Pont da?ları

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Pont da?ları
Umumi m?lumatlar
Mutl?q hundurluyu 3 937 m
Hundur zirv?si Kackar da?ı
Yerl??m?si
40°50′13″ ?m. e. 41°09′34″ ?. u.
Olk?l?r
Pont dağları xəritədə
Pont dağları
Pont da?ları
Vikianbarın loqosu  Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Pont da?ları v? ya Pont Alpları ( turk. Kuzey Anadolu Da?ları ) ― Turkiy?d? , Anadolunun ?imalında formala?mı? da? silsil?si . Da?lar yerli turk v? pontik yunan dill?rind? Parhar da?ları olaraq da tanınır. Parhar termini xet dilind? "yuks?k" v? ya "zirv?" m?nasını verir. [1] Q?dim yunan dilind? da?lar Paryadres [2] v? ya Parihedri adlandırılırdı. [3]

Formala?ması

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Pont da?ları Alp qırı?ıqlı?ı n?tic?sind? formala?an Alp-Himalay qur?a?ının ?imali Anadolu hiss?sidir. Mezozoy dovrund? Tetis okeanının dibi olan Anadolunun ?imal v? c?bunda akkumlyativ suxurlar toplanmı?dır. Mezozoyun sonunda bu suxurlar yuks?l?r?k su uzun? cıxmı?dır. Oliqosenin sonunda Alp qırı?ıqlı?ı ?n ?idd?tli halına g?lmi?, Anadolunun ?imal v? c?nubundakı ?razil?r ?idd?tl? qalxma?a ba?lamı?dır. Qalxma ?vv?lc? Qarad?niz da?larında ba?lamı?, sonra is? Tavr da?larında davam etmi?dir. Oliqosende toplu olarak qalxan da?lar Neogen dovrund? a?ınaraq alcalmı?dır.

Co?rafiya

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
Zilqala qalası

Silsil? t?xmin?n ??rq-q?rb? do?ru uzanır v? Qara d?nizin c?nub sahill?rin? paralel v? yaxın yerl??ir. Da?lar ?imal-??rqd?n Gurcustana , q?rbd?n M?rm?r? d?nizin? q?d?r uzanır. Pont da?larının ?n yuks?k zirv?si 3,937 metr (12,917 ft) hundurluyund?ki Kackar da?ıdır. Silsil? boyunca ??rq-q?rb istiqam?tind? ?imali Anadolu tektonik catı v? ?imal-??rq Anadolu tektonik catı uzanır.

Ekologiya

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Da?lar ?sas?n sıx iyn?yarpaqlı me??l?rl? ortuludur.

Da?ların cox hiss?sin ?imali Anadolu iyn?yarpaqlı v? enliyarpaqlı me??l?ri ?hat? ets? d?, Kackar da?ları olaraq tanınan silsil?nin uzaq ??rq ucunda Qafqaz qarı?ıq me??l?ri uzanır. Pont kimi tanınan da?larla Qara d?niz arasındakı ensiz sahil zola?ı dunyanın az miqdarda mulayim ya?ı? me??l?rind?n b?zil?rini ehtiva ed?n Euksin-Kol?ik enliyarpaqlı me??l?rin? ev sahibliyi edir.

Bu bolg?d? bildircincalan , berqut , m?zar qartalı , kicik xallı qartal , Qafqaz tetrası , Tichodroma muraria v? Serinus pusillus kimi Avrasiya florası inki?af edir. [4]

?razinin qı?ı cox s?rtdir v? b?zi yuks?klikl?rd? qar yay aylarında da qalır. [5]

Aralıq d?nizind?n c?nubda yerl???n Anadolu yaylası da?ların s?dd funksiyası oynaması s?b?bil? rutub?tli v? mulayim sahild?n daha quru v? kontinental bir iqlim? malikdir. [6]

?stinadlar

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
  1. ↑ Karadeniz Ansiklopedik Sozluk Arxivl??dirilib 2008-05-13 at the Wayback Machine . See the "Parhar" (plateau) and "Parhal" (village) articles.
  2. ↑ Strabon . Chapter XI // Geographica (35 BC ? 23 AD) . s?h. xii.4. 2022-07-06 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2021-07-24 .
  3. ↑ Boyuk Plini . Chapter VI // Naturalis Historia (77?79 AD) . s?h. iix.25.
  4. ↑ Couzens, Dominic. Top 100 Birding Sites of the World. Kaliforniya Universiteti. 2008. 73?75. ISBN   978-0-520-25932-4 .
  5. ↑ "File:Koppen-Geiger Map TUR present.svg" . commons.wikimedia.org (ingilis) . 2020-12-29 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2021-03-14 .
  6. ↑ Pontic Mountains and highlands Arxivl??dirilib 2014-02-26 at the Wayback Machine
M?nb? ? " https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Pont_da?ları&oldid=6800776 "