F?l?ki ?irvani
? XII ?srin I yarısında ya?amı? Az?rbaycan ?airi, alimi.
F?l?ki ?irvani
1108
-ci ild?
?amaxı ??h?rind?
anadan olmu?dur. XII ?srin I yarısında yazıb yaratmı? F?l?ki ?irvani h?m d? dovrunun nufuzlu mun?cciml?rind?n, m??hur aliml?rd?n biri olmu?dur. Bir sıra m?nb?l?r? ?sas?n ?sl adı M?h?mm?ddir. F?l?ki g?ncliyind?n nucum elmini oyr?nm?y? ba?lamı?dır. Fitri istedad v? qabiliyy?ti say?sind? bu elmi muk?mm?l ??kild? oyr?nmi?dir. Nucum v? astronomiya elml?rin? d?rind?n b?l?d olan ?air ?xtisasına uy?un olaraq "F?l?ki" t?x?llusunu q?bul etmi?dir. Bir mudd?t
?irvan?ahlar sarayında
ya?amı?, ?irvan?ah M?nucohr? m?dhiyy?l?r h?sr etmi?dir. Buna baxmayaraq F.?irvani h?bsxanaya salınmı? v? burada "H?bsiyy?" q?sid?sini yazmı?dır. Zindan h?yatının s?hh?tind? tor?tdiyi pozuntuların n?tic?si olaraq F?l?ki cavan ya?larında, 1146-cı ild? v?fat etmi?dir.
F?l?ki ?irvaninin yaradıcılı?ında m?h?bb?t lirikası, t?bi?t t?r?nnuml?ri d? gucludur. Onun poeziyası ozund? XI-XII ?srl?r
Az?rbaycan ?d?biyyatında
duny?vi ?erin inki?af mrh?l?l?rini izl?m?k ucun z?ngin material verir. Cunki bu poeziya ??rq ?d?biyyatının butun mut?r?qqi ?n?n?l?rini, o cuml?d?n insan goz?llikl?rinin, onun daxili al?minin b?dii
inikasında
t?bi?t lovh?l?rin? muqayis?li muraci?tin ?lvan forma v? usullarını yaradıcı ??kild? inki?af etdirir. ?s?rl?ri yuks?k s?n?tkarlıq keyfiyy?tl?rin? malik olan F?l?kinin m?h?bb?t t?ran?l?ri oz z?rifliyi v? s?mimiliyi il? ?uurlarda h?kk olub qalır, q?lbl?ri riqq?t? g?tirir. Maraqlıdır ki,
Orta ?srl?r
Yaxın ??rq
?erind? bu v? ya dig?r d?r?c?d? ozunu buruz? ver?n, ?n?n?l?rd?n g?lm? qeyri-real, mistik meyill?rd?n F?l?kinin a?iqan? lirikasında hec bir ?lam?t yoxdur. Onun "ay buxaqlı", "gun?? camallı", "l?bl?ri h?yat ce?m?si olan", "n?rgiz gozlu", "zulfl?ri ?nb?r qoxuyan", "di?l?ri inci" goz?li t?bii, real varlıqdır, Yer ovladıdır. F?l?ki ?irvaninin "Divan"ının cox s?hif?l?rind? bu goz?lin r?ngar?ng t?svir vasit?sil? poetik portreti oz inikasını tapır.
Dovrunun bir sıra tarixi fakt v? hadis?l?rini ozund? ?ks etdirm?si il? h?m d? tarixi m?nb? kimi boyuk ?h?miyy?t? malik olan F?l?ki ?irvaninin
poeziyasının
ideya-f?ls?fi axtarı?larına ictimai-tarixi hadis?l?rd?n do?an dovranın covr-c?fasından ?ikay?t v? haqsızlıqlara qar?ı etiraz motivl?ri d? qarı?ır. Bu hal onun "H?bsiyy?" silsil?sin? daxil olan v? h?min ad altında yazdı?ı ?eirl?rd? daha qabarıq n?z?r? carpır.
[1]
D?rdim? kims? m?d?dkar deyil,
N? edim b?xt m?n? yar deyil.
Oldurub s?bru intizar m?ni,
B?s n?dir car?m intizar deyil?
- ↑
?lyar S?f?rli, X?lil Yusifli.
Az?rbaycan ?d?biyyatı tarixi. Bakı. 2008. s?h. 91.