Maliyy?
Maliyy? huququ Maliyy? sistemi
?ctimai maliyy? Beyn?lxalq Dovl?t B?l?diyy?
M?rk?zl??dirilm?mi? maliyy? Korporativ ??xsi
Maliyy? bazarları Valyuta bazarı Qızıl bazarı Kapital bazarı Pul bazarı Sı?orta bazarı Dunya maliyy? m?rk?zl?ri
Maliyy? al?tl?ri Pul Valyuta Avuar Qiym?tli ka?ızlar Tor?m?l?ri
Maliyy? f?aliyy?tl?ri Bank M?rk?zi bank Sı?orta Pensiya sı?ortası ?nvestisiya Lizinq Maliyy? lizinqi Kreditl??m? Maliyy? t?nziml?nm?si Maliyy? bazarlarının idar? edilm?si Mubadil? ?m?liyyatları
Maliyy? institutları Depozit Depozit Bank olmayan kredit t??kilatı Kredit kooperativi Trast Mu?ss?nin x?zin?darlı?ı Muqavil?li Pensiya fondu Sı?orta ?irk?ti ?nvestisiya ?nvestisiya bankı ?nvestisiya ?irk?ti ?nvestisiya fondu Anderraytinq Broker
b m r

Korporativ maliyy? ( t??kilatın maliyy?si , ing. Corporate finance ) ? maliyy?l??m? m?nb?l?ri, korporasiyaların kapital strukturu, menecerl?rin firmanın s?hmdarlar ucun d?y?rini artırmaq ucun gorduyu t?dbirl?r v? maliyy? resurslarının bolu?durulm?si ucun istifad? olunan al?tl?r v? t?hlill?rl? m???ul olan maliyy? sah?si.

Amerikalı professor Stiven Rossun fikrinc?, korporativ maliyy? biznes q?rarları, pul v?saitl?rinin h?r?k?ti v? firmanın s?hml?rinin d?y?ri arasındakı ?laq?nin oyr?nilm?sidir ^[1] .

Bir sıra iqtisadcılar t??kilatın maliyy?sini t??kilatın t?s?rrufat f?aliyy?ti zamanı yaranan v? onun pul v?saitl?rinin h?r?k?tinin formala?ması, bolu?durulm?si v? istifad?si il? ba?lı olan iqtisadi munasib?tl?r kimi mu?yy?n edirl?r ^[2] .

Korporativ maliyy?nin v?zif?l?rind?n biri t??kilatın x?rcl?rinin davamlı olaraq pul v?saitl?ri il? t?min edilm?sidir. T??kilatın t?s?rrufat f?aliyy?tinin maliyy?l??dirilm?sinin ?sas m?nb?yi onun oz kapitalıdır ( nizamnam? kapitalı v? m?nf??t) ^[3] . Mu?ssis? aparmaq x?rcl?rinin oz dovriyy? kapitalının h?cmind?n muv?qq?ti artıq olması il? t??kilat borc kapitalını c?lb edir ^[4] . Uzunmudd?tli ehtiyacları od?m?k ucun daha tez-tez istiqrazlar v? ya s?hml?r buraxılır v? ya uzunmudd?tli kreditl?r alınır. Kreditin alınması v? ya s?hml?rin buraxılması il? ba?lı bu cur strateji q?rarlar son n?tic?d? t??kilatın kapitalının strukturunu mu?yy?n edir ^[5] . Qeyd etm?k lazımdır ki, m?nf??tin ?n?n?vi muhasibat gost?ricisi iqtisadi m?nf??t yaratmaq ucun istifad? olunan kapitalın c?lb edilm?si il? ba?lı furs?t x?rcl?rini, h?mcinin ?lav? d?y?r yaratmaq, dovriyy? v?saitl?rinin h?cmin?, kapital qoyulu?larına n?zar?t etm?k ucun z?ruri olan artımı n?z?r? almır, lakin ?sas v?saitl?rin v? qeyri-maddi aktivl?rin kohn?lm?si kimi qeyri-monetar gost?ricini n?z?r? alır, ona gor? d? b?zi maliyy? mut?x?ssisl?ri ?irk?tin f?aliyy?tinin ?sas gost?ricisi kimi gozl?nil?n diskontla?dırılmı? pul v?saitl?rinin h?r?k?tini secirl?r. Bu alternativ idar?etm? usulu biznes d?y?rinin idar? edilm?si adlanır ^[6] .

Korporativ maliyy?nin novb?ti v?zif?si biznesin g?lirliliyi v? maliyy? riskl?ri arasında optimal balansı tapmaqdır.

Korporativ maliyy?nin dig?r muhum c?h?ti investisiya q?rarlarıdır, y?ni ?lav? g?lir ?ld? etm?k ucun pul yatırmaq q?rarlarıdır. ?nvestisiyaların idar? edilm?si ist?nil?n s?viyy?d? maliyy?nin ?n vacib aspektidir v? korporativ s?viyy? d? istisna deyil. ?nvestisiya q?rarı verm?zd?n ?vv?l a?a?ıdakı amill?ri t?hlil etm?lisiniz:

• arasında ?laq?: h?d?f - zaman dovru - inflyasiya - riskd?n yayınma - vergil?r - xalis g?lir
• aktiv v? passiv hedcinq strategiyası arasında secim
• investisiya portfelinin effektivliyinin qiym?tl?ndirilm?si

• Muhasibat ucotu ? maliyy? mexanizminin kom?yi il? malların, i?l?rin, xidm?tl?rin butun istehsal x?rcl?ri ucota alınır.
• Bolu?durm? ? malların, i?l?rin, xidm?tl?rin satı?ı n?tic?sind? yeni yaradılmı? d?y?r istehsalcı, vasit?ci v? dovl?t budc?si arasında bolu?durulur v? yenid?n bolu?durulur.
• Stimulla?dırıcı ? maliyy? leverajı vasit?sil? mu?ssis? prioritet f?aliyy?t sah?l?rinin inki?afını stimulla?dıra bil?r.
• N?zar?t ? ?irk?t ?mlakın t?hluk?sizliyin?, resurslardan s?m?r?li istifad?y?, v?saitl?rin s?m?r?li istifad?sin? daxili v? xarici n?zar?ti h?yata kecirir.

T??kilat v? mu?ssis?l?r ucun maliyy?nin t??kili ucun bel? prinsipl?r movcuddur ^[7] :

• ?qtisadi must?qillik prinsipi
• Ozunumaliyy?l??dirm? prinsipi
• Maddi maraq prinsipi
• Maliyy? ehtiyatlarının t?min edilm?si prinsipi
• Maliyy? planla?dırması v? kommersiya hesablama prinsipi
• M?suliyy?t prinsipi
• ?qtisadi s?m?r?lilik prinsipi
• Maliyy? n?zar?ti prinsipi

Maliyy? i?i insanların t??kilatın maliyy?sini idar? etm?kd? ?m?li f?aliyy?tidir. Bu f?aliyy?tin son m?qs?di ?n az x?rcl? ?n yax?ı n?tic?l?r? nail olmaqdır. N?tic?l?r h?m iqtisadi, h?m d? sosial f?aliyy?t gost?ricil?ri kimi ba?a du?ulur.

Maliyy? i?inin v?zif?l?ri:

• cari v? perspektiv f?aliyy?tl?r ucun z?ruri olan butun nov x?rcl?r ucun maliyy? resurslarının t?min edilm?si
• maliyy? sabitliyinin v? iqtisadi must?qilliyin t?min edilm?si
• g?lirl?ri v? yekun maliyy? n?tic?l?rini artırmaq ucun ehtiyatların tapılması
• maddi, ?m?k v? maliyy? resurslarından rasional istifad? ucun maliyy? rıcaqlarından istifad? edilm?si
• dovl?t maliyy? orqanları v? biznes t?r?fda?ları il? ?m?kda?lıqda maliyy? intizamına riay?t edilm?si
• mulkiyy?tin mohk?ml?ndirilm?si, qorunması v? artırılması

Mu?ssis?nin maliyy? (pul) munasib?tl?ri sferasına a?a?ıdakılar daxildir:

1. Mu?ssis? il? onun investorları (s?hmdarlar, i?tirakcılar, mulkiyy?tcil?r) arasında kapitalın formala?ması v? s?m?r?li istifad?si, habel? dividendl?rin v? faizl?rin od?nilm?si il? ba?lı munasib?tl?r.
2. Mu?ssis?, t?chizatcılar, alıcılar arasında hesabla?malarla ba?lı munasib?tl?r, habel? maliyy? ohd?likl?rinin yerin? yetirilm?sini t?min etm?k yolları.
3. Mu?ssis? il? maliyy? institutları (banklar, sı?orta ?irk?tl?ri, dig?r maliyy? institutları) arasında munasib?tl?r.
4. ?nvestor mu?ssis?si il? dig?r mu?ssis?l?r (t??kilatlar) arasında onun investisiyaları v? onlara dividendl?rin v? faizl?rin od?nilm?si il? ba?lı munasib?tl?r.
5. Vergil?rin v? dig?r icbari od?ni?l?rin od?nilm?si il? ba?lı mu?ssis? il? dovl?t arasında munasib?tl?r.
6. V?saitl?rin korporativ daxili yenid?n bolu?durulm?si il? ba?lı ?sas v? tor?m? ?irk?tl?r arasında munasib?tl?r.
7. Kommersiya konsessiya muqavil?si uzr? mukafatın od?nilm?si il? ba?lı mu?ssis? il? huquq sahibl?ri arasında munasib?tl?r.
8. Mu?ssis? il? i?cil?r arasında ?m?k haqqı, vergi tutulması il? ba?lı munasib?tl?r.
9. Mu?ssis?nin dig?r maliyy? munasib?tl?ri.