|
|
| Umumi
|
| Ad
,
??ar?
,
Nomr?
|
hafnium, Hf, 72
|
| Qrup
,
Dovr
,
Blok
|
4, 6, d
|
| Xarici gorunu?u
|
|
| Atom kutl?si
|
178.49 q/mol
|
| Elektron formulu
|
4f
14
5d
2
6s
2
|
| Fiziki xass?l?r
|
| Halı
|
|
| Sıxlı?ı
|
(0 °C, 101.325 kPa)
13.09 q/sm³ q/L
|
| ?rim? temperaturu
|
2233 °
C
(2506
K
, 4051 °
F
)
|
| Qaynama temperaturu
|
4603 °
C
(4876
K
, 8317 °
F
)
|
| Elektrom?nfiliyi
|
|
| Oksidl??m? d?r?c?si
|
|
| Spektr =
|
| ?onla?ma enerjisi
|
kCmol
-1
|
Hafnium
(
Hf
) ?
D.?. Mendeleyevin
elementl?rin dovri sistemind?
72-ci element.
Hafniumun k??fi atomun qurulu?u haqqında kvant n?z?riyy?sinin praktiki sur?td? isbatı il? ?laq?dar olaraq, elm tarixind? boyuk ?h?miyy?t? malikdir.
Dovri sistemd? 72-ci elementin movcudlu?u atom qurulu?unun kvant n?z?riyy?sinin mudd?aları ?sasında ?vv?lc?d?n mu?yy?n edilmi?dir. Elementi macar kimyacısı D.Heve?i v? holland alimi Koster 1923-cu ild? sirkon mineralının t?rkibind? k??f etmi? v? ona Kopenhagen ??h?rinin adı il? ?laq?dar olaraq, hafnium adı vermi?l?r.
Hafniumun Yer qabı?ında miqdarı 3,2-10
-4
%-dir. O s?p?l?nmi? element olub, f?rdi minerala malik deyil. Hafnium sirkonium minerallarında izomorf qatı?ıq (20%-? q?d?r olur) ??klind? rast g?lir. Bu elementl?rin Yer qabı?ında birlikd? yayılması onların ion radiuslarının cox yaxınlı?ı (Zr
+
- 0,74 A, Hi
+
-0,74A) v? kimy?vi ox?arlıqları il? ?laq?dardır.
Hafnium, HfO
2
-in 1300
o
C-d? natrium il? reduksiyası n?tic?sind? alınır:
HfO
2
+ 4Na = 2Na
2
O + Hf
Hafnium kompakt halda poladaox?ar a? metaldır. O c?tin ?riyir. T?miz hafnium olduqca yum?aqdır.
Hafniumun t?tbiq sah?si h?l?lik m?hduddur. Hafnium bir sıra c?tin ?riy?n x?lit?l?rin t?rkibin? daxil edilir. Ondan atom texnikasında neytronuducu material kimi istifad? olunur. HfO
2
yuks?k sındırma ?msalına malik optik ?u??l?rin hazırlanmasında v? uzvi sintezl?rd? katalizator kimi i?l?dilir.
- Z.Qarayev "Qeyri-uzvi kimya", Maarif-1975.
