Mariya Stuart
?.german Marie Stuart
?otlandiya monarxı [d]
14 dekabr 1542  ? 24 iyul 1567
?vv?lki	V Ceyms
Sonrakı	I Yakov
??xsi m?lumatlar
Do?um tarixi	8 dekabr 1542 v? ya 1542 [1] [2]
V?fat tarixi	8 fevral 1587 ( 1587-02-08 ) [3] [4] […] v? ya 1587 [1]
V?fat yeri	Northempton?ir qraflı?ı [d] , ?ngilt?r? [6]
V?fat s?b?bi	ba? k?sm?
D?fn yeri	Vestminster abbatlı?ı
Sulal?	Stuartlar
Atası	V Ceyms [5] [6]
Anası	Fransalı Mariya [5] [6]
H?yat yolda?ları	II Fransisk ( 24 aprel 1558 , 24 aprel 1558 ? 1560 ) [5] , Henri Stuart ( 29 iyul 1565 ? 1567 ) [7] [5] […] , Ceyms Hepborn ( 1567 , 15 may 1567 ? 1578 ) [5] [6]
U?aqları	I Yakov [5] [6]
?mzası
Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Mariya Stuart ( ing. Mary, Queen of Scots ) ( 8 dekabr 1542 v? ya 1542 ^{[1] [2]} ? 8 fevral 1587 ^{[3] [4] […]} v? ya 1587 ^[1] , Northempton?ir qraflı?ı ^{[d] [6]} ) ? ?otlandiyanın Stuart sulal?sind?n olan  kralicası .

?otlandiya kralı V Ceymsin h?yatda qalan yegan? ovladı Mariya Stuart anadan olandan 6 gun sonra atası anid?n v?fat etdi v? o, ?otlandiya kralicası elan edildi. Dovl?t taxt naibl?ri t?r?find?n idar? olunmaqda idi. Mariya is? t?hsili il? ?laq?dar olaraq u?aqlı?ının boyuk bir qismini Fransada kecirdi. 1558-ci ild? h?l? 16 ya?ında ik?n Fransa taxtının v?li?hdi Fransiskl? evl?ndi. II Fransiskin 1559-cu ild? taxta cıxması il? g?nc Mariya Fransa kralicası elan olundu v? ?rinin olumun? q?d?r bu unvanı da?ıdı.

Bir il sonra ?rinin olumu il? dul qalan Mariya Stuart 1561-ci ilin avqustunda v?t?nin? geri dondu. 4 il sonra o, ?misi o?lu Darnley lordu Henri Stuartla evl?ndi. Ancaq bu evlilik b?db?xt sonluqla bitdi. Bel? ki, 1567-ci ilin fevral ayında ya?adıqları ko?kd? ba? ver?n partlama n?tic?sind? Henri Stuart yaralandı v? onun c?s?di ba?cada yanmı? ??kild? tapıldı. Yayılan ?ay?l?r? gor?, Henri Stuartın olumu Boutvil lordu Ceyms Hepborn t?r?find?n t?rtib edilmi?di. Ancaq 1567-ci ilin aprel ayında ba? tutan m?hk?m?d? Ceyms Hepborn gunahsız goruldu. H?tta m?hk?m?d?n bir ay sonra Mariya Stuart Ceyms Hepbornl? evl?ndi.

Ancaq bu evlilik ?otland ?sizad?l?r v? zad?ganlar t?r?find?n q?bul edilm?z idi. N?hay?t cutluy? qar?ı ba?layan usyan n?tic?sind? Mariya Stuart ?l? kecirildi v? Lock Leven qalasına h?bs olundu. Bir mudd?t sonra ? 24 iyul 1567 tarixind? Mariya Stuart Darnley lordu Henri Stuartdan olan o?lu 1 ya?lı Ceymsin lehin? zorla taxtdan ?l c?kdirildi. Taxtı yenid?n ?l? kecirm?k ucun gost?rdiyi u?ursuz c?hdin ardından Mariya Stuart ?ngilt?r? kralicası olan qohumu I Elizabetd?n kom?k ist?m?k m?qs?dil? gizlic? c?nub sahill?rin? qacdı. Ancaq daha sonra Mariya ?ngilt?r? taxtında haqq iddia etdi v? "?imalın yuks?li?i" adı veril?n usyanı ba?ladaraq olk?d?ki butun katolikl?rin liderliyini ?l? kecirdi. Ardından I Elizabet onu ?ngilt?r?nin muxt?lif qalalarına h?bs etdi. T?qrib?n 18 illik h?bs h?yatının ardından Mariya Stuart I Elizabet? sui-q?sd t??kil etm?kl? t?qsirl?ndirildi v? ardından 8 fevral 1587 tarixind? edam edildi.

Mariya Stuart ?otlandiya kralı V Ceyms v? onun ikinci xanımı olan Fransalı Mariyanın qızı olaraq 8 dekabr 1542 tarixind? ?otlandiyanın Linlithgou qalasında dunyaya g?lmi?dir. Vaxtından ?vv?l dunyaya g?lmi?, bu s?b?bd?n ya?aması mocuz? olaraq gorulmu?dur. Do?umundan 6 gun sonra, y?ni 14 dekabr tarixind? atası V Ceyms anid?n v?fat etdi. ?fsan?y? gor?, Kral V Ceyms qızının do?umunu olum do??yind? ik?n e?itmi? v? s?lt?n?ti qızına v?siyy?t etmi?dir.

Kicik Mariya qısa mudd?t sonra yaxınlıqdakı Muq?dd?s Mikail Kils?sind? v?ftiz edildi . Yayılan ?ay?l?r? gor? u?aq olduqca c?limsiz v? x?st? idi. Ancaq ingilis diplomat Ralph Sadler 1543-cu ilin mart ayında Linlithgou Sarayına g?lmi? v? korp? v?li?hdi oz gozl?riyl? gor?r?k sa?lam oldu?u haqda m?lumat vermi?dir.

Mariya h?l? korp? ik?n taxta cıxdı?ı ucun ?otlandiya taxt naibl?ri t?r?find?n idar? olunurdu. ?lk taxt naibi protestant olan Ceyms Hamilton secildi v? Mariyanın anası hakimiyy?ti ?l? alana q?d?r ? 1554-cu il?d?k bu v?zif?d? qaldı.

?ngilt?r? kralı VIII Henri ?ngilt?r? v? ?otlandiya taxtlarını birl??dirm?k m?qs?dil? v?li?hdi ?ahzad? Eduardla ?otlandiya kralicası 6 aylıq Mariyanın evl?nm?yini ist?di. 1 iyul 1543 tarixind? imzalanan Qrinvic sulhun? gor?, Mariya 10 ya?ına catanda ?ahzad? Eduardla evl?nm?li v? ?ngilt?r?y? g?tirilm?li idi. Bu muqavil? iki olk?nin qanuni olaraq ayrı qalmasını v? ?g?r cutluyun u?a?ı olmasa, olk?l?rin yenid?n ayrılaca?ını ozund? ehtiva edirdi. Ancaq katolik olan Kardinal Beaton taxt naibi olaraq hakimiyy?ti ?l? kecirdi v? Katolik Fransa lehin? siyas?t yurutm?y? ba?latdı. Bu is? Fransa v? ?otlandiya arasındakı ?laq?l?ri qırmaq ist?y?n ?ngilt?r? kralı VIII Henrini q?z?bl?ndirdi. Kardinal Beaton Mariyanı daha t?hluk?siz olan Stirlinq qalasına aparma?ı t?klif ets? d?, Ceyms Hamilton buna qar?ı cıxdı. Ancaq Linlithgou Sarayında toplanan m??v?r?t m?clisind? silahlı d?st?l?rin d? t?kidi il? bu t?klif q?bul edildi. Lennoks lordunun 3500 n?f?rlik silahlı d?st?sinin mu?ayi?ti il? Mariya v? anası 27 iyul 1543 tarixind? Stirlinq qalasına g?tirildi. Ralph Sadler'in qeydl?rin? gor?, 9 sentyabr 1543 tarixind? 1 ya?lı Mariyanın tacqoyma m?rasimi kecirildi.

Tacqoyma m?rasimind?n qısa mudd?t onc?, Fransaya ged?n ?otland tacirl?ri VIII Henri t?r?find?n h?bs edilmi?, buna cavab olaraq taxt naibi Ceyms Hamilton da dig?rl?ri kimi ?ngilt?r?y? qar?ı s?rt siyas?t yurutm?y? ba?ladı. Bel?likl?, 1543-cu ilin dekabr ayında ?otlandiya parlamenti Qrinvic sulhunu l??v etdi. Evlilik t?klifinin q?bul edilm?m?si v? Fransa - ?otlandiya sulhunun yenil?nm?si VIII Henrini q?z?bl?ndirdi. ?ngilis orduları v? Fransadakı b?zi bolg?l?r? hucumlar etdi. 1544-cu ilin may ayında Hertford lordu Eduard Seymur ( Ceyn Seymurun qarda?ı) Edinburqa hucum etmi?, bu s?b?bl? Mariya daha t?hluk?siz olan Dunkeld qalasına qacırıldı.

1546-cı ilin may ayında Beaton ?otland zad?ganları t?r?find?n q?tl? yetirildi v? 10 sentyabr 1547 tarixind? ?otlandlar ingilisl?r t?r?find?n a?ır m??lubiyy?t? u?radı. Mariyanın qoruyucuları t?hluk?sizliyi ucun onu ?nchmahome Kils?sin? qacırdı v? Mariya 3 h?ft?d?n artıq burada qaldı. Bu mudd?t ?rzind? Fransadan kom?k gond?rildi.

Fransa kralı II Henri is? Fransa v? ?otlandiya taxtlarını birl??dirm?k ucun g?nc kralica il? 3 ya?lı o?lu ?ahzad? Fransiskl? evl?ndirm?yi t?klif etdi. Fransadan g?l?c?k h?rbi yardıma inanan taxt naibi Ceyms Hamilton bu evliliy? razılıq verdi. 1548-ci ilin fevral ayında Mariya oz t?hluk?sizliyini qorumaq m?qs?dil? Dambarton qalasına g?tirildi. ?ngilisl?r is? hucumlarını davam etdirir, bu d?f? d? Haddinqtonu ?l? kecirmi?di. ?yun ayında coxdandır gozl?n?n Fransız ordusu Edinburqun ?imalına g?ldi v? Haddinqton qalasını muhasir?y? aldı. 7 iyul 1548 tarixind? ?otlandiya Parlamenti ??h?r yaxınlı?ındkı bir rahib? evind? ca?ırıldı v? Fransa il? evlilik sozl??m?si ba?lama?ı q?bul etdi.

Sarayda ba?lanan evlilik sozl??m?sinin ardından 5 ya?lı Mariya novb?ti 13 ilini kecir?c?yi Fransa sarayına gond?rildi. Nikolay de Villegagnon'un r?hb?rlik etdiyi d?niz donanması Mariya il? birlikd? 7 avqust 1548 tarixind? Dambartondan h?r?k?t? kecdi v? Bretana g?ldi. Mariya ozu il? birlikd? 2 ogey bacısını v? ?otlandiyanın zad?gan ail?l?rinin Mariya adlı 4 qızını da Fransaya aparmı?dı. Atasının ogey bacısı olan Mariya Fleming is? korp? Mariyaya day? t?yin olundu.

Cazib?dar v? olduqca goz?l olan Mariya Stuart Fransa sarayında bir n?f?r istisna olmaqla h?r k?sin goz b?b?yi olmu?du ? II Henrinin xanımı Ketrin Medici . Mariya ud v? piano calma?ı, x?ttatlı?ı , at capma?ı v? ?l i?ini cox sevir, yerli ?otland dili il? yana?ı fransız , italyan , latın , ispan v? yunan dill?rind? d? s?lis danı?a bilirdi. Bu ill?rd? g?l?c?k baldızı Elizabet Valois'l? yaxın r?fiq? oldu.

Mariyanın portretl?rin? n?z?r salsaq gor?rik ki, onun balaca, yumru uzu, uzun v? z?rif boynu, parlaq yum?aq sacları, q?hv?yi gozl?ri, inc? qa?ları, hamar v? sol?un d?risi olub. Korp?lik v?ya g?nclik ill?rind? cic?k x?st?liyi kecirs? d?, b?d?nind? bu x?st?liy? dair hec bir ?lam?t saxlamamı?dı.

Mariyanın qusursuz goz?lliyin? baxmayaraq g?l?c?k ?ri olan ?ahzad? Fransisk k?k?l?yirdi v? olduqca balacaboy idi. Butun bu uy?unsuzluqlara baxmayaraq 4 aprel 1558 tarixind? Mariya Stuart gizli bir sazi? imzaladı. Bu sazi?in ??rtl?rin? gor?, ?g?r Mariya Stuart ovladı olmadan v?fat ed?rs?, onun ?ngilt?r? v? ?otlandiyadakı taxt haqqı Fransaya verilm?li idi. Bundan 20 gun sonra o, Paris M?ry?m ana Kils?sind? Fransa v?li?hdi il? evl?ndi v? ?ahzad? Fransisk ?otlandiya kralicasının ?ri elan olundu.

1558-ci ilin noyabr ayında VIII Henrinin boyuk qızı Kralica Mariya v?fat etdi v? bacısı I Elizabeta taxta cıxdı. 1543-cu ild? ?ngilt?r? parlamenti t?r?find?n q?bul edil?n Ucuncu V?ras?t Qanununa gor? Elizabet bacısının varisi olaraq elan olundu v? Stuartlar ?ngilt?r? taxtından m?hrum edildi. Buna baxmayaraq bir cox katolik ucun I Elizabeta h?l? d? r?smi varis hesab olunmurdu v? sulal?nin ?n boyuk numay?nd?si olan Mariya Stuart ?ngilt?r? taxtının yegan? varisi olaraq gorulurdu. N?hay?t Fransa kralı II Henri boyuk o?lunu v? g?linini ?ngilt?r? kral v? kralicası elan etdi. Bel?likl?, ?ngilt?r? taxt 2 yer? bolundu. M?hz bu taxt mubariz?si I Elizabeta v? Mariya Stuart arasındakı ?laq?l?ri qızı?dırdı.

II Henri is? 10 iyul 1559 tarixind? v?fat etdi. 15 ya?lı o?lu II Fransisk kral , onun xanımı Mariya is? kralica elan edildi. Mariya Stuartın dayıları olan Guise hersoqu v? Lorreyn hersoqu Fransa siyas?tind? on?mli rol oynadı.

?otlandiyada protestant olan m??v?r?t m?clisinin lordları Mariyanın anasının s?yl?rin? baxmayaraq getdikc? gucl?ndi. Protestant lordlar protestantlı?ı qorumaq m?qs?dil? ingilis ordularını ?otlandiyaya d?v?t etdi. 11 iyun 1560 tarixind? Mariyanın anası Fransalı Mariya v?fat etdi. Bu s?b?bd?n Fransa - ?otlandiya ?laq?l?ri bir mudd?t k?sildi. 6 iyul 1560 tarixind? Mariyanın t?msilcil?ri t?r?find?n imzalanan Edinburq sulhun? gor?, Fransa v? ?otlandiya ?ngilt?r?d?ki Elizabet hakimiyy?tini tanımalı oldu. Buna baxmayaraq h?l? d? Fransada olan v? anasının yasını tutan 17 ya?lı Mariya Stuart bu sulhu imzalamaqdan imtina etdi.

Kral II Fransisk 5 dekabr 1560 tarixind? anid?n v?fat etdi v? 18 ya?lı Mariya dul qaldı. Qaynanası Ketrin Medici dig?r o?lu 10 ya?lı IX Karlı taxta cıxardı v? ozunu yeni kralın taxt naibi elan etdi.

Mariya ?rinin olumund?n 9 ay sonra ?otlandiyaya geri dondu v? 19 avqust 1561-ci ild? Linlithgou Sarayına g?ldi. 5 ya?ından b?ri Fransada ya?ayan Mariya ?otlandiyadakı qarı?ıq siyasi v?ziyy?ti ba?a du?? bilmirdi. Dindar bir katolik olaraq atasını qohumu olan I Elizabetl? tamamil? ziddiyy?t t??kil edirdi. ?otlandiya katolik v? protestant qruplar arasında parcalanmı?, Mariyanın ogey qarda?ı olan Moray lordu is? protestantlı?ı q?bul ed?r?k dini liderliyi ?l? almı?dı. Butun olk? ona qar?ı birl??mi?, r?ngli h?yat t?rzi s?b?bil? v?t?n xaini olaraq anılma?a ba?lanmı?dı.

Daha sonra Mariya yeni qurulmu? protestant m?clisinin f?aliyy?tin? goz yumdu v? ogey qarda?ı olan Moray Lordunu ozunun ba? m?sl?h?tcisi secdi. 6 sentyabr 1561 tarixind? t?rtib olunan 16 n?f?rlik bu m?clis is? h?min ill?rd? dovl?tin muxt?lif strukturlarında olan protestantları qorumaqla m???ul idi. M?clisin yalnız 4 uzvu katolik idi. B?zi tarixcil?r? gor? katolik dindar olan Mariyanın bu m?clisin f?aliyy?tin? goz yummasında ?sas m?qs?di gunun birind? protestant olan ?ngilt?r?d? hakimiyy?ti ?l? kecirm?k ist?yi idi. 1563-cu ilin dekabr ayında Mariyanın du?m?ni olan daha bir protestant bu m?clis? uzv secildi. Butun bunlara baxmayaraq Mariya Stuart olk?d?ki protestant - katolik ziddiyy?tini azaltmaq ucun ?lind?n g?l?ni edirdi. Bu m?qs?dl? h?tta taxt mubariz?si apardı?ı ?ngilt?r? il? bel? siyasi ?laq?l?r qurdu. M?hz bu s?b?bd?n olk?d?ki b?zi katolik kutl?l?rin nifr?tini qazandı. Bel? ki, 1562-ci ild? ona qar?ı usyan qaldıran olk?nin katolik liderini aradan qaldırmaq ucun Mariya ogey qarda?ının ba?cılıq etdiyi protestant casuslardan istifad? etdi.

Mariya daha sonra Uilyam Maitland adlı ?otland siyas?tcini ?ngilt?r?y? gond?rdi v? ona oz adından ?ngilt?r? taxtı u?runda mubariz? aparmaq ucun s?lahiyy?t verdi. ?ngilt?r?y? g?l?n Maitland ilk novb?d? kralica il? goru?du. I Elizabet ozund?n sonra taxta cıxacaq v?li?hdi elan etm?kd?n imtina ets? d?, oz qohumu Mariyadan daha yax?ı bir varis tanımadı?ını bildirdi. 1562-ci ilin ?vv?ll?rind? ?ngilt?r?nin York ??h?rind? h?r iki kralicanın goru?u ucun hazırlıqlar gorulm?y? ba?landı. Ancaq iyul ayında Fransada ba?layan v?t?nda? muharib?si s?b?bil? I Elizabet bu goru?? g?l? bilm?di.

Mariya is? daha vacib m?s?l?l?r uzr? du?unurdu. Avropanın kral ail?l?rind?n ozu ucun munasib olan bir ?r axtarma?a ba?lamı?dı. Lotaringiya kardinalı olan dayısı is? ondan x?b?rsiz Avstriya hersoqu II Karlla evlilik m?s?l?l?ri uzr? danı?ı?a ba?lasa da, Mariya bundan x?b?r tutan kimi d?rhal muzakir?l?ri sonlandırmı?dır. Cunki onun evl?nm?k ist?diyi ??xs ba?qası idi. H?m g?l?c?kd? taxt iddia etm?m?si ucun, h?m d? guclu bir mutt?fiq qazanmaq ucun ?spaniya kralı II Filippin ruhi x?st? olan varisi Don Karlos'la evl?nm?k ist?di. Ancaq bu evlilik t?klifi v?li?hdin atası II Filipp t?r?find?n q?bul edilm?di. I Elizabet is? Mariyaya ozunun ?n yaxın adamı olan Lester hersoqu Robert Dudley il? evl?nm?yi t?klif etdi. Bu evlilik t?klifini q?bul etdiyi halda, Mariyanın ?ngilt?r? taxtındakı haqqını tanıyaca?ını soyl?y?n I Elizabet ?slind? Mariyanı oz t?r?fin? c?km?k v? z?r?rsizl??dirm?k ist?yirdi. Ancaq bu t?klif bir n?tic? verm?di. Bunun bir cox s?b?bi olsa da, bunlardan ?n on?mlisi ?r namiz?dinin ist?ksizliyi idi.

Mariya ?ngilt?r?d? ya?ayan qohumu Darnley lordu Henri Stuartla h?l? ?ri ucun yas tutark?n ? 1561-ci ilin fevralında tanı?mı?dı. Henri Stuartın ?otlandiyanın adlı-sanlı ?silzad?si olan valideynl?ri Mariya il? aralarında yarana bil?c?k munasib?t? umidl?n?r?k ovladlarını Fransaya gond?rmi?di. H?m Mariya, h?m d? Henri Stuart ?ngilt?r? kralı VIII Henrinin bacısı Marqaret Tudorun n?v?l?ri idi v? h?r ikisi ?otlandiyanın adlı-sanlı zad?ganlarından idi. Ancaq h?r ikisi katolik v? birinci d?r?c?li qohum idi ( Henri Stuart Mariyanın bibisi o?lu idi). Butun bunlara baxmayaraq onlar 17 fevral 1565 tarixind? ?otlandiyada yenid?n goru?dul?r v? bir nec? ay sonra ? 29 iyul 1565 tarixind? evl?ndil?r. ?ngilis dovl?t adamları Uilyam Cecil v? Lester lordu Henri Stuartın ?otlandiyaya getm?k ucun lazımlı olan v?t?nda?lıq v?r?qini ?ngilt?r?d?ki evind?n o?urlamaq ucun c?hd etdil?r. Buna s?b?b is? I Elizabetin taxt qorxuları idi. Henri Stuart v? Mariya Stuart I Elizabetin bibisinin n?v?l?ri idi v? ?g?r ovladları olsaydı, bu u?aq ?ngilt?r? taxtında haqq iddia ed? bil?rdi. Buna gor? d? h?m qohumu, h?m d? ?ngilt?r?y? ba?lı ?silzad? olan Henri Stuarta bu nikahdan cıxmaq ucun t?zyiq gost?rirdi.

Mariyanın adlı-sanlı bir katolikl? evl?nm?si Moray lordu olan qarda?ını dig?r protestantlarla usyan qaldırma?a vadar etdi. Mariya 26 avqust 1565 tarixind? onlarla mubariz? aparmaq ucun Edinburqu t?rk etdi v? ?imala do?ru ir?lil?di. Bundan istifad? ed?n protestant d?st?l?ri 30 avqust tarixind? Edinburqu muhasir?y? alsalar da, bir nec? gun sonra qalanı ?l? kecir? bilm?d?n geri c?kildil?r. Novb?ti ay Mariya gerid? qalan h?rbi d?st?l?ri d? oz ?trafında birl??dirm?k ucun Edinburqa geri qayıtdı. Tarixd? "usyankar t?qibi" adını alan bu hadis? n?tic?sind? n? Mariyanın ordusu, n? d? Moray lordunun r?hb?rlik etdiyi protestant d?st?l?ri itki verm?di. Ancaq ?otlandiyada ozun? t?r?fdar yı?a bilm?y?n Moray lordu bir mudd?t sonra ?ngilt?r?y? qacdı. Mariya is? katolikl?r v? protestantlar arasında razılı?a g?l?r?k ??xsi m??v?r?t m?clisinin s?lahiyy?tl?rini geni?l?tdi. Bir mudd?t sonra Darnley lordu oz t?k?bburun? m??lub oldu. Kralica ?ri olaraq s?lahiyy?tl?rind?n narazı qalmı?, kralicaya s?lt?n?t nikahı ba?lama?ı t?klif etdi. Bu nikahla kralicanın v?fatından sonra bel? Henri Stuart kral olaraq ?otlandiyanı idar? ed? bil?c?kdi. Ancaq Kralica Mariya bu t?klifi q?bul etm?di v? cutluk arasındakı munasib?tl?r pisl??di. Kralica v? ??xsi mu?aviri David Rizzo arasındakı munasib?td?n narazı qalan Henri Stuart 1566-cı ilin mart ayında vaxtil? "usyankar t?qibi"nd? Kralica Mariyaya qar?ı vuru?an protestantlarla gizli bir razılı?a g?ldi. 9 mart tarixind? David Rizzo bir qrup protestant sui-q?sdci t?r?find?n hamil? kralica Mariyanın gozl?ri onund? q?tl? yetirildi. Bundan iki gun sonra t?r?fl?r d?yi?di. Bel? ki, bu d?f? protestantların h?d?fi Henri Stuart oldu. 12 mart tarixind? Darnley lordu v? Mariya Stuart saraydan gizlic? qacdılar. Bundan istifad? ed?n protestantlar m??v?r?t m?clisin? 3 adamlarını daxil etdil?r.

Cutluyun yegan? ovladı olan ?ahzad? Ceyms 19 iyun 1566 tarixind? Edinburq qalasında dunyaya g?ldi. Ancaq David Rizzonun q?tli bu cutluk arasında soyuqluq yaratmı?dı. 1566-cı ilin oktyabr ayında ?otlandiya s?rh?ddind? ya?ayan Mariya Stuart Ceyms Hepborn? ba? c?km?k m?qs?dil? t?qrib?n 4 saatlıq at belind? s?f?r? cıxdı. Bu s?f?r Mariyanın du?m?nl?ri t?r?find?n istifad? olundu.

1566-cı ilin noyabr ayında Mariya v? ?otlandiyanın adlı-sanlı zad?ganları Edinburq yaxınlı?ındakı bir qalada gizlic? toplandılar. Bo?anma m?s?l?si muzakir? olunsa da, son olaraq Henri Stuartın ba?qa bir yolla aradan qaldırılması q?rarı q?bul edildi. Henri Stuart is? h?r ?eyd?n x?b?rdar idi v? miladdan sonra o?lunun v?ftiz m?rasiminin ardından ata mulku olan Qlazqoya yola du?du. H?l? yolda ik?n boyuk ehtimalla cic?k ya da z?h?rl?nm? s?b?bil? a?ır x?st?liy? tutuldu.

1567-ci ilin yanvar ayında Mariya ?rini Edinburqa d?v?t etdi. Henri Stuart is? h?l? d? sa?almamı?dı. Edinburq yaxınlı?ındakı bir monastıra g?l?n Henri Stuart burada ya?ama?a ba?ladı. Mariya is? h?r gun ?rin? ba? c?kirdi. Buna gor? d? hamı onlar arasındakı probleml?rin h?ll oldu?unu z?nn etdi. 9 fevral 1567 tarixind? Mariya ?rin? sonuncu d?f? ba? c?kdi. S?h?rin ilk saatlarında monastırda boyuk bir partlayı? ba? verdi. Kils?nin h?y?tind? tapılan c?s?din uz?rind? hec bir z?d? izi yox idi. Buna baxmayaraq h?r k?s Ceyms Hepborn , Moray v? Morton lordlarını v? Mariyanı t?qsirl?ndirdi.

Fevralın sonlarına do?ru artıq h?r k?s cinay?tin ?sas s?b?bkarı olaraq Ceyms Hepbornu t?qsirl?ndirirdi. N?hay?t, Henri Stuartın atasının ist?yil? 12 aprel gunu m?hk?m? ba?ladı v? 7 saat davam ed?n m?hk?m?nin sonunda Ceyms Hepborn gunahsız olaraq azadlı?a buraxıldı. Bir h?ft? sonra is? ? 20 aprel gunu Kralica Mariya v? Ceyms Hepborn arasında nikaha girm? haqqında sazi? imzalandı.

21?23 aprel 1567 tarixind? Mariya Stirlinq qalasına getdi v? sonuncu d?f? o?luna ba? c?kdi. 24 aprel tarixind? Edinburqa geri qayıdark?n is? Mariya Ceyms Hepborn v? adamları t?r?find?n qacırıldı. Bu qacırılma kralicanın ist?yil? ba? tutub, ya yox, bu is? h?l? d? bilinmir. Bel?likl?, 6 may tarixind? Mariya v? Ceyms Hepborn Edinburqa geri qayıtdı v? 15 may tarixind? Holirud Sarayında protestant ayinl?ri il? evl?ndil?r. Ceyms Hepborn is? bu nikahdan 12 gun onc? ilk arvadından bo?anmı?dı.

Onc?l?ri Mariya evliliyinin hamı t?r?find?n q?bul edil?c?yin? inanırdı. Ancaq i?l?r ist?diyi kimi getm?di. Katolik bir kralicanın dinini d?yi??r?k protestant biri il? evl?nm?si yerli ?hali v? zad?ganlar t?r?find?n q?bul edilm?di. Katolik inancına gor?, ?rinin qatili olan biri il? evl?nm?si Mariyanı gozd?n saldı. M??v?r?t m?clisinin uzvu olan 26 ?otland zad?gan Mariya v? Ceyms Hepborn? qar?ı boyuk bir ordu topladı. Masselboro yaxınlı?ında 15 iyun tarixind? qar?ı-qar?ıya g?l?n ordular kralica Mariyanın t???bbusu il? doyu?? girm?di. Zad?ganlar kralicanı ?l? kecirib Edinburqa apardılar v? m?hk?m?d? onu ?rinin qatili olması il? gunahlandırdılar. Ert?si gun Lock Leven qalasına h?bs olunan hamil? kralica 22 iyul tarixind? u?a?ını itirdi. 2 gun sonra is? o?lu ?ahzad? Ceymsin lehin? zorla taxtdan ?l c?kdirildi. Ceyms Hepborn Danimarkaya surgun edildi, daha sonra havalanaraq 1578-ci ild? oldu. Kralicanın ogey qarda?ı Moray lordu is? taxt naibi t?yin olundu.

2 may 1568-ci ild? Mariya Stuart Lock Leven qalasından gizlic? qacdı. 6 minlik bir ordu toplamaq ist?yirdi ancaq 13 may tarixind? ogey qarda?ı v? ?otlandiya taxt naibi il? qar?ıla?dı. M??lub oldu v? c?nuba do?ru ir?lil?di. 16 may tarixind? korf?zi bir balıqcı qayı?ı il? kec?r?k ?ngilt?r?y? getdi. Bir gun sonra is? yerli dovl?t strukturu t?r?find?n ?l? kecirildi.

Mariya oz qohumundan kom?k gozl?yirdi. Ancaq I Elizabet cox ehtiyatlı davrandı v? Henri Stuart cinay?tinin yenid?n ara?dırılması haqqında ?mr verdi. 1568-ci ilin iyul ayında Mariya Bolton qalasına aparıldı. S?b?b is? bu qalanın ?otlandiya s?rh?ddind?n uzaqda yerl??m?si idi. Cinay?t ara?dırması is? 1568-ci ilin oktyabr ayından ba?ladı v? 1569-cu ilin yanvar ayında ba?a catdı. Mariyanın d?st?kcil?ri is? ?otlandiyada taxt naibi Moray lorduna qar?ı usyan ba?latmı?dı.

Mariya is? taxtdan endiril?n bir kralica olaraq hansısa m?hk?m?d? i?tirak etm?kd?n imtina etdi. York ??h?rind? keciril?n sor?u-sualda ??xs?n i?tirak etm?kd?n imtina etdi v? oz ?v?zin? v?kilini yolladı. Kralica Mariyaya qar?ı subut is? cox gecikm?di. Bel? ki, Mariya Stuartın Moray lordu olan ogey qarda?ı bacısına qar?ı ?n guclu d?lili m?hk?m?y? verdi. Guya Mariya h?l? Fransada ya?ayark?n Ceyms Hepborn? gizlic? yazılmı? 8 m?ktub yollamı?, bunlardan ikisi nikah sozl??m?si, dig?rl?ri is? Fransa kralı II Fransiskin ??xsi mohuru il? t?sdiql?nmi? sevgi m?ktubları idi. A?zı kilidli bir l?l-c?vahirat qutusunda gond?ril?n bu m?ktubları inkar ed?n Mariya yazılardakı x?ttin oz ?l yazısı olmadı?ını ir?li surdu. M?hk?m? ara?dırmasının r?hb?ri olan Norfolk lordu m?ktubların nusx?l?rini I Elizabet? gond?rdi v? qeyd etdi ki, m?ktubların h?qiqiliyi isbat oluna bilmir.

M?ktubun fransız dilind? yazılan original nusx?l?ri 1584-cu ild? Mariyanın o?lu I Ceyms t?r?find?n yandırılaraq m?hv edildi. Yerd? qalan nusx?l?ri is? sonralar muxt?lif dill?r? t?rcum? olundu.