|
|
| Umumi
|
| Ad
,
??ar?
,
Nomr?
|
ksenon, Xe, 54
|
| Qrup
,
Dovr
,
Blok
|
18, 5, p
|
| Xarici gorunu?u
|
|
| Atom kutl?si
|
131.293(6) q/mol
|
| Elektron formulu
|
[Kr] 5s
2
4d
10
5p
6
|
| Fiziki xass?l?r
|
| Halı
|
|
| Sıxlı?ı
|
(0 °C, 101.325 kPa)
q/L
|
| ?rim? temperaturu
|
-111.7 °
C
(161.4
K
, -169.1 °
F
)
|
| Qaynama temperaturu
|
-108.12 °
C
(165.03
K
, -162.62 °
F
)
|
| Elektrom?nfiliyi
|
|
| Oksidl??m? d?r?c?si
|
|
| Spektr =
|
| ?onla?ma enerjisi
|
kCmol
-1
|
Ksenon
(
Xe
) ? D.?. Mendeleyevin
elementl?rin dovri sistemind?
54-cu element.
Ksenon havanın daimi komponentl?ri arasında ?n nadiridir. H?min qrupun elementi olan arqonun h?r 100000 atomuna bir ksenon atomu du?ur. Amma Yer atmosferi o q?d?r boyukdur ki, onun t?rkibind? 2 milyard ton ksenon var. Ksenonun 9 stabil nuklidl?ri var. Yalnız qalayın nuklidl?ri bir ?d?d cox olub 10-dur. Uran minerallarında ksenonun 133Xe v? 135Xe ?lav? nuklidl?ri var. Havadan ksenonun alınması boyuk ?m?k v? enerji m?sr?fi il? ?laq?dardır. O, yalnız qızıldan 2.5 d?f? ucuz v? 25 d?f? gumu?d?n baha ba?a g?lir.
Ksenon 1898-ci ild? ingilis kimyacılar, Vilyam Ramzay v? Moris Travers t?r?find?n k??f olunmu?dur v? k??f olunduqdan kec?n birinci 64 ild? onu t?sirsiz qaz hesab etmi?l?r (VIIIA qrupun dord daha yungul elementl?rin? ox?ar olaraq). Kec?n ?srin 60-cı ill?rinin ?vv?ll?rind? amerika kimyacısı P.D.Bartled ona diqq?t yetirdi ki, ksenon atomunun ionla?ma enerjisi el?dir ki, guclu oksidl??dirici ondan elektron qopara bil?r. Bu ideya t?sdiq olundu; aliml?r ksenonun (I) birinci kimy?vi birl??m?sini ala bildil?r:
Xe + PtF
6
= Xe[PtF
6
]
Sonrakı t?dqiqatlar ksenonun onlarca birl??m?sini alma?a imkan verdi (fluoridl?ri, oksidl?ri, tur?uları v? onların duzları).
Aliml?r ksenonun a?rı k?sici v? umumi narkoz ucun istifad? usulunu i?l?yib hazırlamı?lar.
