| Bu m?qal?d?ki m?lumatların
yoxlanılabil?r
olması ucun ?lav? m?nb?l?r? ehtiyac var
.
Daha ?traflı m?lumat v? ya m?qal?d?ki probleml?rl? ba?lı muzakir? aparmaq ucun
m?qal?nin muzakir? s?hif?sin?
diqq?t yetir? bil?rsiniz. Lutf?n m?qal?y?
etibarlı m?nb?l?r
?lav? ed?r?k
bu m?qal?ni t?kmill??dirm?y? kom?k edin. M?nb?siz m?zmun probleml?r yarada v? silin? bil?r. Probleml?r h?ll edilm?mi? ?ablonu m?qal?d?n cıxarmayın.
|
M?sudi
(?-956;
?r?b.
??? ????? ? ??? ?? ?????? ????????
) ? "?r?b
Herodot"
kimi tanınan tarixci, s?yyah.
?bn X?ldun
M?sudini "butun tarixcil?rin
imamı
" (ba?cısı) adlandırmı?dır.
?bulh?s?n ?li ibn Huseyn ibn ?li ?l-M?sudini b?zi ??rq?unaslar "?r?bl?rin
Herodotu
" adlandırmı?lar. ?sl?n B?ni-Huzeyl q?bil?sin? m?nsub olan M?sudi
Babil
??h?rind? do?ulmu?,
Ba?dadda
ya?amı?dır. O, m??hur s?hab? Abdullah ibn M?sudun n?slind?n oldu?u ucun bu l?q?bl? tanınır. M?sudi elm ardınca Fars,
Kirman
, Gurgan,
Az?rbaycan
, Taliqan, Herat, ?am, F?l?stin, Antakiya,
Cin
v?
Hindistana
s?f?rl?r etmi?, bu olk?l?rin tarixini, ad?t-?n?n?l?rini v? co?rafi qurulu?unu muk?mm?l oyr?nmi?dir. N?hay?t, Misird? dunyasını d?yi?mi?dir.
M?sudi h?m tarix, h?m d? sırf dini-etiqadi movzularda yazıb-yaratmı?dır. ?s?rl?rinin bir nec?sinin, h?tta adından da gorunduyu kimi, o, ?i? ?qid?sin? inanırmı?. M?sudinin "?sbat-ul-v?siyy?" kitabı ?i? ideologiyasının ?sasları movzusunda ?v?zsiz m?nb?l?rd?n sayılır. ?ki hiss?li ?s?rin I bolumund? q?dim pey??mb?rl?rin v? onların v?sil?rinin (cani?inl?rinin) tarixi i?ıqlandırılıb. II bolumd? is? H?zr?t Muh?mm?d Pey??mb?rin (s) v? 12 imamın h?yat salnam?sin? muxt?s?r n?z?r salınıb. M?sudinin "?t-T?nbih v?l-i?raf" v? "?xbar-uz-z?man" kitabları daha m??hurdur. Sonuncu kitabı mu?llif ?hat?li bir tarix m?cmu?si olaraq q?l?m? almı?dı. (Kitabın h?cminin 30 cild oldu?unu yazırlar; t??ssuf ki, ?s?r bu gunumuz? g?lib-catmamı?dır). Sonralar o, ?s?ri bir az ixtisar etdi, daha sonra bu variantı da yı?camla?dırdı. Bel?likl?, M?sudiy? dunya ?ohr?ti g?tirmi? "Muruc-uz-z?h?b" kitabı yarandı. "Muruc-uz-z?h?b" xilq?tin ?vv?lind?n ba?layaraq, 23-cu Abbasi x?lif?si Mutinin hakimiyy?t? g?li?in? kimi (946-cı il) kec?n dovrun hadis?l?rini ?ks etdirir. Y?qubi tarixind? oldu?u kimi, "Muruc-uz-z?h?b"d? d? kecmi? umm?tl?rin v? xalqların ad?t-?n?n?l?ri v? dini baxı?ları bar?d? ?traflı m?lumat verilir.
- Mes‘udi, Ali b. Huseyin (yazar Casim Avcı), sayfa
353
?355. //
Turkiye Diyanet Vakfı ?slam Ansiklopedisi
. Cilt XXIX. Ankara: Turkiye Diyanet Vakfı Yayınevi, 2004,
554 sayfa
.