Nuv?, huceyr? nuv?si
?
ibtidail?rd?
, coxhuceyr?li heyvan v? bitkil?rd? t?rkibind?
xromosomlar
v? onun h?yat f?aliyy?ti m?hsulları olan huceyr?nin
sitoplazma
il? yana?ı z?ruri t?rkib hiss?si. Huceyr?l?rd? nuv?nin olması v? ya olmamasına gor? butun orqanizml?r (
viruslar
istisna)
eukariotlara
va
prokariotlara
bolunur. Huceyr?nin irsi informasiyasının ?sas hiss?si nuv?d?dir. Xromosomlardakı
genl?r
bir cox huceyr? v? orqanizml?rl? irsi informasiyaların kecirilm?sind? ba?lıca rol oynayır. Nuv? sitoplazma il? daim v? sıx qar?ılıqlı ?laq?d?dir. Genetik informasiyaları zulal sintezi m?rk?zl?rin? kecir?n vasit?ci molekullar burada sintez olunur. Bel?likl?, nuv? butun zulalların sintezini v? bunların vasit?sil? huceyr?d?ki butun fizioloji prosesl?ri idar? edir. Buna gor? d? eksperiment yolu il? alınan nuv?siz huceyr?l?r v? fraqmentl?r h?mi?? m?hv olur; bel? huceyr?l?r? nuv? kocurdukd? onların h?yat f?aliyy?ti b?rpa olunur. Nuv?ni ilk d?f? cex alimi Y. Purkine (1825) toyu?un yumurta huceyr?sind?, bitki huceyr?l?rind? nuv?ni ingilis alimi R. Braun (1831?1833), heyvan huceyr?l?rind? is? alman alimi T. ?vann (1838?39) t?svir etmi?l?r. Huceyr?d? nuv? t?k olub, onun m?rk?zin? yaxın yerl??ir, sferik, yaxud ellips??killi qovuqcu?a b?nz?yir.
Nuv?l?r strukturuna gor? homojen, d?n?v?r, sapvarı v? torvarı, funksiyasına gor? interofaz v? mitotik olur. Nuv?l?rin forması ad?t?n huceyr?nin formasından asılıdır. ?ki v? coxnuv?li huceyr?l?r ad?t?n sitoplazma bolunm?d?n nuv?nin bolunm?si, yaxud bir nec? birnuv?li huceyr?nin birl??m?si yolu il? ?m?l? g?lir.
Nuv?nin olcusu 1 mkm-d?n 1 mm-d?k olur. Nuv?nin moht?viyyatı nuv? ?ir?sidir; onun ic?risind? xromatin, nuv?cikl?r v? s. yerl??ir. DNT-d? kodla?dırılan genetik informasiyalar v? h?mcinin RNT-nin zulal sintezind? i?tirak ed?n dig?r tipl?rind?n olan molekullar nuv? xromatinind? hesablanır. T?bi?td? nuv?l?rin muxt?lif tipl?rin? rast g?lm?k olur: n?h?ng nuv?l?r, kompakt nuv?l?r v? s. Nuv?l?rin ?sas bolunm? usulu mitozdur.
[1]
Nuv?nin forma v? olcusu huceyr?nin forma v? olcusund?n asılıdır. Nuv? ?ks?r?n ?ar v? ellips formasında, az hallarda is? linzavarıdır. Nuv?nin boyukluyu orqanizml?rin novund?n v? huceyr?l?rinin ya?ından asılıdır. Huceyr? boyudukc? nuv? d? irilil??ir. Huceyr?l?rd? nuv?l?rin sayı muxt?lif olur. Normal halda ?ks?r huceyr?l?rin bir nuv?si olur. Bunlar birnuv?li huceyr?l?r adlanır. ?ki, uc v? h?tta yuzl?rl? nuv?li huceyr?l?r d? var. M?s?l?n, infuzor t?rlikd? iki, onur?alı heyvanların qaraciy?rind?, sumuk iliyind? v? ?z?l? huceyr?l?rind? onlarca nuv? olur.
[2]
