GNU
GNU
? (t?l?ffuzu: /?nuː/)
GNU is Not Unix
k?lm?l?rinin ba? h?rfl?rind?n ?m?l? g?lir v? Az?rbaycanca
GNU
Unix
Deyildir
m?nasına g?lir.
GNU
? (ingilisc?
GNU is Not Unix
?
GNU UNIX deyil
rekursiv akronimi) ? FCF (Free Software Foundation) t?r?find?n i?l?nib hazırlanan Unix-uyumlu ?m?liyyat sistemi. Layih?nin icrasına 1983-cu ild? Massacusets Texnologiya ?nstitutunda Ricard Stolman (Richard Stallman) t?r?find?n UNIX sistemin? s?rb?st (havayı) yayılan ?v?z yaratmaq m?qs?dil? ba?lanılıb. Layih? c?rciv?sind? kompilyatorlar v? ba?qa proqram t?minatları da hazırlanır. ?lk GNU proqramı EMACS m?tn redaktoru olub. Veb-unvanı:
http://www.gnu.org
.
S?rb?st olan ancaq
Unix
olmayan f?ls?f?nin t?m?lidir. GNU/Linux,
Linux
c?yird?yi ustund? qurulan
GNU
t?minatlarının ?m?l? g?tirdiyi ?m?liyyat sistemin? deyilir.
Vikipedia
GNU FDL
lisensiyası ?sasında i?l?yir.
GNU Free Documentation License (GNU azad s?n?dl?rin lisenziyası), v? ya GNU FDL (GFDL) ? bu kopileft-lisenziya olub, azad proqram t?minatı fondu t?r?find?n GNU GPL-? ?lav? kimi i?l?nmi?dir. GNU FDL istifad?cil?r ucun n?z?rd? tutulmu? jurnallar, d?rs kitabları v? komputer proramlarının mu?a?t etdiyi dig?r s?n?dl?r ucun n?z?rd? tutulmu?dur.
GNU General Public License (GNU universal kutl?vi lisenziya v? ya GNU acıq lisenziyalı razıla?ması) ? 1988-ci ild? GNU layih?si c?rciv?sind? yaradılmı? azad proqram t?minatı ucun populyar lisenziyadır. GNU GPL lisenziyasının ikinci variantı 1991-ci ild?, ucuncu variantı is? 2007-ci ild? buraxılmı?dır.
GNU Lesser General Public License ? GNU LGPL lisenziyası bir cox proqram t?minatlarının kitabxanaları ucun n?z?rd? tutulmu? GPL-in ??kli d?yi?dirilmi? variantıdır.
GNU GPL-in m?qs?di istifad?ciy? proqramları kocurm?k, ??klini d?yi?dirm?k v? yaymaq huququnun verilm?si (mu?lliflik huququ qanunlarına gor? bunlar qada?an olunublar), el?c? d? butun tor?m? proqramların istifad?cil?rinin gost?ril?n huquqlara malik olmasını t?min etm?kdir.
Huquqların "irs?n kecm?si" prinsipi "kopileft" (copyleft) adlanır v? Ricard Stollmen t?r?find?n du?unulmu?dur. ?slind? is? GNU GPL lisenziyası istifad?cil?r? cox az hallarda h?r hansı huquq verir, ?ksin?, cox zaman bu huquqları m?hdudl?dırma?a calı?ır. M?s?l?n, ilkin kodun b?rpasına qada?an qoyur v? s.
Free Software Foundation (FSF) ? Azad proqram t?minatı fondu 1985-ci ild? yaradılmı? qeyri-ticar?t t??kilatıdır. Ricard Stollmen t?r?find?n yaradılan FSF azad proqram t?minatı h?r?katını v? GNU layih?sini d?st?kl?m?k m?qs?di da?ıyır.
FSF, GNU Layih?sinin ?sas t??kilatcı sponsorudur. FSF, korporasiyalardan v? qrant ver?n qurumlardan cox kicik miqdarda od?ni?l?r alır. FSF komputer programlarını azad ??kild? istifad? etm?k, nusx?sini cıxarmaq, d?yi?dirm?k, oyr?nm?k v? payla?dırmaq v? Azad PT istifad?cil?rinin huquqlarını qorumaq v?zif?sini yerin? yetirir. 2006-cı il FSF fond aktivl?rinin 67%-i muxt?lif sponsorlar t?r?find?n verilmi?dir. Bu d?st?k, FSF f?aliyy?tini davam etdirm?y? kom?k ed?n ?sas vasit?l?rd?n biridir..
FSF, Internetd? danı?ıq. m?tbuat v? himay?darlıq azadlı?ını, ??xsi ?laq?l?r ucun ?ifr?l?nmi? proqramin istifad? huququnu, v? oz?l inhisarcılar t?r?find?n mane? qoyulmayan proqramların yazılma huququnu d?st?kl?yir.
- ?smayıl Calallı (Sadıqov), "?nformatika terminl?rinin izahlı lu??ti", 2017, "Bakı" n??riyyatı, 996 s.