Per Lagerkvist
isv. Par Lagerkvist
Do?um adı	Par Fabian Lagerkvist
Do?um tarixi	23 may 1891 ( 1891-05-23 ) [1] [2] […]
V?fat tarixi	11 iyul 1974 ( 1974-07-11 ) [1] [2] […] (83 ya?ında)
T?hsili	Uppsala Universiteti ( 1911 ?) [3]
F?aliyy?ti	?air , dramaturq , esseist , ssenarist , avtobioqraf [d] , yazıcı
?s?rl?rinin dili	isvec dili
Uzvluyu	?svec Akademiyası
Mukafatları
Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Per Laqerkvist ( isv. Par Lagerkvist ; 23 may 1891 ^{[1] [2] […]} ? 11 iyul 1974 ^{[1] [2] […]} ) ? isvecli yazıcı, ?d?biyyat uzr? Nobel mukafatı laureatı (1951).

Per Fabian Laqerkvist ?svec romancısı, ?air v? dramaturqdur. Sad? ail?nin ovladı idi. Atası ?vv?lc? fermer, sonra is? d?miryol f?hl?si olmu?du. Ail?d?ki yeddi u?a?ın ic?risind? Per erk?n ya?larından a?lı v? f?ras?ti il? f?rql?nirdi. Orta t?hsilini bitirdikd?n sonra iki il Upsala universitetind? inc?s?n?t v? ?d?biyyatı oyr?nmi?di.

21 ya?ında ilk yazılarını ? bir nec? ?eir v? "?nsanlar" povestini d?rc etdirmi?di. 1913-cu ild? Parisd? olması Laqerkvistin ?d?biyyat v? s?n?t? baxı?larında inqilab yaratmı?dı. O, fovizm v? kubizm c?r?yanları il? ciddi maraqlanmı?dı. "Soz s?n?ti v? t?sviri s?n?t" essesind? Skandinaviyada geni? yayılan naturalizm? qar?ı cıxmı?dı. Tezlikl? n?z?ri mulahiz?l?rinin b?dii yaradıcılı?ına t?tbiqi kimi "Motivl?r" (1914), "D?mir v? insanlar" (1915) kitablarını cap etdirmi?di.

?svec ?d?biyyatında ekspressionizmin ilk numun?si sayılan "K?d?r" (1916) adlı ?eirl?r kitabında Laqerkvist Birinci Dunya muharib?sinin do?urdu?u umidsizlik, quss? v? qorxu ?hvali-ruhiyy?sini yaddaqalan obrazlarla ?ks etdirmi?di. Muharib? dovrund? neytral Danimarkada ya?amı?, ?sas?n dramaturgiya sah?sind? calı?mı?dı. Laqerkvist ?eir v? n?srd? oldu?u kimi dram s?n?tind? d? naturalizmin q?ti ?leyhdarı idi. O, Albert Strindberqin simvolist dramlarını daha cox t?qdir edirdi. Stokholmda cıxan "Svenska daqbladet" q?zetinin s?n?t icmalcısı kimi Laqerkvist h?m d? coxsaylı teatr resenziyaları, ?d?bi-t?nqidi m?qal?l?r v? essel?r yazmı?dı.

?nsan ya?amının sirr v? probleml?ri dramaturq Laqerkvisti du?undur?n ?sas movzu idi. "Xaos" (1919), "Goyl?rin sirri" (1920), "?b?di t?b?ssum" (1921) kimi s?hn? ?s?rl?rind? mu?llif insanla Yaradan arasındakı gorunm?y?n tell?ri ara?dırır, movcudluq mubariz?sind? insanın ilahi quvv?y? deyil, oz ?uurunun v? q?lbinin gucun? arxalanmasının daha pozitiv yol oldu?u q?na?tin? g?lirdi.

Laqerkvistin ilk ?s?rl?rind?ki umidsizlik v? b?dbinlik ?hvali-ruhiyy?si "Xo?b?xt adamın yolu" (1921), "Ur?yin n??m?si" (1926) kitablarında artıq oz yerini t?dric?n h?yata, insanın yaradıcı gucun? b?sl?n?n inama verirdi. Pyesl?rind? d? mu?llif bir zaman qatı ?leyhdarı kimi cıxı? etdiyi naturalizm unsurl?rin?, realist t?svirl?r? daha geni? yer ayırma?a ba?layırdı.

Avropada fa?izm t?hluk?si artdıqca olk?sinin nufuzlu soz adamı kimi Laqerkvistin f?al h?yat movqeyi v? yaradıcılı?ının humanizm ruhu da quvv?tl?nirdi. O, muharib? onc?si Avropanın siyasi v? m?n?vi probleml?rini daha cox v? daha ardıcıllıqla ?s?rl?rinin m?rk?zi movzusuna cevirm?y? calı?ırdı. Almaniyada fa?istl?rin hakimiyy?t? g?ldiyi 1933-cu ild? Laqerkvist "C?llad" povestini yazmı?dı. Bir il sonra pyes variantını da ortaya qoydu?u bu ?s?rd? mu?llif qaranlıq orta ?srl?rl? ya?adı?ı dovru muqayis? edir v? b???riyy?tin cox?srlik s?yl?rin? baxmayaraq ??rin m??lubedilm?zliyi q?na?tin? g?lirdi.

Mu?llifin "Poeziya v? doyu?" (1940) kitabında toplanan ?eirl?rin coxu fa?istl?rin Skandinaviya olk?l?rini ? Norvec v? Danimarkanı i??al etm?l?rinin do?urdu?u acı t??ssurat ?sasında yazılmı?dı. "Cırtdan" (1944) adlı alleqorik romanında Laqerkvist ?ntibah dovru ?taliyasına muraci?t ets? d?, ?slind? insana aid butun m?nfi calarları ozund? birl??dir?n Cırtdanın timsalında Hitleri v? onun antib???ri hakimiyy?tini n?z?rd? tutdu?u sirr deyildi.

?ncil movzusuna muraci?tl? yazılmı? "Varavva" (1950) romanı, hec ?ubh?siz, bir yazıcı kimi Laqerkvistin ?n guclu ?s?ri idi. ?sadan f?rqli olaraq, carmıxa c?kilm?kd?n canını qurtaran quldur v? yolk?s?n Varavvanın timsalında mu?llif insanın inanc v? ?qid? sahibi olmasının, Allaha tapınmasının z?ruriliyi fikrini b?dii inandırıcılıqla ?ks etdir? bilmi?di. Roman qısa mudd?td? ?sas Avropa dill?rin? t?rcum? edilmi?, 1952-ci ild? is? motivl?ri ?sasında b?dii film c?kilmi?di.

Per Laqerkvist 1940-cı ild?n ?svec Akademiyasının uzvu idi. 1951-ci ild? h?min Akademiyanın q?rarı il? "yaradıcılı?ında insanı maraqlandıran ?b?di suallara cavab tapma?a calı?dı?ına v? bu zaman numayi? etdirdiyi b?dii qudr?t? v? mulahiz?l?rinin tam s?rb?stliyin? gor?" ona Nobel mukafatı verilmi?di. T?qdimat m?rasimind? yaradıcılı?ı haqqında h?mkarı Anders Esterlinq danı?mı?dı. T?bi?t etibarı il? cox qapalı v? c?king?n adam olan Laqerkvist Nobel muhazir?sind?n imtina etmi?di. Bir nec? t???kkur sozund?n sonra 30 il ?vv?l yazdı?ı v? hec yerd? cap olunmayan "B???riyy?t mifi" ?s?rind?n bir f?sil oxumu?du.

Sonrakı ill?rd? d? mu?llif eyni m?hsuldarlıqla calı?mı?dı. "Ax?am torpa?ı" adlı onuncu ?eirl?r m?cmu?sini (1953) tamamlamı?, "Sibilla" (1956), "Aqasferin olumu" (1960), "Z?vvarlar d?nizd?" (1962), "Muq?dd?s torpaq" (1964) v? "Mariamna" (1967) romanlarını yazmı?dı.

Bir sıra t?dqiqatcılar yaradıcılı?ının mistik xususiyy?tl?rin?, ??r? qar?ı mubariz?d? fovq?lquvv? axtarı?larına gor? Laqerkvisti Frans Kafka v? Alber Kamyu kimi s?n?tkarlarla muqayis? edirl?r. ?svec yazıcısının ?s?rl?ri bu ehtimalların h?qiq?td?n o q?d?r d? uzaq olmadı?ını soyl?m?y? ?sas verir.

1. Manniskor (1912)
2. Ordkonst och bildkonst (1913)
3. Tva sagor om livet (1913)
4. Motiv (1914)
5. Jarn och manniskor (1915)
6. Angest (1916)
7. Sista manniskan (1917)
8. Teater (1918)
9. Kaos (1919)
10. Det eviga leendet (1920)
11. Den lyckliges vag (1921)
12. Den osynlige (1923)
13. Onda sagor (1924)
14. Gast hos verkligheten (1925)
15. Hjartats sanger (1926)
16. Det besegrade livet (1927)
17. Han som fick leva om sitt liv (1928)
18. Kampande ande (1930)
19. Konungen (1932)
20. Vid lagereld (1932)
21. C?llad ( isv. Bodeln ) (1933)
22. Den knutna naven (1934)
23. I den tiden (1935)
24. Manniskan utan sjal (1936)
25. Genius (1937)
26. Seger i morker (1939)
27. Sang och strid (1940)
28. Dvargen (1944)
29. Barabbas (1950)
30. Aftonland (1953)
31. Sibyllan (1956)
32. Pilgrim pa havet (1962)
33. Det heliga landet (1964)
34. Mariamne (1967)
35. En hjaltes dod (novella)

• Vilay?t Quliyev. ?d?biyyat sah?sind? Nobel mukafatı laureatları. Bakı: "Kitab al?mi" N??riyyat-Poliqrafiya M?rk?zi, 2009, s?h.