Kond?l?ncay
?
Kicik Qafqazın
Caxmaq silsil?sinin ??rq yamaclarından (1780m) bulaqdan ba?layır. Kond?l?ncayın uzunlu?u 89 km, hovz?sinin sah?si is? 594 km² t??kil edir. Formala?ma ??raitin? gor? Az?rbaycanda formala?an caylar qrupuna daxil edilir.
Xocav?nd
v?
Fuzuli
rayonları ?razisind?n axaraq
Bala B?hm?nli
k?ndinin yaxınlı?ında Araza tokulur. Kod?l?ncay bir cox qollarla ?hat?l?nmi?dir v? ?n boyuk qolu, cayın sol istiqam?tind?n axan Kec?lcay hesab edilir. Kec?lcayın uzunlu?u 29 km-dir. Arazın m?ns?bind?n 133 km yuxarıda 90m yuks?klikd? ona tokulur. Hovz?nin orta yuks?kliyi 708m,
Qırmızı Bazara
q?d?r is? 1030m-dır. Hozv?sind? 49 km me?? ortuyu var. Cayın umumi du?m?si 1690m, orta meyilliliyi 16,6%-dir. Hovz?sinin cay ??b?k?sini sıxlı?ı 0,63 km/km
2
.
Axımı ?sas?n ya?ı? (59%) v? yeraltı (29%), qism?n d? qar (12%) sularından ?m?l? g?lir. Hovz?sinin yuks?kliyi cox boyuk olmadı?ından qar ortuyu tez ?riyir v? gursulu rejim fazasının ba?lanmasının orta tarixi is? 8 iyundur. Orta davamiyy?ti 79 gundur. Kond?l?ncayda da?qın rejimi ustunluk t??kil edilir. Ya?ı? da?qınları tez tez t?krar olunur. Da?qınların davamiyy?ti 3?6 gundur. Mu?ahid? ill?rind? ?n boyuk su s?rfi 25 may 1975-ci ild? 90.0km3/san, ?n kicik su s?rfi is? 9 iyul 1987-ci ild? 65 1/san olmu?dur. Q?za da?qın 2 iyun 1950 v? 27 noyabr 1975-ci ild? ba? vermi?dir. ?sas qida m?nb?yi ya?ı? sularıdır (40?60%), yeraltı suları is? (25?35%) t??kil edir. Yazda (mart-may) ya?ı? suları cayda da?qın ?m?l? g?tirir. B?zi ill?rd? payız ya?ı?ları da kicik da?qınların yaranmasına s?b?b olur. Qidalanmasına gor? daimi axarlı cay hesab olunur. Da?qın dovru illik axım h?cminin 60?70%-? q?d?rini ozund? ?hat? edir. Cayın orta illik su s?rfi 0,61 m³/san-dir. Bunun da 45 % yaz, 22%-i yay, 17%-i payız, 16%-i is? qı? f?slind? axır. ?ntensiv suvarma dovrund? (iyul, avqust aylarında) kec?n axım illik h?cminin 3?5%-ni t??kil edir. Orta illik asılı g?tirm?l?ri 0,82 kq/san, orta lill?nm?si is? 1210 q/m³-dir. Suyunun orta mineralla?ması 300?500 mq/l olmaqla hidrokarbonatlı-kalsiumludur.
Kond?l?ncaydan suvarma i?l?rind? s?m?r?li istifad? etm?k m?qs?dil? Ya?lıv?nd, Dovl?tyarlı v? Mirz?camallı k?ndl?ri ?razisind? 3 su anbarı tikilmi?dir. Fuzuli rayonu ?razisind? cayın uz?rind? su tutumu 2 mln m³, Ya?lıv?nd k?ndi yaxınlı?ında 4 mln m³ olan su anbarları yaradılmı?dır.
Kond?l?ncay hidroloji gedi?atını izl?m?k ucun uz?rind? bir cox m?nt?q?l?r yaradılmı?dır. Bu m?nt?q?l?rd?n biri olan Qırmızı Bazar m?nt?q?sind? Kond?l?ncayın 1936-cı ild?n ba?layaraq 1988-ci il?d?k su s?rfi qiym?tl?ri qeyd? alınmı?dır.
Kond?l?ncayda (Qırmızı Bazar) g?tirm?l?rin orta cox illik s?rfi 0,160kq/s, bulanlılıq d?r?c?si 430 q/m³-dir. ?n boyuk bulanlılıq d?r?c?si 19 iyun 1977-ci ild? 13000q/m³ olmu?dur. ?llik axım g?tirm?l?r axımı 5100 tondur. Kond?l?ncayın suyunun yanvar ayında orta coxillik temperaturu 8,40S ?dir. ?n yuks?k temperatur 17 avqust 1961-ci ild? mu?ahid? edilib v? 32,10S olmu?dur. Qı? dovrund? sahil buzu ?m?l? g?lir v? dekabr-fevral aylarında 10?40 gun davam edir. Sahil buzu isti qı? olan ill?rd? mu?ahid? edilir. Mineralla?ma d?r?c?si qıtsulu rejimd? 370?640 mq/l, gursulu rejimd? 210?320 mq/l cay suyunda hidrokarbonat (HCO3) v? kalsium (C++) ustunluk t??kil edir, sulfat (SO4) ionu 3?6% ekv. ?l ?rzind? cay suyu mulayim coddur. Cay uz?rind? Kond?l?ncay su anbarı tikilib. Su anbarının su s?thinin sah?si1 53 km
2
, suyunun h?cmi 9,5 mln km3, b?ndin hundurluyu 25 m-dir. Cayın uz?rind? Kond?l?ncay 1 v? 3 su anbarları da var. Kond?l?ncay 1 su anbarının h?cmi 2,1 mln m³, faydalı h?cmi 1,6 mln m³, su s?thinin sah?si 0,42 km
2
, b?ndin hundurluyu 14 m, orta d?rinlik is? 5 m-dir. Kond?l?ncay 3 su anbarının is? umumi su h?cmi 3,9 mln m³, faydalı h?cmi 3,6 mln m³, su s?thinin sah?si 0,52 km
2
, b?ndin hundurluyu 23,4 m, orta d?rinlik 7,5 m-dir.
- anl.az/el/Kitab/2013/Azf-271133.pdf