| Bu m?qal?d?ki m?lumatların
yoxlanılabil?r
olması ucun ?lav? m?nb?l?r? ehtiyac var
.
Daha ?traflı m?lumat v? ya m?qal?d?ki probleml?rl? ba?lı muzakir? aparmaq ucun
m?qal?nin muzakir? s?hif?sin?
diqq?t yetir? bil?rsiniz. Lutf?n m?qal?y?
etibarlı m?nb?l?r
?lav? ed?r?k
bu m?qal?ni t?kmill??dirm?y? kom?k edin. M?nb?siz m?zmun probleml?r yarada v? silin? bil?r. Probleml?r h?ll edilm?mi? ?ablonu m?qal?d?n cıxarmayın.
|
Hafizulla ?min
(
1 avqust
1929
[1]
,
Paqman
[d]
,
?fqanıstan krallı?ı
[d]
?
27 dekabr
1979
[1]
) ?
?XDP
liderl?rind?n olan v? ?XDP MK-nın h?rbi ?ob?sinin mudiri, h?rbi nazir, sonra is? ba? nazir, prezident.
?XDP liderl?rind?n olan v? ?XDP MK-nın h?rbi ?ob?sinin mudiri, h?rbi nazir, sonra is? ba? nazir v?zif?l?rin? yiy?l?nmi? Hafizullah ?minl? N. M. T?raki arasında ixtilaflar ba?lanır. Kabild? SSR?-nin ?fqanıstandakı s?firinin vasit?ciliyi il? H. ?min v? N. M. T?raki arasında barı?ıq ucun goru? kecirilir, lakin real hakimiyy?ti oz ?lind? toplamı? H. ?min yaranmı? ??raitd?n m?har?tl? istifad? ed?r?k sentyabrın 14-d? N. M. T?rakini hakimiyy?td?n salır, h?min gec? partiyanın iclasını kecirir v? ?XDP MK-nın ba? katibi v? ?nqilab ?urasının s?dri secilir. Daha sonra N. M. T?rakini h?bs etdirir v? fiziki m?hvin? nail olur.
Bu dovrd? olk?d? zorakılıqlar v? qanunsuzluqlar ba? alıb gedirdi. V?ziyy?tin c?tinl??diyini gor?n H. ?min
SSR?
-y? h?rbi yardım ucun muraci?t edir. Umumiyy?tl?, ?fqanıstan hokum?ti 1979-cu ilin dekabr ayına kimi SSR?-y? h?rbi yardım ucun 20-y? q?d?r muraci?t etmi?dir. ?lk bel? muraci?t haqqında fikirl?rini H. ?min h?l? ba? nazir olark?n N. M. T?raki il? bolu?mu?du v? N. M. T?raki h?bs olunmamı?dan bir az ?vv?l SSR? r?hb?ri L. ?. Brejnevd?n h?rbi yardım ucun kom?k ist?mi?di.
H. ?min hakimiyy?ti ?l? kecirdikd?n sonra hakimiyy?td?n oz ??xsi maraqları ucun istifad? edir v? buna gor? d? oradakı v?ziyy?ti oyr?nm?k ucun sentyabrın ortalarında SSR? Dovl?t T?hluk?sizlik Komit?sinin 17 zabiti Kabil? gond?rilir.
1979-cu ilin qı?ında ?fqanıstanda c?r?yan ed?n hadis?l?r SSR? ucun q?na?tb?x? hesab edilmirdi. Siyasi Buro H. ?minin bir nec? d?f? israrla SSR? r?hb?rliyind?n h?rbi yardım ist?yini v? ?fqanıstandakı v?ziyy?ti n?z?r? alaraq ?fqanıstana ordu yeritm?k bar?d? q?rarı muzakir? edir v? h?r d?f? ?fqanıstana ordu yeritm?yin qeyri-mumkunluyunu bildirir, lakin 12 dekabr 1979-cu ild? M?rk?zi Komit?nin gizli iclasında ?fqanıstana ordu yeritm?k haqqında q?rar q?bul olunur. D?f?l?rl? s?sl?ndiril?n v? q?bul olunmayan q?rarın dekabrın 12-d? q?bul olunması s?b?bi h?l? d? tam acıqlanmayıb, lakin ?n cox ehtimal olunan mulahiz?l?rd?n biri ?fqanıstanla h?ms?rh?d olan Pakistanda AB?-nin oz movqeyini daha da gucl?ndirm?si v? SSR?-nin ?fqanıstan iqtisadiyyatına yatırdı?ı irih?cmli investisiyaları itirm?m?k ist?yi idi. Buna gor? d? 1979-cu ilin 12 dekabrında SSR? xarici i?l?r naziri A. Qromıko, Dovl?t T?hluk?sizlik Komit?sinin s?dri
Yuri Andropov
, mudafi? naziri D. Ustinovun t?klifl?ri il? siyasi q?rar q?bul edildi. Rusiya prezidentinin arxivind? saxlanılan v? ?lyazma ??klind? olan q?rarın ustund? Siyasi Buro uzvl?rinin hamısının imzası var. L. Brejnev ?fqanıstana qo?un gond?rilm?sinin ?leyhin? olub.
Andropov v? Ustinov bir mudd?t sonra onu razı salıblar. Buna gor? d? Brejnevin t?kidi il? Siyasi Buro uzvl?rinin hamısı adbaad s?s verib v? q?rarın uz?rin? imza atıb. Bu q?rarın q?bul edilm?sind?n d?rhal sonra SSR?-nin mudafi? naziri D. Ustinov ?fqanıstana gond?rilm?k ucun 75?80 min n?f?rlik qo?un kontingenti hazırlamaq bar?d? ?mr imzalayır.
Dekabrın 12-d? q?bul olunan q?rarın hazırlıqları v? ?fqanıstanda ged?n hadis?l?ri n?zar?td? saxlamaq t?dbirl?ri DTK s?dri Y. Andropov v? mudafi? naziri D. Ustinovun ba?cılı?ı il? bir q?d?r ?vv?l ba?lanmı?dır. Bel? ki, dekabrın ?vv?lind? Dovl?t T?hluk?sizlik Komit?sinin iki "Zenit" xususi d?st?si (h?r biri 30 n?f?rd?n ibar?t) Baqrama gond?rilir. Bundan ?lav?, 9 v? 12 dekabrda
Ozb?kistanın
Da?k?nd
v?
Circik
aeroportlarından butun ??xsi hey?ti, zabit v? ?sg?rl?ri ?fqan h?rbi geyimind? olan v? ?sas?n mus?lmanlardan ibar?t olan "mus?lman" batalyonu guya
Kabil
yaxınlı?ında Baqram aerodromunu muhafiz? m?qs?dil? Baqrama gond?rilir. SSR? Dovl?t T?hluk?sizlik Komit?sinın ?m?kda?larının muhafiz?si altında
Babr?k Karm?l
d? qeyri-leqal ??kild? Baqrama g?tirilir. Burada h?mcinin ?XDP-nin kecmi? ba? katibi N. M. T?rakinin silahda?ları var idi. Plana gor?, dekabrın ortasında H. ?min hakimiyy?td?n uzaqla?dırılmalı, Babr?k Karm?l v? onun ?trafı yeni hokum?ti t??kil etm?li idil?r.
Dekabrın 11-d? orduya H. ?minin iqam?tgahının tutulması ucun hazırlıq tap?ırı?ı verilir. ?m?liyyatın yerin? yetirilm?si ucun iqam?tgahın planı, muhafiz? sistemi haqqında ?traflı m?lumat yox idi. 13 dekabr 15:30-da ??xsi hey?t doyu? tap?ırı?ını h?yata kecirm?k ucun ?mr alır. ??xsi hey?t 1 saat ?rzind? Baqramdan Kabil? h?r?k?t ed?r?k H. ?minin iqam?tgahını tutmalı idi, lakin ?m?liyyatın bu cur a?a?ı s?viyy?d? hazırlanması saat 16:00 ? da ?mrin geri goturulm?sin? s?b?b olur.
Ax?am saat 19:30-da SSR? Dovl?t T?hluk?sizlik Komit?sinin "?ldırım" v? "Zenit" xususi d?st?l?rinin ?m?kda?ları prezident sarayını tutmaq ucun "?torm-333" ?m?liyyatını h?yata kecirir. Muhafiz?cil?r kom?k ucun tank briqadasına z?ng vururlar, lakin "mus?lman" batalyonu t?r?find?n muhasir?y? alınmı? h?rbi hiss?d?n kom?k g?lmir. 43 d?qiq?y? q?d?r c?k?n "?torm-333" ?m?liyyatı n?tic?sind? H. ?min oldurulur.
- Амин, Хафизулла // Новая российская энциклопедия. ? М.: "Энциклопедия" Издательский дом "Инфра-М", 2005. ? Т. 1. ? С. 360.