Harri Kroto

Vikipediya, azad ensiklopediya
( Harold Kroto s?hif?sind?n istiqam?tl?ndirilmi?dir)
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Harri Kroto
ing. Harold Walter Kroto
Do?um tarixi 7 oktyabr 1939 ( 1939-10-07 ) [2] [3] […]
V?fat tarixi 30 aprel 2016 ( 2016-04-30 ) [4] [2] […] (76 ya?ında)
V?fat s?b?bi Yan amiotrofik skleroz
Elm sah?l?ri kimya , Fullerenl?r [1]
Elmi d?r?c?si
?? yerl?ri
T?hsili
Uzvluyu
Mukafatları "Kopli" medalı
İmza
kroto.info
Vikianbarın loqosu  Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Harold Kroto ( 7 oktyabr 1939 [2] [3] […] ? 30 aprel 2016 [4] [2] […] ) ? britaniyalı kimyacı, Robert Kerl v? Ricard Smolli il? birlikd? 1996-cı il kimya uzr? ? " Fullerenl?rin k??fin? gor?" Nobel mukafatı laureatı. Kopli medalının qalibi (2004il). Bakalavr c?ngav?rl?ri 1996-cı ild? [6] , London Kral C?miyy?tinin uzvu (1990il) [7] , AB? Milli Elml?r Akademiyasının xarici uzvu (2006 il) [8] , Edinburq Kral C?miyy?tinin f?xri uzvu (1998 il).

Bioqrafiyası [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Harold Kroto Edit v? Heinz Kroto?iner ail?sind? anadan olub. (Ail? soyadını 1955-ci ild? qısaldaraq Kroto olaraq goturdu.) Onun adı Silezya m?n??lidir. Atasının ail?si Boyanovodan ( Pol?a ), anası is? Berlind?ndir . Onun valideynl?ri Berlind? anadan olublar, lakin atası y?hudi oldu?u ucun 1930-cu ill?rd? Britaniyaya qacıblar. [9] H. Kroto Boltonda boyudu v? Bolton M?kt?bind? oxudu, hansıki, ?en Makkellen d? o vaxt bu m?kt?bd? oxuyurdu. U?aqlıqda o, Messano d?stl?rin? heyran idi v? Kroto qeyd edirdi ki, bu d?stl?r ona elmi t?dqiqatlar ucun lazım olan bacarıqları inki?af etdirm?y? kom?k etdi. Sonra kimya, fizika v? riyaziyyata mara?ı yarandı. Onun kimya mu?llimi hesab edirdi ki, Boyuk Britaniyada ?effild Universitetind? ?n yax?ı kimya fakult?si var v? H. Kroto m?hz orada oxuma?ı secdi. [10] O, y?hudilik ?n?n?l?ri il? boyumu? olmasına baxmayaraq, Kroto yazırdı ki, din? hec vaxt onun mara?ı olmayıb v? ill?r kecdikc? o, bir ateist oldu. [11] O, Britaniya Humanist Assosiasiyasını d?st?kl?yirdi. [12] 2003-cu ild? Ucuncu Humanist Manifesti imzalayan 22 Nobel mukafatcısından biri olmu?du. [13] H. Kroto 76 ya?ında Amyotrofik lateral sklerozdan (Lu Geriga x?st?liyi) oldu. [14] [15]

Karyerası [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Erk?n ?s?rl?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

?effild Universitetind? kimya uzr? bakalavr d?r?c?si (1961il) v? molekulyar spektroskopiya uzr? f?ls?f? doktoru (1964il) almı?dır. Onun t?dqiqatına impulslu fotoliz (i?ıqla kimy?vi ba?ların qırılması) n?tic?sind? yaranan s?rb?st radikalların yuks?k ayırdetm? qabiliyy?tin? malik elektron spektrl?ri daxildir. ?lk fosfoalkenl?rin (karbon-fosfor ikiqat rabit?li birl??m?l?rin) yaradılması kimi dig?r ?eyl?r arasında onun doktorluq i?in? trikarbon dioksidl? ba?lı b?zi n??r olunmamı? t?dqiqatlar daxildir v? bu, coxlu ba?ları olan karbon atomlarının z?ncirl?rini daxil ed?n molekullara umumi mara?a s?b?b oldu. O, oz i?in? uzvi kimyaya olan maraqla ba?ladı, lakin spektroskopiya il? qar?ıla?araq, buna baxmayaraq, kvant kimyası m?s?l?l?rini h?ll etm?k q?rarına g?ldi. Sonralar astrokimya il? maraqlanma?a ba?ladı. Kanada Milli T?dqiqat ?urasında (1964?66ill?r) v? AB?-d? Bell Laboratoriyalarında (1966?67ill?r) postdoktorluq t?hsilind?n sonra 1967-ci ild?n Sasseks Universitetind? t?dris v? t?dqiqat i?l?rin? ba?lamı?, 1975-ci ild?n professor , Kral Elmi C?miyy?tind? 1991?2007-ci ill?rd? t?dqiqatcı professor kimi f?aliyy?td? olmu?dur.

Novb?ti i?l?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

1980-ci ill?rd? o, Sasseksd? ulduzlararası muhitd? karbon z?ncirl?rin? baxan t?dqiqat proqramına ba?ladı. Erk?n t?dqiqatlar H-C≡C-C≡N siyanoasetilen molekulunu mu?yy?n etdi. Kroto qrupu, siyanobutadiin H-C≡C-C≡C-C≡N v? siyanoheksatriin H-C≡C-C≡C-C≡C-C≡N kimi ox?ar daha uzun molekulların varlı?ına dair spektral subutları1975?1979-cu ill?rd? tapdı. Bunu izah etm?k c?hdl?ri C 60 molekulunun k??fin? s?b?b oldu. O, eyni zamanda Robert Kerl v? Ricard Smolinin Texasdakı Rays Universitetind? lazer spektroskopiyasından istifad? ed?r?k ox?ar movzu uz?rind? i?l?diyini oyr?nib. O, karbon ulduzunun atmosferinin ??rtl?rin? mumkun q?d?r yaxın ??rait yaratmaq v? uzvi birl??m?l?rin orada nec? davranaca?ını gorm?k ucun Rays Universitetinin avadanlıqlarından istifad? etm?k ideyasını t?klif etdi. 1985-ci ilin sentyabr ayında aparılan t?crub? karbon ulduzlarının karbon z?ncirl?ri yarada bil?c?yini subut etm?kl? yana?ı, C 60 novunun molekullarının da movcudlu?unu k??f etdi. Uc alim eksperimenti aspirantlar Cim Heath (hazırda Kaliforniya Texnoloji Universitetinin professor), ?on Braen (indi Texas Al?tl?rind?) v? Yuan Liu (indi Ok Ridje Milli Laboratoriyasında) il? apardılar. 1996-cı ild? kimya uzr? Nobel mukafatı Robert Kerl , Kroto v? Smolle arasında bolu?duruldu. 1995-ci ild? o, Britaniyanın "Vega Science Trust" xeyriyy? t?hsil t??kilatının yaradıcılarından biri olub, elmi populyarla?dıran v? t?hsil s?viyy?sini yuks?ltm?y? imkan ver?n filml?r, o cuml?d?n muhazir?l?r, Nobel mukafatı laureatları il? musahib?l?r, aktual movzuların muzakir?l?ri kimi filml?r yaratmı? v? elm m?s?l?l?ri, televiziya v? internet yayımı ucun pe??kar v? t?hsil resursları hazırlamı?dır. Vega t??kilatı 280-d?n cox proqram hazırlayıb, onlardan t?xmin?n 50-si BBC t?r?find?n yayımlanmı?dı. Proqramların butun gedi?atına televiziya elmi v? t?hsil kanalı rolunu oynayan t??kilatın saytında pulsuz baxmaq olar. 165-d?n cox olk?d? istifad?cil?rin ziyar?t etdiyi vebsayt Harold Kroto t?r?find?n yaradılıb v? onun ?sas maraqlarından birini ? qrafik dizaynı ?ks etdirirdi. 2002?2004-cu ill?rd? Kral Kimya C?miyy?tinin prezidenti, 2000-ci ild? is? onun f?xri uzvu olub. 2004-cu ild?n Florida Dovl?t Universitetind? Kimya Kafedrasında Frensis Eppes professoru v?zif?sind? calı?araq nanoelm v? nanotexnologiyalar sah?sind? t?dqiqatlar aparmı?dır. [16] 2006 v? 2007-ci ill?rd? simpoziumların uzvu v? h?mm?ruz?cisi olub. O, 2010-cu il 29 apreld? Obern Universitetind? v? 2010-cu il 13 oktyabrda Robert Kerl il? birlikd? Rays Universitetinin analitik m?rk?zind? cıxı? etmi?di. [17] 2010-cu ilin oktyabrında Harold Kroto m?kt?blil?r v? t?l?b?l?rin Nobel mukafatı laureatı aliml?ri il? qeyri-r?smi sohb?td? i?tirak etm?k imkanı veril?n Amerika Elm v? Muh?ndislik Festivalında i?tirak etdi[16]. 2010-cu ild? Harold Kroto daha bir Hindistan Texnologiya ?nstitutunun Texniki Festivalında da i?tirak edib. O, 2011-ci ilin yanvar ayında Hindistanın Kottayam, Kerala , Mahatma Qandi Universitetl?rind? cıxı? etdi v? burada Kerala Hokum?ti t?r?find?n xususi d?v?tli qonaq muhazir?ci kimi cıxı? etdi. [18] Harold Kroto 2011 CSIcon-da cıxı? etdi. [19] Bu, Spektik t?dqiqatcı (Skeptical Inquirer) jurnalı v? Sor?u M?rk?zi il? birg? Skeptik Ara?dırmalar Komit?si t?r?find?n t??kil edilmi? elmi ara?dırma v? t?nqidi du?unc?y? h?sr olunmu? konvensiya idi. [20] Harold Kroto u?aqlar ucun seminarlar kecirirdi v? xusus?n d? 2013-cu ilin fevral ayında Pensilvaniya Dovl?t Universitetind? 7?11 ya?lılar arasında 250 u?aq ucun " Fullerenl?r " movzusunda bel? bir seminar kecirmi?di.

??xsi h?yatı [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

1963-cu ild? o, h?min universitetin t?l?b?si olan Marguerite Henrietta Hanter il? evl?ndi. H. Kroto ozunu inamlı ateist hesab edirdi. [21] 15 sentyabr 2010-cu ild? H. Kroto 54 dig?r ictimai xadiml? birlikd? Papa XVI Benediktin Birl??mi? Krallı?a s?f?rin? qar?ı oldu?unu ifad? ed?n The Guardian -da d?rc olunmu? acıq m?ktuba imza atıb. [22]

Mukafatları v? f?xri adları [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

H. Kroto Elm v? Texnologiya Kampaniyası uzr? M?sl?h?t ?urasının uzvudur, [23] h?mcinin Skripps Ara?dırma ?nstitutunun R?hb?rl?r ?urasının uzvudur. O, 2011-ci ild? T?l-?viv Universiteti t?r?find?n f?xri doktor adına layiq gorulub. [24] ?effild Universitetinin ?imal Kampusu H. Krotonun adını da?ıyan iki binadan ibar?tdir: Kroto ?nnovasiya M?rk?zi v? Kroto Ara?dırma ?nstitutu. [25]

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  1. ↑ 1 2 Kroto, H. W. // Cex Milli Hakimiyy?t M?lumat bazası .
  2. ↑ 1 2 3 4 Harold?W. Kroto // Brockhauz Ensiklopediyası   (alm.) .
  3. ↑ 1 2 Harold Kroto // www.accademiadellescienze.it   (it.) .
  4. ↑ 1 2 https://www.theguardian.com/science/2016/may/02/sir-harry-kroto-nobel-prize-winning-chemist-dies-carbon .
  5. ↑ 1 2 https://royalsociety.org/people/harold-kroto-11773 .
  6. ↑ "Supplement 54255. Page 2". The London Gazette (англ.). 1995?12-29. Архивировано из оригинала 24 июля 2013. Дата обращения: 6 апреля 2018.
  7. ↑ Kroto; Sir; Harold Walter (1939?2016) // Сайт Лондонского королевского общества (англ.)
  8. ↑ Крото, Харольд на сайте Национальной академии наук США (англ.)
  9. ↑ Harold Walter Kroto Biography. Дата обращения: 7 мая 2012. Архивировано 18 августа 2012 года.
  10. ↑ Harold Kroto. Autobiography. Дата обращения: 7 мая 2012. Архивировано 9 июня 2012 года.
  11. ↑ Harold Kroto. Autobiography. Дата обращения: 7 мая 2012. Архивировано 9 июня 2012 года.
  12. ↑ Distinguished Supporters. British Humanist Association. Дата обращения: 7 мая 2012. Архивировано 9 июня 2012 года.
  13. ↑ Notable Signers. Humanism and Its Aspirations. American Humanist Association. Дата обращения: 2 октября 2012. Архивировано из оригинала 5 октября 2012 года.
  14. ↑ Nicholas St. Fleur, "Harold Kroto, Nobel Prize-Winning Chemist, Is Dead at 76", 04.05.2016 "The New York Times". Дата обращения: 21 июня 2018. Архивировано 21 июня 2018 года.
  15. ↑ "В России стало известно об уходе Гарри Крото", 02.05.2016 журнал "ЭкоГрад"
  16. ↑ FSU Profile. Дата обращения: 15 сентября 2013. Архивировано из оригинала 30 марта 2014 года.
  17. ↑ James A. Baker III Institute for Public Policy Rice University | Events | Civic Scientist Lecture ? Robert F. Curl Jr., Ph. D., and Sir Harry W. Kroto, Ph. D Архивная копия от 14 октября 2010 на Wayback Machine. Bakerinstitute.org (2010?10-13). Retrieved on 2011?12-25.
  18. ↑ Erudite Архивная копия от 15 августа 2013 на Wayback Machine. Mgu.ac.in. Retrieved on 2011?12-25.
  19. ↑ SCIcon 2011 Speakers. Дата обращения: 12 апреля 2012. Архивировано из оригинала 14 апреля 2012 года.
  20. ↑ SCIcon Official Site. Дата обращения: 12 апреля 2012. Архивировано 13 мая 2011 года.
  21. ↑ Harold Kroto. Autobiography. Дата обращения: 7 мая 2012. Архивировано 9 июня 2012 года.
  22. ↑ "Letters: Harsh judgments on the pope and religion". The Guardian. London. 2010?09-15. Архивировано из оригинала 21 февраля 2011. Дата обращения: 16 сентября 2010.
  23. ↑ Advisory Council of the Campaign for Science and Engineering. Дата обращения: 11 февраля 2011. Архивировано из оригинала 28 августа 2010 года.
  24. ↑ TAU Confers Its Highest Honor on Eight Distinguished Individuals. American Friends of Tel Aviv University (23 мая 2011). ? "At an impressive ceremony on may 14, Nobel Prize laureate Prof. Sir Harold Kroto of Florida State University and bioinformatics innovator Prof. Michael S. Waterman of the University of Southern California were among the recipients of Tel Aviv University Honorary Doctorate degrees awarded at this year's TAU Board of Governors meeting." Дата обращения: 10 июня 2011. Архивировано из оригинала 13 мая 2013 года.
  25. ↑ "Arxivl?nmi? sur?t" . 2024-01-06 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2024-03-05 .
M?nb? ? " https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Harri_Kroto&oldid=7587410 "