| Bu m?qal?d?ki v? ya bolm?d?ki
m?lumatlar kohn?dir.
S?hif?y? yenil?nmi? m?lumatlar ?lav? etm?kl? Vikipediyanı z?nginl??dirm?y? kom?k ed? bil?rsiniz.
|
Erm?nistan Silahlı Quvv?l?ri
|
---|
|
Qurulub
|
1918
|
Veb-sayt
|
mil.am
|
Erm?nistan Silahlı Quvv?l?ri
(
erm?nic?
????????? ?????????????? ?????? ?????) ?
Erm?nistanı
qorumaq m?suliyy?ti da?ıyan ordu. 1992-ci ild?
Erm?nistan
dovl?t must?qilliyini qazandıqdan h?m?n sonra yaradılmı?dır. Erm?nistanın 2009-cu il dovl?t budc?sinin g?lirl?ri 2,9 mlrd.
dollar
, x?rcl?ri is? 3,1 mlrd. dollar olub. H?min il Erm?nistan dovl?t budc?sind? mudafi? x?rcl?rini 34% artıraraq 495,3 mln. AB? dollarına (149,6 mlrd. dram) catdırıb. H?rbi x?rcl?r
Erm?nistanın
2009-cu il ucun dovl?t budc?sind? x?rcl?rin 15,7%-ni, umumi daxili m?hsulun is? 3,6%-ni t??kil edir.
- ?sg?rlik ya?ı: 18
[1]
- Xidm?t mudd?ti: 24 ay
[1]
- ?sg?rliy? alınması mumkun v?t?nda? sayı:
[
m?nb? gost?rin
]
- 722.836 ki?i, 15?49 ya? arası
- 795.084 qadın, 15?49 ya? arası
- ?sg?rliy? yararlı v?t?nda? sayı:
[
m?nb? gost?rin
]
- 551.938 ki?i, 15?49 ya? arası
- 656.493 qadın, 15?49 ya? arası
Erm?nistanda h?rbi ca?ırı? 27 ya?a q?d?r aparılır.
[1]
2015-ci il?d?k bir ca?ırı? mudd?tind?n yayınma?a gor? Erm?nistan v?t?nda?ları minimum ?m?k haqqının 100 misli h?cmind? od?ni? edirdi. Daha sonra is? quvv?d? olan qanuna gor? mudd?tli h?rbi xidm?tin 2 illik dovrun? gor? onlar umumi olaraq, 3 milyon 600 min dram h?cmind? v?sait od?m?lidirl?r.
[2]
Xaricd?ki ?sg?r sayı:
- Kosovo
? 70
[
m?nb? gost?rin
]
- ?fqanıstan
? 120
[1]
- Livan
? 65
[3]
- Suriya
? 83 h?rbci
[4]
Erm?nistan Silahlı Quvv?l?ri Qaraba?dakı h?rbi birl??m?l?rsiz 3 ?d?d
T-54
, 5 ?d?d
T-55
v? 160 ?d?d
T-72
tankı, 10 ?d?d
BMD-1
, 80 ?d?d
BRDM-2
, 869 ?d?d
BMP-1
, 98 ?d?d
BMP-2
, 25 ?d?d
BTR-60
, 228 ?d?d
BTR-70
, 50 ?d?d
BTR-80
, 145 ?d?d zirehli rabit? ma?ınına, 50 ?d?d
BM-21 "Qrad"
v? Ural ma?ınlarının bazasında 9A51 "Prima" reaktiv yaylım at?? sistemin?,
"Akatsiya" 2S3
,
"Qvozdika" 2S1
, 90 ?d?d
D-30
, habel? Cin istehsalı olan acıqlanmayan sayda
WM-80
artilleriya sisteml?rin?, 152 mm caplı M1955 v?
2A36
, 29 ?d?d
T-12
tank ?leyhin? topa malikdir.
Erm?nistan Silahlı Quvv?l?ri ??xsi hey?ti "Vahan" avtomatı, K-3 hucum tuf?ngi (xususi t?yinatlı quvv?l?rin arsenalındadır),
AK-47
,
AK-74
,
AKS-74U
, PK pulemyotu, NSV (avtomat),
SVD
v? "Zastava M93" snayperi,
RPG-7
?l qumbaraatanı kimi yungul silahlarla silahlanıb.
HHQ-nin inventarına 15 ?d?d
Su-25
hucum t?yyar?si, bir ?d?d
MiQ-25PD
v? 2 ?d?d
?lyushin ?L-76
h?rbi yuk t?yyar?sinin daxil oldu?u bildirilir. Erm?nistan hava m?kanının qorunmasında bununla yana?ı, 12 ?d?d
Mi-24
helikopteri v?
Gumrud?ki
102-ci h?rbi bazadakı
Rusiyanın
18 ?d?d
MiQ-29
-a bel ba?layır.
BMT
-y? t?qdim olunmu? m?lumata gor?, Erm?nistan 2005-ci ilin sentyabr ayında
Slovakiyadan
10 ?d?d Su-25 hucum t?yyar?si ?ld? edib. B?zi m?lumatlara gor? bunun 3 v? ya 4-u Su-27 olub. Amma maraqlısı odur ki, hec
Sovetl?r Birliyi
don?mind? d? SSR? havaya qalxması v? manevrl?ri ucun ??raitin olmaması s?b?bind?n C?nubi Qafqazda Su-27 saxlamayıb.
Az?rbaycan
v?
Gurcustandan
f?rqli olaraq, Erm?nistanda relyef Su-27-l?rin havalanması ucun ?lveri?li deyil.
Erm?nistan h?rbi aviasiyası 4 bolm?d?n ibar?tdir: Gumrud?ki 121-ci ?sas Hucum Aviasiyası Eskadronu, 15-ci Qarı?ıq Aviasiya alayı (Gumru), mur?kk?b helikopter eskadronu (
?r?van
) v? 60-cı Aviasiya T?lim eskadronu (Arzni). Rusiyaya m?xsus 18 ?d?d MiQ-29 is?
Erebuni Hava Limanındakı
3624 saylı aviabazada saxlanılır. ??xsi hey?ti 3 min n?f?r t??kil ed?n Erm?nistan HHQ-nin pilotları aviasiya uzr? ali m?kt?bi bitirmi? ??xsl?rd?n 3?15 illik muqavil? ?sasında komplektl??dirilir. Pilotlar v? texniki personal ?r?vanda H?rbi Aviasiya ?nstitutunda kurslar kecirl?r. Namiz?dl?r
Yak 52
-d? 80 saat t?lim ucu?ları,
Aero L-39 Albatros
-da is? 60 saat ucu? kecirdikd?n sonra orduda onlara t?yyar? h?val? olunur. Helikopter pilotları is? HHQ-nin inventarındakı 2 ?d?d
Mi-2
vasit?si il? oyr?dilir.
Erm?nistan HHMQ zenit reaktiv briqadasından v? iki alaydan ibar?tdir. Hansı ki bu alaylar muxt?lif modelli 100 zenit kompleksi il? silahlanıb. Bunların sırasında Osa M79-u, Kruq, S-125 v? 102-ci bazada yerl??dirilmi? s?kkiz buraxılı? qur?usunda olmaqla 24 ?d?d
S-300
zenit raketi daxildir. Hazırda HHMQ-d? 3 min n?f?r xidm?t edir. Erm?nistan Hava Hucumundan Mudafi? Qo?unları ?n azı 3 divizion S-300PT-1 malikdir ki, onlarında h?r biri 12 buraxma qur?usundan ibar?tdir. Ba?qa bir m?lumatda gor? 1 divizion da S-300PТ-1 i??al olunmu? Da?lıq Qaraba?da yerl??dirilib.
[5]
Erm?nistan HHQ-y? a?a?ıdakı zenit-raket kompleksl?ri daxildir: S-300 raketl?ri, "Scud B" ballastik raketl?ri, "
Krug 2K11
" yer-hava raketl?ri, Osa (SA 9K33) qısa m?saf?li taktiki yer-hava raket sistemi, "Strela 9K35", "S-125 Neva/Pechora" yer-hava raketl?ri,
"
Strela 9K32
" yer-hava raket sistemi, ZSU-23, ZU-23, ZU-23M ozuyeriy?n zenit sistemi, P-40, P-15 v? P-12 radarları.
[6]
1980-cı ill?rin sonlarından etibar?n
SSR?
- d? t?dric?n da?ılma prosesi gucl?nir, respublikalar daxilind? ayrı-ayrı h?rbi qrupla?malar formala?ma?a ba?layırdı. Sistem daxilind? parcalanmadan istifad? ed?n
erm?nil?r
artıq, 1989-cu ild?n etibar?n h?rbi qrupla?malar yaratma?a calı?ırdı.
Erm?nistan
r?hb?rliyi t?r?find?n yaradılan bu qrupla?malar, yerli az?rbaycanlılara qar?ı qır?ınlarda v? deportasiya prosesl?rind? birba?a i?tirak edirdi. SSR?-d?n ayrılmaq ist?yi il? yana?ı Erm?nistan r?hb?rliyi daha da ir?li ged?r?k ordu quruculu?u fonunda h?rbi hava quvv?l?rinin yaradılması prosesini (halbuki h?l? SSR? da?ılmamı?dı) tezl??dirm?k ist?yirdi.
SSR?-nin da?ıldı?ı zaman, Erm?nistanda reaktiv doyu? aviasiyası olmayıb. Doyu? aviasiyasının olmaması Erm?nistan h?rbi hava quvv?l?rinin formala?masını 1992-ci ilin avqustuna q?d?r t?xir? saldı. 1990-ci il dekabrın 19-da "Avropada Adi Silahlar uzr?" muqavil?y? ?sas?n Erm?nistana havadan mudafi? sistemi il? yana?ı uc ?m?liyyat t?yyar?si (1992-ci ilin yayında Rusiya r?smi olaraq Erm?nistana ilk iki SU- 25 v? SU- 25 UB doyu? t?yyar?l?rini verib) v? on uc silahlı helikopter qaldı. Doyu? helikopterl?ri qrupu 1991-ci ild? kecmi? 7- №-li Qvardiya helikopter alayının 382 saylı ?lahidd? helikopter eskadrilyasının (?r?van yaxınlı?ında kecmi? 32823 saylı h?rbi hiss?) ?sasında formala?dırıldı.
Bununla yana?ı, bolguy? ?sas?n Erm?nistan ucun M?-8 v? M?-24 h?rbi helikopterl?ri verilir. Erm?nistan 1991-ci ild? altı An-2, bir An-24 v? bir An-32B n?qliyyat t?yyar?l?rini, h?mcinin 10 Yak-52 t?lim t?yyar?sini q?bul edir. Noyabr ayında is? Rusiya Erm?nistana daha 4 ?d?d SU-25 t?yyar?l?rini gond?rir. Bel? ki, SU-25-l?rin gond?rilm?si erm?nil?r? ilk h?ml? eskadrilyasını t??kil etm?y? imkan vers? d?, t?yyar?l?r doyu? ?m?liyyatlarında istifad? edilm?yib.
1992-ci ild? "Da?k?nd"d? MDB daxilind? KTMT yaradılması (2002-ci ild? ?laq?l?r daha da geni?l?ndirildi), Rusiya-Erm?nistan dostluq muqavil?si, 21 avqust 1992-ci ild? Silahlı quvv?l?rin qar?ılıqlı texniki v? maddi t?minatı haqqında muqavil? v? 29 avqust 1997-ci ild? ?m?kda?lıq v? qar?ılıqlı yardım haqqında muqavil? n?tic?sind? Erm?nistan hava v? havadan mudafi? sisteml?rinin v?ziyy?tini qism?n d? olsa duz?ld? bilib.
1997-ci il dostluq muqavil?sin? gor?, t?r?fl?rd?n h?r hansısa biri h?rbi t?hluk? qar?ısında qalarsa qar?ılıqlı yardım edilm?lidir. KTMT daha da ir?li ged?r?k Erm?nistanın ?ran v? Turkiy? il? s?rh?d x?ttind? rus s?rh?dcil?rinin dayanmasını t?min edir. Erm?nistan mut?madi olaraq Rusiyanın Zaqafqaziyada ordu qrupları il? ikit?r?fli h?rbi t?liml?rd? v? KTMT-nın illik h?rbi hava quvv?l?rinin t?limind? i?tirak edir. Hal-hazırda Rus Ordusunun Gurcustanı t?rk etm?si il? Zaqafqaziya ordu komandanlı?ı nisb?t?n ?imalda- C?nubi Osetiya v? Abxaziya ?razil?rind? sulhm?ramlı quvv? kimi qanunsuz olaraq yerl??dirilib.
1993-cu ilin yayından erm?ni h?rbi hava quvv?l?rinin hey?ti 2000 n?f?r, 2004-cu ild? is? 3000 n?f?r olaraq gost?rilir. Qaraba? muharib?si zamanı erm?nil?rd? t?crub?li pilotların azlı?ı s?b?bil? onlar daha cox xarici muzdlu pilotlardan istifad? edirdil?r. 1993?1994-cu ild?n etibar?n ?r?van Aviasiya ?nstitutu daxilind? pilotlar yeti?dirilm?y? ba?lanıldı. Pilotlar aviasiya uzr? ali m?kt?bi bitirmi? ??xsl?rd?n 3?15 illik muqavil? ?sasında komplektl??dirilir. Pilotlar v? texniki personal ?r?vanda H?rbi Aviasiya ?nstitutunda kurslar kecir v? namiz?dl?r Yak 52-d? (2005-ci ild? para?utcuların t?limi ucun bir Yak-18 f?aliyy?t gost?rir) 80 saat t?lim ucu?ları, L-39-da is? 60 saat ucu? kecirdikd?n sonra orduda onlara t?yyar? h?val? olunur. Vertolyot pilotları is? 2 ?d?d Mi-2 vasit?si il? oyr?dilir. T?lim ?r?vandan 30km (19 mil) ?imalda yerl???n Arzni bazasında kecirilir.