Masonluq ( ing. Freemasonry ) ? f?ls?fi-etik h?r?kat olub XVIII ?srd? gizli beyn?lxalq t??kilat ??klind? meydana g?lmi?dir. Mason sozu ingilis dilind? olan freemason sozund?n yaranmı?dır v? t?rcum?si azad b?nna dem?kdir. Cunki t??kilatı ilk d?f? b?nnalar yaradıb. Bu b?nnalar m?hz Suleyman pey??mb?r ucun m?b?d tikil?nd? bir araya g?libl?r. H?tta t??kilatın simvolunda da tikinti p?rgarı v? uckunc x?tke? i?ar?si var. Onların ideologoyasına gor? Allah da dunyanın memarıdır. Masonluq muxt?lif formalarda movcud olub uzvl?rinin vahid m?n?vi v? metafiziki idealları bolu?m?si il? s?ciyy?l?nir. Bunlardan ?n birincisi Ali Varlı?a inamdır. Masonlar h?min varlı?ın adlandırılmasından Kainatın ulu memarı ifad?sind?n istifad? edirl?r.

Masonluq ezotirik qurulu? olub sad?c? uzvl?ri ucun acıq f?aliyy?t gost?r?n bir qurumdur. Bu gun dunyada masonların v? mason lojalarının konkret sayı bar?d? r?q?m soyl?m?k mumkun deyil. Bel? ki, bir cox lojalar uzvl?ri bar?d? olan m?lumatları m?xfi saxlama?ı ustun tutur. Bunlara baxmayaraq aparılan t?xmini hesablamalar dunyada 7 milyona yaxın masonun oldu?unu v? bu ??xsl?rin 12 min? yaxın mason lojasında f?aliyy?t gost?rdikl?rini mu?yy?nl??dirmi?dir. Masonlu?un ?sas fikir m?rk?zl?rind?n olan ?otlandiya , ?rlandiya v? Boyuk Britaniyada 400.000 n?f?r? yaxın mason movcuddur. Dunya uzr? masonluq sisteminin ?n guclu oldu?u yer kimi q?bul edil?n Amerika Birl??mi? ?tatları -nda is? 2 milyon n?f?r masonun varlı?ı m?lumdur. ^{[1] [2]}

Masonlar mason lojaları olaraq adlandırılan t??kilatlarda f?aliyy?t gost?rirl?r. H?r bir mason lojası m?rk?zi Ba? lojaya tabedir. H?r bir olk?d? bir ba? loja movcuddur. Burada istisna kimi Amerika Birl??mi? ?tatlarının h?r bir ?tatında ayrıca ba? lojaların oldu?unu qeyd etm?k lazımdır. Bir olk?d? f?aliyy?t gost?r?n mason lojaları bir-biri il? ?laq?l?r quraraq munasib?tl?rini geni?l?ndirir, onların umumi f?aliyy?tl?ri is? ba? loja t?r?find?n koordinasiya edilir. Masonluq m?rasiml?rin v? toplantıların gizli h?yata kecirilm?si s?b?bind?n insanlar t?r?find?n ?srl?r boyu muzakir? edilmi? v? daim maraq obyekti olaraq qalmı?dır.

Masonlu?a qo?ulmaq ucun umumi bir qanun yoxdur. Bel? bir qanunu olmamasına baxmayaraq masonlar mason olmaq ist?y?n ??xsd? b?zi muhum gost?ric?l?rin olmasını vacib hesab edirl?r. ?lk onc? h?min ??xs? daha onc? mason olmu? ?n azı 2 ??xs zamin durmalı v? onun namiz?dliyini ir?li surm?lidir. Bundan sonra mason olmaq ist?y?n ??xs ya?adı?ı ?razid? yerl???n yerli lojaya muraci?t etm?kl? onun bar?sind? q?bul prosesinin ba?ladılmasına nail ola bil?r. ?vv?ll?r m?hkum olunmu?, c?miyy?td? m?nfi insan kimi xarakteriz? edil?n v? ateist olan ??xsl?rin masonlu?a q?bul edilm?sin? yol verilmir. Qadınların masonlu?a q?bulu is? olk?l?rd?n aslı olaraq d?yi?m?kd?dir. Namiz?dlikl? ba?lı konkret ??rtl?r olmasada, bir masonda axtarılan ?sas keyfiyy?tl?r a?a?ıdakı formada sıralanır:

• Namiz?din yetkinlik ya?ında olması (21 ya?ının tamam olması)
• Azad insan olması (bu ??rt daha t?l?b olunmur.)
• Namiz?din s?rb?st du?unc? sahibi olması.
• Masonluq f?ls?f?sini d?rk ed? bil?c?k s?viyy?d? savada v? dunyagoru?un? sahib olması.
• Lojada s?rb?st f?aliyy?t gost?rm?si ucun h?r hansısa fiziki v?ya ?qli qusurunun olmaması.
• M?nsub olaca?ı lojanın t?dbirl?rind? zamanında i?tirak ed? bilm?si.
• ?n azı 2 mason t?r?find?n masonlu?a q?bul edilm?si ucun namiz?d olaraq gost?rilm?si.
• M?nsub olaca?ı lojanın x?rcl?rinin od?nilm?si ucun uz?rin? du??c?k m?bl??i zamanında od?y? bilm?si. Normal maddi imkana sahib olması.

Bir ??xsin gost?ril?n t?l?b?l?r? uy?un g?lm?sinin ardından muraci?t prosesi ba?layır. Muraci?t ed?n ??xsin ail? kecmi?i v? ??xsi kecmi?i yoxlanılır. Burada muraci?tcinin hansı pe?? sahibi olması v? ozunu c?miyy?td? nec? xarakteriz? ed? bilm?si kimi c?h?tl?r boyuk rol oynayır. B?z?n 6 aya yaxın davam ed?n q?bul prosesinin sonunda yuks?k d?r?c?li masonlar ??xsin masonluq sistemin? q?bul edilib-edilm?m?sin? s?s verirl?r. ?mtina halında ??xsin novb?ti d?f? d? muraci?t etm?k ?ansı olsa da, ilk d?f? edil?n imtinaların ardından ikinci d?f? masonlu?a q?bul ehtimalı azalır.

?sas m?qal?: Anderson nizamnam?si

Anderson nizamnam?si 1723-cu ild? ?ngilt?r? Boyuk Mason Lojasının uzvu Ceyms Anderson t?r?find?n hazırlanmı?dır. Nizamnam? ozund? bir masonun i? v? ya m?i??t ??raitnd? nec? davranmalı oldu?u bar?d? m?lumatlar verir. Bununla yana?ı dovl?t v? onun hakimiyy?ti, din kimi m?s?l?l?rd? masonların izl?m?li olduqları yol gost?rilir. Q?bul edildikd?n sonra butun dunyada yerl???n ba? lojalar t?r?find?n hamılıqla q?bul edil?n Anderson nizamnam?sin? sonradan b?zi kicik ?lav? v? d?yi?iklikl?r edilmi?dir. Bir masonun ?m?l etm?li oldu?u ?sas qanunlar toplusu hesab olunan Anderson nizamnam?sind?, mason olan bir ??xsin qeyri-mason olan bir ??xs? qar?ı ed? bil?c?k mumkun davranı?ları bar?d? deyilir:

Danı?ı?ınıza v? h?r?k?tl?riniz? fikir verm?lisiniz ki, iti z?kaya malik olan bir qeyri-mason bel? sizin mason oldu?unuzu anlamasın. B?z?n, moht?r?m qarda?lı?ın ??r?fi namin? danı?dı?ınız movzunu d?yi?dir? v? yaxud h?min ??xs hiss etm?d?n v?ziyy?tin axarını ba?qa m?craya yonl?ndirm?li ola bil?rsiniz.

Nizamnam?nin bir dig?ri bolumund? is? bir masonun m?i??t v? yaxın ?trafında ed? bil?c?k mumkun davranı?ları bar?d? bel? deyilir:

?xlaqlı v? a?ıllı bir kims? olaraq h?r?k?t etm?lisiniz. Xususi il? ail?nizin, dostlarınızın v? qon?ularınızın Loja il? ba?lı m?lumatları oyr?nm?sin? icaz? verm?yin. Bu m?s?l?ni diqq?td? saxlayark?n mason qarda?lı?ının ??r?fini daim goz onun? g?tirm?niz lazımdır. Bununla yana?ı lojanın g?l?c?k i?l?rind? gumrah v? sa?lam f?aliyy?t gost?rm?k ucun vaxtından cox i?l?m?li v? oz sa?lamlı?ınıza daim on?m verm?lisiniz. Cox yem?kd?n v? s?rxo?luqdan uzaq durmanız lazımdır.

B?zi lojalarda icmaya ateist du?unc?li insanların q?bulu daha m?qbul sayılsa da, umumilikd?, masonluq da dunyanın dini t?hlilin? ?saslanır v? uzvluyu dini m?nsubiyy?t? gor? m?hdudla?dırmır. Masonluq f?ls?f?si ozund? xristianlıq v? dig?r dinl?rin zahiri elementl?rini ehtiva edir. Masonlu?un r?mzl?ri v? terminologiyası oz m?n??yini h?r?katın ilk qarda?larından olan b?nnaların ?m?k al?tl?rind?n alır. Mala, p?rgar, ?aqul masonlar t?r?find?n sozun ?n geni? m?nasında t?hlil edilir v? bunlara mistik m?na verilir. Masonlu?un umumq?bulolunmu? r?mzi daxilind? acıq goz olan ucbucaqdır. Masonlu?un dig?r r?mzl?rind?n biri d? masonların muq?dd?s hesab etdiyi akasiya a?acıdır.

Masonlu?un ?sas dini m?nası Allah v? insan ruhunun xususi enerji halları olmasını iddia etm?sind?dir. Masonlar bu t?lim? ?saslanaraq gunah v? x?cal?t anlayı?larını r?dd edir, ?v?zind? karmaların pozulmasını b???riyy?t v? mason ordeni ucun pis v? ya z?r?rli hesab edirl?r. Bel? ki, masonların fikrinc? ruh ??xssiz substansiya olub ba?qa bir insan b?d?nin? oturul? bil?r.

P?rgar v? X?tke?

Mason simvollarının ?n boyuyu olan bu simvoldakı ?sas elementl?r P?rgar v? x?tke? bu t??kilatın ?n muhum simvoludur. P?rgar v? uz?rin? ?yri qoyulmu? x?tke? (uz?rin? Fratenidad Universal yazılıb) t??kilatın ?n m??hur 1-ci simvoludur. P?rgar bu simvolda sonsuz cevr?d?ki sonu olmayan insanları, X?tke? is? bu t??kilata yara?an a?ıllı, q?ddar, bilikli v? hiyl?g?r insanları olcub ? bicib tapdıqlarını bildirir. H?mcinin p?rgar v? x?tke? b?nnaların al?tl?ri oldu?una gor? yeni masonlar ilk masonlar olan 4 b?nnanın ruhunu ?b?di saxlamaq ucun bu simvolikanı oz t??kilatlarının m??hur simvoluna cevirmi?l?r.

?slind? masonlu?un Az?rbaycandakı aktiv f?aliyy?t tarixc?si kec?n ?srin ?vv?l?rin? t?saduf edir. Rusiyada masonlu?un movcudlu?unu, Rokfeller , Rot?ild kimi ail?l?rin kec?n ?srin ?vv?ll?rind? Az?rbaycandakı f?aliyy?tini n?z?r? alsaq bu o q?d?r d? t??ccublu gorunmur.

Hazırda AB? -d? Boyuk magistr d?r?c?sin?d?k yuks?lmi? h?mv?t?nimiz d? var. 1938-ci ild? T?brizd? anadan olan Ba?ır Hey?t g?nc ya?larında ?randan AB?-y? muhacir?t etmi?dir. AB? -d? ticar?t f?aliyy?tin? da?ınmaz ?mlakın alqı-satqısı il? ba?layan Ba?ır Hey?t AB? v?t?nda?lı?ı aldıqdan sonra adını d?yi??r?k Robert qoymu?dur. Masonluq f?aliyy?tinin ?n aktiv dovrunu Rumıniyada kecirmi?, Cau?esku rejiminin yıxılmasında, Rumıniyadakı xalq qiyamının t??kilind?, AB?-d?ki "Nur lojası" v? "Az?ri lojası"nın qurulmasında f?al i?tirak etmi?dir.

19 dekabr 2006-cı ild?n etibar?n o, Va?inqtondakı lojaların m?rk?zi olan "Kolumbiya Dair?si Boyuk Lojası"ına ( Grand Lodge of the District of Columbia ) ba?cılıq ed?n Boyuk magistrdir. ^[3] Az?rbaycanda masonların yı?ıldı?ı bir cox yer oldu?u du?unulur ki, bu yerl?rd?n biri d? Bakıdakı kils?l?rin biridir. Mason olmaq fikrind? olanlar ba? vuracaqları yerl?r: Kils?l?rin onu, simvolik m?nalar da?ıyan kuc?l?rin onu v? s. yerler olaca?ı du?unulur. Az?rbaycandakı masonlu?un ba?cısı sarı qa?lı uzukl? tanınır. Bu uzuk ?irin gozunu xatırladır.

• 
• 
• 
• 
• 

• Masonların siyahısı
• Yeni Dunya Nizamı

• National Grand Lodge of Azerbaijan
• Almaniya Boyuk Lojasının r?smi veb-saytı
• Rusiya Boyuk Lojasının r?smi veb-saytı
• Boyuk Britaniya Boyuk Lojasının r?smi veb-saytı