Munxen Texniki Universiteti TUM
Technische Universitat Munchen
48°08′53″ ?m. e. 11°34′05″ ?. u.
?sası qoyulub	1868
Tip	Dovl?t universiteti
Rektor	Volfqanq A. Herman
T?l?b? sayı	26.302
??h?r	Munxen
Olk?	Almaniya Federativ Respublikası
Unvan	Arcisstraße 21, Munxen , Bavariya , 80333
Sayt	tum.de
Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Munxen Texniki Universiteti ( alm. Technische Universitat Munchen ‎) ? Almaniya Federativ Respublikasında , Bavariya vilay?tinin Munxen ??h?rind? yerl??ir v? Avropanın ?n nufuzlu elmi-t?dqiqat m?rk?zk?rind?n biridir. Universitet d?qiq v? texniki elml?r uzr? ixtisasla?ıb. Almaniyanın t?hsil sistemind? xususi movqey? malik ali m?kt?b Bavariyanın texniki sah? uzr? yegan? universitetidir.

Munxen Texniki Universitetinin ?sası 1868-ci ild? qoyulub. H?min vaxt Bavariya kralı II Ludviqin Politexnik M?kt?bi adlı t?hsil mu?ssis?sinin yaradılması haqqında s?n?d imzalayır. 1877-ci ild? adı r?smi ??kild? d?yi?diril?r?k Bavariya Kral Texniki Ali M?kt?bi, 1970-ci ild? is? universitet statusu qazanaraq Munxen Texniki Universiteti adlandırılıb.

Burada 1901-ci ild? ali m?kt?bd? dissertasiya ?urası f?aliyy?t? ba?layır v? elmi d?r?c?l?r verilm?y? ba?lanır. 1930-cu ild? K?nd T?s?rrufatı Ali M?kt?bi v? "Veyen?tefan" piv? zavodu m?kt?b? birl??dirilir. 1937-ci ild? Maksim ?midt Nimfenburqda universitetin binasını yaratmaq layih?sini hazırlayır, lakin ?kinci dunya muharib?si onun planlarını yarıda qoyur. ?kinci dunya muharib?si zamanı ali m?kt?b f?aliyy?tini dayandırır, m?kt?bin 80%-i da?ıntıya m?ruz qalır. M?kt?bd? d?rsl?r 1946-cı ild?n ba?layır, universitetin yeni binaları, kitabxanası tikilir. 1957-ci ild? Qarxinq ??h?rind? universitet ??h?rciyi tikilir. 1967-ci ild? universitetin tibb fakult?si acılır, ?zar cayının sa? sahilind? klinika istifad?y? verilir.

1995-ci ild? kimyacı professor Volfqanq Herman Munxen Texniki Universitetinin prezidenti t?yin edilir. Onun r?hb?rliyi altında universitet sur?tl? inki?af edir. 2000-ci ild? Munxen Texniki Universitetind? Veyen?tefan H?yat v? Qida Elml?ri, Torpaq istifad?si v? ?traf muhit M?rk?zi yaradılır. ?ki il sonra - 2002-ci ild? Sinqapurda universitetin Elm v? Texnologiya uzr? Alman ?nstitutu f?aliyy?t? ba?layır. 2004-cu il martın 2-d? Hans Mayer-Leybnits adına Forschungsreaktor Munxen II aparıcı neytron m?nb?yi olan t?dqiqat m?rk?zinin acılı?ı ba? tutur. 2009-cu ild? Munxen Texniki Universitetinin T?hsil M?kt?bi yaradılır.

2006-cı ilin noyabrından ba?layaraq Munxen Texniki Universiteti Karlsrue, Ludviq v? Maksimilian Elit universitetl?ri il? birg? "G?l?c?k konsepsiyası" proqramının i?tirakcısıdır. Bu konsepsiyaya ?sas?n universitet 2011-ci il?d?k h?r il 30 milyon avro m?bl??ind? dovl?t yardımı alacaq.

Universitetin 3 binası movcuddur. ?sas binası Munxenin m?rk?zind?, dig?r binası Munxen ??h?rind?n 35 km ?imaldakı Vayxan?tefanda yerl??ir. Sonuncu korpusu is? 1957 -ci ild? Munxen ??h?rind?n 10 km ?imalda olan Qarxinqd? tikilib.

?zar cayının sa? sahilind? universitetin tibb klinikası, Munxenin m?rk?zi hiss?sind? ur?k x?st?likl?ri uzr? m?rk?z v? "?vabinq" u?aq klinikası f?aliyy?t gost?rir.

Ali t?hsil oca?ı muxt?lif sah?l?r uzr? kitabları, jurnalları, audio, audiovizual v? dig?r materialları ?hat? ed?n boyuk kitabxana sistemin? malikdir. Bu sistem? 10 kitabxana daxildir.

2006-cı il mayın 18-d? Bavariyada "Ali t?hsil haqqında" qanuna d?yi?iklikl?r edilib. 2006-cı ilin 1 iyun tarixind?n is? qanun quvv?y? minib. H?min qanunun 101-ci madd?sin? ?sas?n, 2007-ci ild?n ba?layaraq ?yal?td?ki t?hsil mu?ssis?l?rind? t?hsil od?ni?li olub. 2009-2011-ci ill?rd? Munxen Texniki Universitetind? t?l?b?l?rin t?hsil haqqı bir semestr ?rzind? 500 avro t??kil edir. Qeydiyyatdan kecm?k ucun is? t?l?b? 42 avro od?m?lidir. 2009-cu il?d?k burada t?l?b?l?rd?n 50 avro d?y?rind? inzibati od?ni? t?l?b olunurdu, lakin h?min il aprelin 1-d?n bu od?ni? l??v edilib.

Munxen Texniki Universitetind? t?l?b?l?r? muxt?lif t?qaud t?klif edilir. T?qaudun m?bl??i orta hesabla bakalavrlar ucun 580 avro, magistr v? doktorantlar ucun is? 1050 avro t??kil edir. Munxend? ya?ayı? yeri tapmaq t?l?b?l?r ucun xususil? oktyabr v? noyabr aylarında c?tindir. T?l?b?l?r ?sas?n xususi evl?rd? kiray?d? qalırlar. T?l?b? xidm?ti idar?l?ri g?ncl?r? bir sıra yataqxanalar t?klif edir. Burada otaqların aylıq qiym?ti 300-600 avro arasında d?yi?ir.

Munxen Texniki Universitetind? yuks?k standartlara cavab ver?n v? daim yenilikl?rl? mu?ayi?t olunan t?hsil sistemi qurulub.

Universitetd? f?aliyy?t gost?r?n 13 fakult?d? 26 min n?f?r? yaxın t?l?b? t?hsil alır. Onların t?qrib?n 20 faizini ?cn?bi t?l?b?l?r t??kil edir. T?dris alman v? ingilis dill?rind? aparılır. T?l?b?l?r? ilk iki kursda umumi f?nl?r t?dris olunur. ?kinci kursdan sonra ixtisas uzr? t?hsil alma?a imkan ver?n aralıq diplomu t?qdim olunur. Sonra t?l?b?l?r ixtisas uzr? secim edir v? ixtisas c?rciv?sind? 18 f?nn secilm?lidir. Bunlardan 5-6-sı m?cburi, dig?rl?rini is? must?qil olaraq secirl?r. Bundan ?lav?, t?l?b?l?r t?r?find?n h?r hansı xarici dil v? ya fakultativ kurs kimi 5 predmet secimi edilm?lidir v? oz ixtisası uzr? 2 kurs i?i daxil olmaqla 4 praktiki i? yerin? yetirilm?lidir. Yalnız bu m?rh?l?l?ri kecdikd?n sonra diplom i?i yazıla bil?r. Onu da qeyd ed?k ki, 1 semestr t?hsilin qiym?ti t?qrib?n 542 avro t??kil edir. T?hsil ili magistratura pill?si uzr? butun fakult?l?rd? 2 il t??kil edir, lakin bakalavr pill?si uzr? bir nec? fakult? (ma?ınqayırma, memarlıq, kimya v?.s) 4 il (8 semestr), b?zi fakult?l?r(elektrotexnika v? informasiya texnologiyalar, informatika, tibb v?.s.) is? 3 il (6 semestr) t??kil edir. Almaniyanın dig?r universitetl?rind? oldu?u kimi qı? semestri oktyabr ayının 1-d?n martın 31-d?k, yay semestri is? aprel ayının 1-d?n sentyabrın 30-d?k davam edir. Semestrl?r ?rzind? t?til mudd?ti akademik t?dris ilinin ucd? birini t??kil edir.

Onu da qeyd ed?k ki, t?l?b?l?r ya?ayı? ucun f?rdi evl?rd?n v? xususil? d? yataqxanalardan istifad? edirl?r.

Munxen Texniki Universiteti Munxen ??h?rind? ?zar cayının v? A9 avtobanının yaxınlı?ında yerl??ir. Universitetin korpuslarını Munxen U-Bahn, Qarxinq-Hoxbruk, Qarxinq v? Qarxinq-Forshunqzentrum metro stansiyaları birl??dirir. Munxen fusunkar goz?lliy? malik sakit v? t?hluk?siz ??h?rdir. Dem?k olar ki, ??h?rin gec? h?yatı movcud deyil.

Bir cox alman universitetl?ri kimi, Munxen Texniki Universitetinin d? kampusu yoxdur. Lakin Qarxinq ??h?rind? yerl???n universitetin ?razisi gund?n-gun? boyuyur v? kampusu xatırladır. Munxen Texniki Universitetinin ?sas binası Munxen ??h?rinin m?rk?zind?dir. Munxend? h?mcinin ali m?kt?bin tibb kampusu, Veyen?tefan ?razisind? H?yat v? Qida Elml?ri M?rk?zi yerl??ir.

Universitetd? 133 proqram t?klif ed?n 13 fakult? movcuddur.

Universitetin memarlıq, in?aat, elektronika v? informasiya texnologiyaları, iqtisadiyyat, tibb, b?d?n t?rbiy?si, t?hsil uzr? MTU M?kt?bi Munxen ?sas korpusunda; kimya, komputer elml?ri, mexanika, riyaziyyat v? fizika fakult?l?ri Qarhinq korpusunda; qida v? ?traf muhit m?rk?zi Freyzinq yaxınlı?ındakı Vayxan?tefan korpusunda f?aliyy?t gost?rir.

Ali t?hsil mu?ssis?sind? nanoelml?r v? nanotexnologiya institutu, biotibbi muh?ndislik korporativ ara?dırma m?rk?zi, qida elml?ri korporativ t?dqiqat m?rk?zi, yarımkeciricil?rin t?dqiqatı uzr? Valter ?otki ?nstitutu v? dig?r elmi-t?dqiqat m?rk?zl?ri var. ?nformasiya texnologiyaları, elektrotexnika, fizika v? kimya sah?l?ri uzr? elmi-t?dqiqat i?l?rinin aparılmasına xususi on?m verilir.

Onu da qeyd ed?k ki, Rudolf Dizel, Vili Messer?mit, Karl fon Linde daxil olmaqla 6 Nobel mukafatcısı hazırda universitetd? t?dris v? elmi-t?dqiqat prosesind? f?al i?tirak edirl?r.

Sadalanan fakult?l?rl? yana?ı, universitetd? FRM-II Reaktor t?dqiqatları, Texnika v? yarımkeciricil?r fizikası departamenti (Valter ?ottki ?nstitutu), Avropa C?nub R?s?dxanasının q?rargahı, Maks Planka institutları (atrofizika, f?za, plazma, kvant optikası), Valter Maysner (a?a?ı temperatur fizikası), Leybnits Rexenzentrum institutları, Bavariya T?tbiqi Energetik T?dqiqatlar, Reaktorların t?hluk?sizliyi, Qlobal t?dqiqatlar v? dig?r elmi-t?dqiqat m?rk?zl?ri f?aliyy?t gost?rir.

Munxen Texniki Universiteti 140-dan cox olk?nin ali m?kt?bl?ri il? ?m?kda?lıq edir, t?l?b? v? mu?llim mubadil?si aparır. Sinqapur Milli Universiteti, Nanyanq Texnoloji Universiteti il? ?m?kda?lıq c?rciv?sind? universitetin Almaniya Elm v? Texnologiya ?nstitutu f?aliyy?t gost?rir. Munxen Texniki Universiteti Danimarka , Vyana , Corciya , Dehli , Sisindorn Beyn?lxalq texniki universitetl?ri, Stenford , ?llinoys, Kornell, Tsinxua , Tokio , Melburn v? dunyanın dig?r nufuzlu universitetl?ri il? beyn?lxalq ?laq?l?r qurur, birg? layih?l?r h?yata kecirir.

Munxen Texniki Universitetinin idar? olunması ?cra ?urası, Dekanlar Departamenti, M?rk?zi Elmi Mu?ssis?l?r ?dar?si t?r?find?n h?yata kecirilir. Ali m?kt?bin prezidenti professor Volfqanq Hermanndır. Ali m?kt?bd? 460 n?f?r professor, 4160 n?f?r akademik hey?t, 2801 n?f?r inzibati hey?t calı?ır. Munxen Texniki Universitetind? umumilikd? 25000 n?f?r t?l?b? qeyd? alınıb. Onların 4000-n? yaxını dunyanın muxt?lif olk?l?rind?n g?lmi? ?cn?bi t?l?b?l?rdir. Munxen Texniki Universitetind? d? dunyanın dig?r ali m?kt?bl?rind? oldu?u kimi, muxt?lif t?l?b? t??kilatları, birlikl?r, idman komandaları f?aliyy?t gost?rir, g?ncl?rin d?rsd?n sonrakı asud? vaxtlarını s?m?r?li kecirm?l?ri ucun r?ngar?ng t?dbirl?r t??kil olunur.

Almaniya t?hsil sistemi h?r zaman duny?viliyi, yuks?k s?viyy?d? t??kil olunması il? secilib v? dig?r olk?l?r ucun numun? olub. Muxt?lif dovl?tl?rd? yeni yaradılan dovl?t v? oz?l ali m?kt?bl?r alman prinsipl?rini ustun tutaraq ona ?m?l etm?y? calı?ıb. Munxen Texniki Universiteti alman t?hsil sisteminin ?n yax?ı c?h?tl?rini ozund? birl??dir?n elmi-t?dqiqat m?rk?zidir. Xususil? d?qiq v? texniki elml?r uzr? ixtisasla?mı? Munxen Texniki Universiteti dunyaya coxlu sayda aliml?r, dahi ??xsl?r, el?c? d? saysız-hesabsız elmi nailiyy?tl?r b?x? edib v? bu missiyasını layiqinc? yerin? yetirm?kd? davam edir.

Universitet? q?bul ucun DSH 2/3 v? ya Test DaF (TDN 4) s?viyy?sind? alman dili bilikl?ri lazımdır. ?ngilisdilli ixtisaslar ucun TOEFL, IELTS s?viyy?si uzr? ingilis dilini bilm?k t?l?b olunur. B?zi ixtisaslar ucun Studienkolleg-d? t?lim tovsiy? edilir, hansı ki, t?lim c?rciv?sind? dil kursu, h?m d? secilmi? ixtisasla?ma uzr? od?ni?li hazırlıq h?yata kecirilir. Yay semetri ucun s?n?d q?bulu noyabr ayının 15-d?n yanvar ayının 15-? q?d?r, qı? semestri ucun is? mayın 15-d?n iyulun 15-? q?d?r davam edir. Pe??kar yararlılıq t?l?b olunan fakult?l?r? q?bul ucun lazımi s?n?dl?ri t?qdim etm?kl? b?rab?r ixtisas secimi ?saslandırılmalı v? in?a (essay) yazılmalıdır. Secilmi? ixtisas uzr? t?crub?nin olmasını t?sdiql?y?n s?n?din t?qdim olunması ustunluk hesab olunur. Bel? fakult?l?r? q?bul iki m?rh?l? ?sasında h?yata kecirilir: secim v? musahib?. B?zi fakult?l?r uzr? is? musabiq? elan olunur. H?r il t?qdim olunan yerl?rin v? ?riz?l?rin sayı muxt?lif olur. ?vv?lc?d?n proqnozla?dırmaq mumkun deyil. Q?bul attestat v? gozl?m? siyahısında olmanın mudd?ti ?sas goturulm?kl? q?bul komissiyası t?r?find?n aparılır.

Bu ali t?hsil oca?ının m?zunlarından 18 n?f?r Nobel mukafatına layiq gorulub. Fizika elmi uzr? Con Robert ?riffer, Ernst Ruska, kimya uzr? Con Dizenxofer, Volfqanq Ketterel, tibb sah?si uzr? Ervin Neher, Konrad Bloc v? dig?rl?rini gost?rm?k olar.

Boyuk Britaniyanın "Times Higher Education Supplement ? QS World Universities Rankings" jurnalının 2009-cu ild? apardı?ı dunya universitetl?rinin reytinqin? ?sas?n, Munxen Texniki Universiteti 100 ?n yax?ı ali m?kt?b arasında 55-ci yerd? olub. 2010-cu ild? dunyanın ?n nufuzlu universitetl?ri arasında, "Times Higher Education World University Rankings"in acıqlamasına ?sas?n, Munxen Texniki Universiteti 101-ci, "QS-World University Ranking"in 2011-ci il uzr? acıqlamasına gor? butun istiqam?tl?r uzr? dunyanın ?n yax?ı universitetl?ri sırasında 54-cu, muh?ndislik v? texnologiya sah?si uzr? is? 29-cu yerd? q?rar tutub. Munxen Texniki Universiteti Avropa v? Asiya universitetl?rini birl??dir?n LAOTSE t?l?b? v? mu?lliml?rin beyn?lxalq t??kilatının, TIME (Avropanın Top S?naye Mu?ssis?l?ri) ??b?k?sinin uzvudur.

2006-cı ild? "G?l?c?k konsepsiyası" proqramı c?rciv?sind? secilmi? uc elit ali m?kt?bd?n biridir. Bu proqrama gor? universitet? 2011-ci il?d?k dovl?t t?r?find?n 30 milyon avro d?y?rind? v?sait ayrılıb.

Bu ali t?hsil mu?ssis?si Almaniyanın 9 aparıcı texniki ali m?kt?binin birliyi olan TU9 ittifaqının uzvudur. ^[1]

Universitetin beyn?lxalq ?laq?l?ri yuks?k s?viyy?d? qurulub. Bel? ki, ali m?kt?b dunyanın Corciya, Kornell, Stenford, Tokio, Vyana, ?llonoys, Sinqapur, Honq-Konq, Nanyanq v? dig?r 100-d?n artıq nufuzlu universiteti il? ?m?kda?lıq edir. Bu ?m?kda?lıq c?rciv?sind? ikiqat diplom, bir nec? semestr ?rzind? t?hsil v? h?ft?lik t?crub? kecm? kimi layih?l?r h?yata kecirilir. T?l?b? mubadil?si proqramlarına, ?sas?n riyaziyyat, informatika, elektronika v? informasiya texnologiyaları fakult?l?rind? xususil? on?m verilir. Bu da hazırda h?min ixtisas sahibl?rin? olan t?l?batdan ir?li g?lir. Bu proqramdan h?r il t?qrib?n 500 t?l?b? yaralanmaq imkanı ?ld? edir.

Sinqapur Milli Universiteti v? Nanyanq Texnoloji Universiteti il? ?m?kda?lıq c?rciv?sind? 2002-ci ild? Sinqapurda Elm v? Texnologiya uzr? Alman ?nstitutu adı altında Munxen Texniki Universitetin filialı f?aliyy?t? ba?layıb.

• Lamiy? ?liyeva. Dunya universitetl?ri: Munxen Texniki Universiteti Arxivl??dirilib 2014-09-09 at the Wayback Machine . "Az?rbaycan mu?llimi" q?zeti . № 47, 3 dekabr 2010.   (az.)
• Cahangir Ataki?iyev. "Rabit? dunyası" q?zeti .   (az.)