Qutb parıltısı

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Beyn?lxalq Kosmik Stansiyadan Qutb parıltısının gorunu?u

Qutb parıltısı ? gun??in h?r?k?ti n?tic?sind? kosmosa atılan kulli miqdarda yuks?k enerjili elektron v? ionların yerin maqnit sah?sin? daxil olması hadis?si, yerin maqnit sah?sin? daxil olan elektronlar Lorens quvv?sinin t?siri n?tic?sind? qutbl?r? do?ru h?r?k?t edir v? qutb oblastlarında toplanır. Qutbl?r? toplanan bel? yukl?rin t?sirind?n hava atomları ionla?ır v? "h?y?canlanır". Bunun n?tic?sind? d? qutb parıltısı ba? verir.

Gun?? kul?yi ?slind? tacın daim geni?l?nm?sidir. Geni?l?nm? sur?ti Gun??d?n uzaqla?dıqca saniy?d? bir nec? km-d?n 300?400 km catır. Kimy?vi t?rkibi (?sas?n proton v? elektronlar ) Gun?? tacı il? eynidir. Gun?? kul?yinin maqnit sah?sinin t?siri il? Yer atmosferi Gun?? istiqam?tind? 10 Yer radiusu q?d?r sıxılır, ?ks istiqam?td? is? onlarca yer radiusu q?d?r uzanır. Kul?k hiss?cikl?rinin bir hiss?sini Yerin maqnit sah?si saxlayır v? n?tic?d? Yerin radiasiya qur?aqları yaranır. Kul?yin intensivliyinin artması maqnit fırtınalarına qutb parıltısına s?b?b olur. T?rkibind? helium v? dig?r elementl?r var. Qutb parıltısı v? ya Aurora qutb bolg?sind? gorun?n, dunyanın maqnit sah?si il? Gun??d?n g?l?n yuklu z?rr?cikl?rin qar?ılıqlı t?siri n?tic?sind? ?m?l? g?l?n t?bii i?ıqlardır. Roma ??f?q tanrısının adıdır. 60?72 0 ?imal v? c?nub paralell?ri arasında gorunur. Gorunm? ehtimalı ?imal maqnit qutbun? yaxınla?dıqca artır. Uzaqdan ?imal qutbunu ya?ılımtıl bir parlaq i?ı?a boyayır. B?z?n insanda Gun?? ba?qa istiqam?td? do?acaq kimi bir fikir yaradır. Ya?ıl r?ng Auroraların ?n m??hur r?ngidir. Cox yuks?kl?rd? olan Auroralar qırmızı v? c?hrayı da ola bilir. Atmosferin 100 il? 1000 km aralı?ında meydana g?lir v? atmosfer boyunca 1000-l?rl? km ufuqi uzunlu?a sahib ola bilir. ?sas m?nb?yi Yer kur?sind?n kec?n Gun?? fırtınaları v? Gun?? kul?yi kimi plazmalardır (ionla?mı? qazlar).