Khmer Rouge S21 art exhibition at Tuol Sleng 26 jan 2011 ? 26 apr 2011 by Peter Klashorst