Feys?l ibn ?bdul?ziz ?l S?ud
(
?r?b.
???? ?? ????????? ?? ????
;
14 aprel
1905
[1]
,
?r-Riyad
[4]
?
25 mart
1975
[2]
[3]
[…]
,
?r-Riyad
) ?
S?udiyy? ?r?bistanının
kralı (1964?1975).
1964?1975-ci ill?r arasında
S?udiyy? ?r?bistanı
Krallı?ının ba?cısı olmu? Feys?l kral ?bdul?ziz ?l S?udun ucuncu o?ludur. Anası is? ?eyx M?h?mm?d ibn ?bdulv?hhabın n?slind?n olan T?rf? bint Abdullah ibn ?bdull?tif ?l-?eyx idi. 1906-cı ild?
?r-Riyad
??h?rind? anadan olmu? Feys?l anasının valideynl?rinin evind? t?rbiy? almı?, onlardan dovrun muxt?lif elml?rini oyr?nmi?di. Anasının v?fatından sonra da bu ail?d? ya?ayan Feys?l? atası kral ?bdul?ziz erk?n ya?larından siyas?tl? m???ul olma?ı oyr?tmi?dir. Bel? ki, o, 13 ya?lı Feys?li
Birinci dunya muharib?sinin
ba?a catması il? ?laq?dar
?ngilt?r?
v?
Fransada
keciril?n muxt?lif konfranslarda i?tirak etm?k ucun xaric? gond?rir. Artıq 1939-cu ild? Feys?l,
F?l?stin
problemi il? ?laq?dar keciril?n v? "D?yirmi masa" adı il? m??hur olan "London" konfransında i?tirak ed?n S?udiyy? numay?nd? hey?tinin ba?cısı idi. El?c? d? o, 1945-ci ild? "San-Fransisko" konfransında BMT-nin t?sis muqavil?sini imzalayan S?udiyy? numay?nd? hey?tin? r?hb?rlik edir.
Olk? must?visind? is? Feys?l 1922-ci ild? ?sir bolg?sind?ki g?rgin v?ziyy?tin aradan qaldırıması ucun S?udiyy? ordusuna komandanlıq edir. Sonralar ? 1934-cu ild? is? Feys?l S?udiyy?-Y?m?n muharib?sinin i?tirakcısı olur. Atasının hakimiyy?ti dovrund? bir cox v?zif?y? t?yin edil?n Feys?l 1926-cı ild? Hicazın naibi, 1927-ci ild? is? ?ura M?clisinin s?dri secilir. 1932-ci ild? xarici i?l?r naziri v?zif?sin? c?kil?n Feys?l bu v?zif?d? 1975-ci il? q?d?r qalır.
BMT-nin
F?l?stin
?razisind? iki dovl?tin qurulması il? ?laq?dar cıxardı?ı q?rardan sonra Feys?l atasından AB?-la diplomatik ?laq?l?ri k?sm?yi t?l?b ets? d?, buna nail ola bilmir. Quds ??h?rini ilk d?f? 1965-ci ild? ziyar?t ed?n Kral Feys?l buraya onun sionistl?rd?n azad edildikd?n sonra ikinci d?f? ziyar?t ed?c?yini v? ?l-?qsa m?scidind? namaz qılaca?ını niyy?t edir. Kral Feys?l Qudsun mus?lmanlara qaytarılmayaca?ı t?qdird? butun neft quyularının ba?lanılaca?ı il? Q?rbi h?d?l?m?y? ba?layır.
1964-cu il mart ayının 29-da d? kral secil?n Feys?l olk?nin inki?afı ucun bir sıra addımlar atır. 1973-cu ild? S?udiyy? h?rbi quvv?l?rinin yenid?n ?n muasir silahlarla t?chiz edilm?si planını h?yata kecirir. Kral Feys?l el? h?min il AB?-y? v? ?sraili d?st?kl?y?n dovl?tl?r? ?r?b neftininin ixracının dayandırılmasını ?mr edir v? bu da son n?tic?d? neft qiym?tl?rinin 4 d?f? artmasına v? qlobal bohrana s?b?b olur. 1973-cu ild? AB?-nin "Taym" jurnalı onun "?lin adamı" elan edir.
Hakimiyy?ti ill?rind? krallı?ın iqtisadiyyatını ?h?miyy?tli d?r?c?d? inki?af etdir?n Kral Feys?l suvarma ?kinciliyin? v? aqrar s?nayey? boyuk diqq?t ayırmı?, s?naye v? k?nd t?s?rrufatı sah?l?ri uzr? sı?orta ?irk?tl?rinin t?sisin? ??rait yaratmı?dı. Unudulmamalıdır ki, 60-cı ill?rin sonunda dovl?tin budc?si iflasa u?radı?ı zaman olk?nin iqtisadi qudr?tini ozun? qaytaran, m?hz Kral Feys?l olmu?dur. Onun xidm?tl?ri say?sind? S?udiyy? ?r?bistanı Krallı?ı ?r?b-islam olk?l?ri arasında v? beyn?lxalq s?viyy?d? etibar ?ld? etmi?dir.
Kral Feys?l olk?sinin h?m daxili, h?m d? xarici siyas?tind? "himay?darlıq", "must?qillik", "olk?sinin m?nliyi" v? "islam h?mr?yliyini mudafi?etm?" kimi prinsipl?rd?n cıxı? edirdi. O, mus?lman olk?l?rini birl??dir?n bir t??kilatın t?sisi ucun calı?mı? v? bunun ucun bir sıra islam olk?l?rin? s?f?r etmi?di. Butun bu z?hm?tl?rin b?hr?si kimi Kral Feys?l
?slam Konfransı T??kilatının
yaradılmasına muv?ff?q olur. Onun diplomatik s?yl?ri n?tic?sind? dunyanın bir cox dovl?ti il? ?srail arasındakı diplomatik ?laq?l?r? son qoyulur.
1975-ci il mart ayının 25-d?
Kuveytin
neft naziri ?bdulmutt?lib ?l-Kazimini Krallıq divanxanasında qar?ılayan Kral Feys?l? qar?ı sui-q?sd h?yata kecirilir. Bel? ki, qarda?ı o?lu Feys?l ibn Musaid ona tapancadan at?? acır. Gull?l?rd?n birinin bo?azına d?ym?si v? ana arteriyanı z?d?l?m?si Kral Feys?lin olumun? s?b?b olur. Kral Feys?l ?r-Riyaddakı ?l-Ovd q?biristanlı?ında d?fn edilmi?dir.
?ndiy?d?k bu sui-q?sdin arxasında kiml?rin durması qaranlıq qalır.