Lokomotiv ( lat. loco, locus ≪yer≫ sozund?ndir) ― d?mir yol x?tl?rind? h?r?k?t ed?n v? ozu yukgoturm?y?n dartıcı qur?u .

Lokomotivin transmissiyası bir nec? carx uz?rind? oturdulmu? govd?d?n ibar?tdir. Muxt?lif enerji m?nb?yi il? i?l?y?n muh?rrikl?rd?n alınan h?r?k?t carxların fırlanmasına s?rf edilir. Onların d?mir yolunda fırlanması n?tic?sind? lokomotov ir?liy? h?rk?t edir. Bel?likl? o, arxasına qo?ulmu? vaqonların n?ql edilm?sin? imkan yaradır.

Tarixi haqqında [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

X?X ?srd? ?ngilt?r?d? s?naye inqilabının t?siri altında ba? ver?n buxar ma?ınlarının yaranması v? s?nayenin muxt?lif sah?l?rind? t?tbiq olunması muh?ndisl?ri onun n?qliyyatda t?tbiq etm?k uz?rind? du?unm?y? vadar edir. Bu sah?d? bir nec? muh?ndis t?dqiqat i?l?ri apararaq muxt?lif layih?l?r uz?rind? i?l?yirl?r. 1814-cu ild? ingilis muh?ndisi Corc Stivenson , Ricard Trevitik v? ba?qa muh?ndisl?rin apardıqları sınaqlara ?saslanaraq ilk d?f? praktikada t?tbiq oluna bil?c?k, buxar ma?ını il? i?l?y?n lokomotivi duz?ldirl?r.

Yalnız 1825-ci bu lokomotivin Stokton v? D?rlinqton (ingl. Stockton, Darlington), m?nt?ql?ri arasında acılmı? ilk ictimai qatar yolunda istifad?si ba? verir . Stefensonun duz?ltdiyi qatarın sur?ti t?xmin?n 48 km/saat olmu?dur. Lokomotivl?rin n?qliyyatda t?tbiqi il? yeni bir dovr acıldı. Bu, insanların v? el?c? d? yukl?rin bir m?nt?q?d?n ba?qa m?nt?q?y? da?ınması vaxtını v? x?rcini a?a?ı salaraq inki?af etm?kd? olan s?naye ucun vacib rol oynamı?dır.

XIX ?srin ?vv?lind? Rusiyada da Avropanın bir cox ba?qa dovl?tl?rind? oldu?u kimi buxar ma?ının n?qliyyatda istifad? olunması uz?rind? i?l?r gorulm?y? ba?lanır. Nijni Tagil zavodlarında onc? buxar ma?ınlarının hazırlanması v? t?tbiqi il? m???ul olan rus mexanikl?ri Efim Cerepanov v? o?lu Miron Cerepanov Rusiyada 1834-cu ild? ilk buxarla i?l?y?n lokomotiv duz?ldirl?r. Cerepanovların duz?ltdikl?ri buxar qatarı 3,5 t yuku 13?16 km/saat sur?til? dartma qabiliyy?tin? malik idi. Bu qatar cuqundan duz?ldilmi?, uzunlu?u 800 m olan yolda sınaqdan kecirilir. Stefensonun lokomotivind?n f?rqli olaraq Cerepanovlar yuks?k buxar t?zyiqi yaratmaq ucun qazanda coxlu borular qura?dırırlar. Bundan ?lav?, buxarın yenid?n geriy? vurulması ucun ?ks-?laq? sistemi t?tbiq olunur. 1835-ci ild? onlar ikinci, daha guclu buxar lokomotivini duz?ldirl?r. Cerepanovlar Demidov adlı mulkiyy?tcinin zavodunda t?hkimci kimi calı?dıqlarından, uzun mudd?t onların i?l?rin? lazımi diqq?t yetirilm?mi?dir.

Lokomotivl?rd? elektrik muh?rrikinin t?tbiqi is? alman muh?ndisi Verner fon Simensin adı il? ba?lıdır. Onun ?slind? ?axta ucun du?zltdiyi kicik olculu dord carxlı, 50 sm enind? d?mir yolu il? h?rk?t ed? bil?n lokomotiv elektrik lokomotivinin atası sayılır. Bu lokomotiv d?mir yolu k?narlarında yerl??dirilmi? naqill?rd?n c?r?yan muh?rriy? oturulurdu.

Birinci dunya muharib?si ?r?f?sind? (1914-1918) Avropada da? komur? olan ehtiyac artdı?ından elektrik muh?rriki il?? i?l?y?n lokomotivl?r buxarla i?l?y?nl?ri sıx?dırma?a ba?layır v? getdikc? elm v? tyexnikanın inkia?f? say?sind? geni? t?tbiq olunur.

??kill?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

• Lokomotiv
• 
• 
• 

M?nb? [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

• Ralf Roman Rossberg: Geschichte der Eisenbahn. Sigloch Edition, Kunzelsau 1999, ISBN 3-89393-174-0 ,
• Железные дороги СССР. Прошлое и настоящее / Сост. и спец. съемка Б. С. Баратова.- М.: Планета, 1989.- 199 с.: цв. Ил.
• Козлов А.Г. Творцы науки и техники на Урале XVII - начала XX в. Свердловск, 1981.