III. Mehmed
(
osman
.
???? ????
? Mehmed-i s?lis) (
26 may
1566
,
Manisa
?
22 dekabr
1603
[1]
[2]
,
Konstantinopol
) ? 13.
Osmanlı pad?ahı
v? 92.
?slam
x?lif?sidir. Taxta cıxdı?ı 1595-ci ild?n olumun? q?d?r sultanlı?ını davam etmi?dir.
Atası
Sultan III. Murad
, anası is? ?sl adı Sofia Baffo olan
venesiyalı
Safiy? Sultandır
. Boyuk babası
Sultan Suleyman
son s?f?ri olan
Zigetvar s?f?rin?
yenic? cıxmı?, bu ?snada n?v?si
?ahzad? Muradın
bir ovladının oldu?u x?b?ri g?ldi. Adı
Fateh Sultan Mehmed?
n?z?r?n boyuk babası
Sultan Suleyman
t?r?find?n qoyuldu. ?ahzad?liyi dovrund? ?brahim C?f?r ?f?ndi v? Pir Mehmed ?zmi ?f?ndi kimi dovrun tanınmı? aliml?rind?n d?rs almı?dır. 29 may 1582-ci ild? Osmanlı tarixind? o gun?d?k gorulm?mi? boyuklukd? bir m?rasiml?
C?rrah Mehmed Pa?a
t?r?find?n sunn?t edildi v? bu m?rasim 55 gun boyunca davam etdi. Bir il sonra is? , y?ni 28 dekabr 1583-cu ild? t?yin edildiyi
Manisa
sanca?ına do?ru yola cıxdı. H?l? Manisa sarayına catmadan d?rhal sarayın qapı a?asının edamını ist?di. Saraydan ayrılmadan ?vv?l atasına bir k?niz h?diyy? etmi?, bu k?nizd?n sultanın bir qızı dunyaya g?lmi?dir. Bu ?snada ?stanbulda atası
Sultan Muradın
, Manisada is? v?li?hdin eyni anda ovladları dunyaya g?ldi ?
Sultan Muradın
o?ulları ?ahzad? Suleyman v? Cahangir, Mehmedin o?lu
?ahzad? S?lim
. Ancaq bu sevinc cox c?km?di v? qısa mudd?t sonra
Sultan Muradın
bacısı
?smahan Sultan
do?um ?snasında v?fat etdi (5 avqust).
16 yanvar 1595-ci ild? atası
Sultan Murad
anid?n v?fat etdi. Anası
Safiy? Sultan
pad?ahın v?fatını dovl?t adamlarından gizl?d?r?k
bostancıba?ı
F?rhad a?ayla o?luna gizli x?b?r gond?rdi. C?ld sur?tl? yola du??n Mehmed 18 yanvarda
?stanbula
g?ldi v? yalnız ondan sonra
Sultan Muradın
v?fat x?b?ri paytaxta duyuruldu.
Sultan Murad v?fat ed?nd?, dunyaya g?l?n 102 ovladından 27 qızı v? 20 o?lu h?yatda idi. Sultan III. Mehmed taxta cıxdı?ı gec?
Topqapı sarayından
19 tabutun cıxması dovrun bir cox tarix?unaslarının qeydl?rind? rast g?linir.
[3]
[4]
[5]
[6]
Bunlar yenic? taxta cıxan sultanın qarda?ları idi. Bundan ba?qa b?zi t?sdiql?nm?y?n qaynaqlarda Sultan III. Mehmedin edam edil?n qarda?larının bir nec? hamil? qadınını v? 8 bacısını edam etdirdiyi d? qeyd edilir. Bu hadis? Osmanlı tarixinin ?n qanlı s?hif?l?rind?n biri idi, cunki oldurul?nl?rin yarıdan coxu korp? u?aq idi. Bu hadis?d?n sonra xalqın g?nc sultana qar?ı nifr?t b?sl?m?si d? r?vay?t edilir.
Sultan III. Mehmed atası
III. Murad
don?mind? ba?layan
Osmanlı
-
Avstriya
muharib?si davam ed?n dovrd? taxta cıxmı?dı. Taxta oturan kimi d?rhal Avstriya v? ?flak (indiki
Valaxiya
) m?s?l?l?ri il? m???ul olma?a ba?lamı?dır. 1595 tarixind?
Avstriya
ordusu Esterqon qalasını muhasir?y? almı?, ancaq Mehmed Pa?a yardım gond?rm?kd? gecikdiyin? gor? qala t?slim olmu?dur (2 sentyabr 1595).
Sinan Pa?a
kicik bir d?st? il? ?flak yaxınlarına hucum etmi?,
Osmanlı quvv?l?ri
Buxarest
v? Trqovi?eni ?l? kecirs? d?, Hersoq Mixailin d?st?l?ri il? doyu?d? m??lub olaraq geri c?kilmi?dir. Geri c?kil?rk?n bataqlı?a du??n Osmanlı quvv?l?rinin boyuk bir qismi ??hid olmu?dur.
Esterqon qalasının itirilm?sind?n sonra Dunay sahilind?ki Vi?eqrad ??h?ri d? itirildi. Bir cox ??h?r v? qalanın itirilm?si x?b?ri paytaxt ??h?r ?stanbulda ?halinin narazılı?ına g?tirib cıxardı. ?hali v?
yenic?ril?r
sultanın da s?f?r? qatılmasını t?l?b etdil?r.
V?ziyy?tin m?nfiy? do?ru getdiyini gor?n Sultan III. Mehmed dovl?t adamlarını toplayıb
"C?ddimiz, dovl?timizin qurucusu Osman Qazi h?zr?tl?rind?n, boyuk babamız Qanuni Sultan Suleymana q?d?r butun sultanlar ?sg?rl?rinin onund? s?f?r? cıxmı?dır. Babamız Sultan II. S?liml? c?nn?t-i m?kan atamız Sultan III. Murad bu ?n?n?l?ri pozdular. Biz bel?, ilk onc? s?f?ri pa?alarımıza .tap?ırmaqla x?ta etdik. ?sg?r ovladlarımız bizi ba?larında gorm?k ist?yir. Q?rarımız budur ki, s?f?r? cıxmaq vaxtıdır. Hazırlıqlar tamamlansın. Kafirl?r? h?ddini bildirm?k g?r?kdir !"
dediyi, ona qar?ı cıxan anası
Safiy? Sultana
"Valid?, biz sultan o?lu sultanıq, i?l?tm?y?c?kdiks?, ?yyub Sultanda bu qılıncı niy? qur?andıq? Q?rarımız q?rardır, s?f?r? cıxaca?ıq. Taxt-tac u?runa dovl?ti f?da ed? bilm?rik"
??klind? cavab verm?si v? bundan sonra 20 iyun tarixind? h?r?k?t? kec?r?k muhasir?y? alınan ?yri qalasını (almanca Eqer qalası) 12 oktyabr 1596 tarixind? f?th etdiyi soyl?nilir.
?yri qalasının f?thind?n sonra
Osmanlı birlikl?ri
ir?lil?y?r?k 15 oktyabr 1596 gunu Xacovada boyuk bir Avropa ordusu il? qar?ıla?dı. Bu ordu
Avstriya
,
Almaniya
, ?rd?l,
Macarıstan
,
?taliya
,
?spaniya
,
Fransa
,
Hollandiya
,
Belcika
,
Cexiya
,
Xorvat
,
Serb
,
Slovak
v?
polyak
h?rbi d?st?l?rinin birl??m?sind?n ibar?t idi. Bununla da 140 minlik
Osmanlı qo?ununun
qar?ısında 300 minlik bir xaclı ordusu dayanmı?dı. Bu xaclı ordusuna
Avstriya
hersoqu III. Maksimilyan r?hb?rlik edirdi.
Osmanlı c?bh?sind?
"ordunun m?rk?zi ?l? kecirilib v? pad?ah qacıb"
dediqodusu yayıldı v? buna gor? d? qorxuya du??n ordu da?ılma?a ba?ladı. Bunu gor?n xaclı ordusu qalib g?ldiyin? inanıb, doyu? meydanına s?p?l?ndl?r. Bu vaxt Osmanlıların arxa c?bh?sind? calı?an oduncular, cadırcılar, d?v?cil?r v? a?bazlar ?ll?rin? aldıqları balta, odun parcaları, kur?k, kulung, h?tta qazan-qa?ıqla xaclı ordusunun uz?rin? hucum c?kdil?r. Gozl?nilm?d?n edil?n bu hucum ?slind? s?p?l?nmi? xaclı ordusunu z?ifl?tdi v? bundan h?v?sl?n?n yenic?ri v? sipahil?r yenid?n doyu?? qayıtdılar. Bu gozl?nilm?z z?f?r tarixd? "Qazan-qa?ıq Muharib?si" olaraq qeyd? alınır.
[7]
[8]
[9]
Xacova muharib?sind?n
sonra Sultan III. Mehmed
?stanbula
geri qayıtdı v?
Avstriya
c?bh?sin?
C?rrah Mehmed Pa?anı
t?yin etdi. Tata qalasını ?l? kecir?n Mehmed Pa?a Budinin (indiki
Budape?t
) ?imalında yerl???n Vac ?razisind? du?m?n ordusuna m??lub oldu. Bir mudd?t sonra Avstiya birlikl?ri 1594-cu ild? f?th olunan Yanıqqalanı (Raab qalası) ?l? kecirdi. Avstriya elcil?ri il? sulh danı?ıqları aparılsa da, bu danı?ıqlar bir n?tic? verm?di.
C?rrah Mehmed Pa?a
artıq iki il idi ki, hec bir h?rbi u?ur qazana bilmirdi. Bu mudd?t ?rzind? Osmanlılar bir cox on?mli qalalarını itirmi?di.
C?rrah Mehmed Pa?anın
edam edilm?sind?n sonra
S?dr?z?m Kur?k?n ?brahim Pa?a
ordunun ba?ına kecdi v?
Belqrada
g?ldi. Bundan qorxuya du??n Avstriya t?r?fi sulh danı?ıqlarına ba?ladı. ??rtl?r? gor? Avstriyalılar ?yri v? Hatvan qalalarını t?slim etm?li, qar?ılı?ında is? Esterqon, Noviqrad, Filek v? Yanıqqalanı Avstriyaya geri qaytarılmalı idi. Ancaq Osmanlı t?r?finin narazılı?ı il? danı?ıqlar bir n?tic? verm?di.
Belqradda
qı?ı kecird?n
S?dr?z?m ?brahim Pa?a
Kanija qalasını
muhasir?y? almı?dı. Muhasir? davam ed?rk?n qalanın ic?risind? ?sir tutulan Osmanlı ?sg?rl?ri canlarını f?da ed?r?k barut anbarını partlatmı? v? qalanın mudafi?sini z?ifl?tmi?dir. Ancaq yen? d? t?slim olmayan qalanın kom?yin? Flippe Emanuel r?hb?rliyind? 20.000 n?f?rlik bir ordu g?ldi. 2 od arasında qalan Osmanlı ordusu q?hr?manca vuru?du, du?m?n ordusunun geri c?kilm?si il? 40 gunluk muhasir?yl? Kanija qalası f?th edildi.
B?yl?rb?yliyin m?rk?zi Kanija qalasına kocuruldu v? Kanija B?yl?rb?yi olaraq
Tiryaki H?s?n Pa?a
t?yin edildi. Sultan III. Mehmed ?ld? etdiyi bu u?ura gor?
S?dr?z?m ?brahim Pa?aya
sa? oldu?u mudd?tc? s?dr?z?mlikd? qalaca?ı bar?d? soz verdi (10 sentyabr 1601). Kanija qalasını geri almaq ist?y?n Hersoq Ferdinand qalanı boyuk bir qo?unla muhasir?y? aldı.
Tiryaki H?s?n Pa?a
idar?sind?ki kicik bir d?st? qalanı 2 ay boyunca q?hr?mancasına mudafi? etdi. Qida ehtiyatı v? c?bh?xanası azalan Osmanlılar gozl?nilm?d?n hucum ed?r?k ozl?rind?n qatbaqat cox olan xaclı ordusuna qalib g?ldil?r (18 noyabr 1601). Bu qalibiyy?td?n sonra 1603 tarixind? ?stolni-Belqrad v? Esterqon qalaları da geri alındı.
S?f?vil?r
1590-cı ild? imzalanan v? 13 il davam ed?n ?stanbul sulh muqavil?sini pozmu?dular.
?ah I. Abbas
Osmanlıların
Avstriyalılarla
muharib?d? olmasından istifad? ed?r?k itirdiyi torpaqları geri qaytarma?a calı?dı. 25 avqust 1603 tarixind? r?sm?n muharib? elan ed?n
S?f?vil?r
ilk onc?
T?briz
v?
?r?vanı
?l? kecirdi.
Memarlıq i?l?ri il? maraqlanan Sultan III. Mehmed sud anası H?lim? Xatunun adına Golm?rm?r? adlanan yerd? H?lim? Xatun M?scidi v? kulliy?si, el?c? d? anası
Safiy? Valid? Sultan
adına Yeni Valid? M?scidi v? kulliy?si tikdirmi?dir. Bundan ba?qa bir cox m?scidi v? tikilini t?mir etdir?n Sultan III. Mehmed
Yeni M?scidin (Valid? Sultan M?scidi)
d? t?m?lini atmı?dır.
Bir gun ovdan qayıdark?n qar?ısına cıxan bir d?rvi? sultana
"56 gun omrun qalıb, qafil olma sultanım !"
dem?si sultanı d?rind?n sarsmı?dır. 37 ya?lı g?nc sultan yeyib icm?kd?n k?silmi? v? 21 dekabr 1603 tarixind?, y?ni d?rvi?in dediyi gun ur?k catı?mamazlı?ından (infarkt) v?fat etmi?dir. B?zi qaynaqlarda olum s?b?bi olaraq o?lu ?ahzad? Mahmudu haqsız yer? edam etm?si v? bu s?b?bd?n vicdan ?zabı c?km?si gost?rilir.
- H?lim? Sultan
- Handan Sultan
- Has?ki Abuleyal Sultan (d.
1576
- o.
1603
) ? ?sl?n c?rk?zdir. Taun epidemiyası s?b?bil? v?fat etmi?, c?naz?si Sultan Mehmed turb?sin? d?fn edilmi?dir.
- Has?ki Govh?r Sultan (d.
1577
- o.
1613
-cu ild?n sonra) ? ?sl?n albandır.
- Has?ki Saliha Sultan (d.
1577
- o.
1613
-cu ild?n sonra)
- Has?ki Ay?? Sultan (d.
1578
- o.
1613
-cu ild?n sonra)
- Dilruba Sultan
- serialın boyuk t?sirin? gor? s?hv?n Dilruba adlandırılıb. Onun ?sl adı ?ah idi.
?ah Sultan (Manisa, 1590 - ?stanbul, 1623-cu ild?n sonra): H?lim?nin qızı. 1604-cu ild?
Qara Davud Pa?a
il? evl?ndi (1606-cı ild? nikah ba?landı), ondan bir o?lu oldu. Onun h?yat yolda?ı Davutla o?lunu taxt-taca oturtma?ı planla?dırdı?ı, Mustafanın ?qli c?h?td?n qusurlu oldu?u ucun ?ayi?l?r yayılıb. Davud pa?a 1623-cu ilin yanvarında Sultan Osmanın q?tlin? gor? zindana salındıqda Sultan ?ah oz muhafiz?cil?ri v? ona sadiq a?ama il? birlikd? Davudla birlikd? azad olub qacma?a calı?ır. Yaxalananda Davud qacma?a calı?dı?ı ucun edam edilib. ?ah Sultan dul qalmı?dı, g?lini is? hekay?nin iki t?r?fi var; b?zi inanclara gor? IV Murat taxta cıxdıqdan sonra v?t?n? x?yan?t? gor? anası il? birlikd? edam edilmi?, dig?rl?rin? gor? is? ya anası il? birlikd? Kohn? sarayi gond?rilmi?, ya da zorla yenid?n evl?ndiril?r?k uzaqlara gond?rilmi?dir.
- Huma?ah Sultan
- Ai?? Sultan
- X?tic? Sultan (Manisa, 1589 - ?stanbul, 1613): H?lim?nin qızı. 1604-cu ild? b?y Mustafa Pa?a il? evl?ndi (1610-cu ild? v?fat etdi). Olumund?n sonra 1612-ci il oktyabrın 10-da Sultana Ay?? Huma?ahın n?v?si Ca?alo?lu Mahmut b?yl? evl?ndi. X?dic? g?l?n il do?u? zamanı dunyasını d?yi?di.
- Ummugulsum Sultan
- Beyhan Sultan (?stanbul, 1598 ? ?stanbul, 1670-ci ild?n ?vv?l): nam?lum cariy?nin qızı. 1642-ci ild? Dubrovnik poliksarlarının h?diyy?sind?n 1648-ci ild? v?fat ed?n
Bil?cikli Mustafa Pa?anın
h?yat yolda?ı kimi qeyd edilmi?dir. Dubrovnik polisl?rinin 1670-ci ild?n sonrakı m?ktublarında onun adı c?kilm?di.
QEYD. H?r?mind? bundan ba?qa 10 adı bilinm?y?n qız ovladı oldu?u bilinir.
- ↑
Mehmed III //
https://pantheon.world/profile/person/Mehmed_III
.
- ↑
Mehmet III //
Gran Enciclopedia Catalana
(kat.)
.
Grup Enciclopedia
, 1968.
- ↑
Bostanzade Yahya Efendi, Tuhfet ul-ahbab, Milliyet Yayınları, s. 111
- ↑
Hamit Bozarslan, Turkiye Tarihi, ?leti?im Yayınları, s. 52.
- ↑
Re?ad Ekrem Kocu, Tarihimizde Garip Vakalar, Varlık Yayınları, s. 142.
- ↑
Metin And, On Altıncı Yuzyılda ?stanbul, Yapı Kredi Yayınları, s. 101.
- ↑
Metin Hasırcı, Buyuk Osmanlı tarihi Bol:1 Kıs.5
- ↑
Mustafa Muftuo?lu, Yalan soyleyen tarih utansın, 1. cilt Say. 64
- ↑
Midhat Serto?lu, Osmanlı tarih lugatı, Say, 255
- ↑
Miovi?, Vesna.
"Per favore della Soltana: mo?ne osmanske ?ene i dubrova?ki diplomati"
. Anali Zavoda Za Povijesne Znanosti Hrvatske Akademije Znanosti i Umjetnosti U Dubrovniku
(xorvat)
. 56 (56/1). 2 May 2018: 147?197.
doi
:
10.21857/mwo1vczp2y
.
ISSN
1330-0598
.
12 November 2021 tarixind?
arxivl??dirilib
.
?stifad? tarixi:
23 August
2022
.
 |
|---|
| Ail?si
| | |
|---|
| S?dr?z?ml?r
| |
|---|
| Kaptan-ı d?ryalar
| |
|---|
| ?eyxulislamlar
| |
|---|
Osmanlı xan?danlı?ı
|
|---|
| Qurulu?
| |
|---|
| Yuks?lm?
| |
|---|
| Dur?unluq
| |
|---|
| Geril?m?
| |
|---|
| Da?ılma
| |
|---|