Erm?nistan az?rbaycanlıları

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Umumi sayı
500 min n?f?rd?n cox
Dili

Az?rbaycan dili ( ?r?van dialekti )

Dini

?slam ( ?i?lik )

M?n??yi
O?uz ( Turk )
Qohum xalqlar

Turk xalqları

Erm?nistan az?rbaycanlıları ( ir?vanlı , yeraz , "q?rbi az?rbaycanlı" ) ? Erm?nistanda ?srl?r boyu ya?amı? az?rbaycanlılar.

Vaxtil? bir nec? yuz min n?f?rd?n ibar?t olan Erm?nistanın Az?rbaycanlı icması ( ir?vanlı , yerevanlı , "q?rbi az?rbaycanlı" ) 1948?1991-ci ill?rd?n b?ri movcud deyil. H?min ill?r Erm?nistan az?rbaycanlıları Da?lıq Qaraba? munaqi??si uzund?n t?zyiq? v? t?cavuz? m?ruz qalıb olk?ni t?rk etm?y? m?cbur oldular. BMT -nin Qacqınlar uzr? Ali Komissarı ?dar?sinin m?lumatına gor? Erm?nistanda hal-hazırda t?xmin?n 30 n?f?rd?n bir nec? yuz n?f?r? q?d?r az?rbaycanlı ya?ayır. [1] Bunların coxu ?yal?td? ya?ayan erm?nil?rl? ail? qurmu? az?rbaycanlı qadınlar v? h?mcinin ya?lı v? x?st? oldu?una gor? Erm?nistanı t?rk ed? bilm?y?n insanlardır. B?yan edilir ki, onların ?ks?riyy?ti ayrıseckiliy? m?ruz qalmamaq ucun adlarını d?yi?mi? v? kimliyini gizli saxlama?a m?cburdurlar. [2] [3]

1828-ci ild?n ba?layıb 1948?1989-cu ill?rd? ba?a catan "Turksuz Erm?nistan" sityas?ti say?sind? indiki Erm?nistan ?razisind? 605-d?n cox k?nd az?rbaycanlılarsız qaldı. 1,5 milyondan cox az?rbaycanlı oz do?ma oca?ından qacmalı oldu. 500 mind?n cox gunahsız v? silahsız soyda?ımız q?tl? yetirildi. Xank?ndind?n A?babaya, Qazaxdan Goyc?y?d?k Az?rbaycanın 40 min km² ?razisi erm?ni q?sbkarları t?r?find?n z?bt edildi. Erm?ni tarixcisi Leonun yazdı?ına gor? Batum muqavil?sin? ?sas?n Erm?nistanın ?razisi 8400 km² olmu?dur. Burada az?rbaycanlılar ya?ayan ?razi is? ?n azı 20 min km² olmu?dur. 1916-cı ild? ?r?van quberniyasında az?rbaycanlıların sayı 373582 n?f?r idi. ?ndi h?min ?razid? bir n?f?r d? az?rbaycanlı qalmayıb. [4]

indiki Erm?nistan ?razil?rind? 1886?1890-cı ill?rd? az?rbaycanlıların ya?adı?ı ?razil?r

Tarix [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Erm?ni-amerikalı tarixci Corc Burnutyanun t?dqiqatına ?sas?n, "XIX ?srin birinci rubund? ?r?van xanlı?ı ??rqi Erm?nistanın ?ks?rini, t?qrib?n 7 min kvadrat mil ?razi ?hat? etmi?dir. Bu ?razi boyuk d?r?c?d? da?lı v? quraq idi; 100 min n?f?rd?n ibar?t olan ?halisinin 80%-in? yaxın mus?lmanlar ( farslar , az?rbaycanlılar , kurdl?r ), 20%-ini is? m?sihil?r (erm?nil?r) t??kil edirdil?r". [5]

Az?rbaycanlılar 1860-cı ild? ?r?van ??h?rind?.

1828-ci ild? ?r?van xanlı?ının Rusiyanın t?rkibin? ?lav? olunmasından d?rhal sonra xeyli mus?lman ( az?rbaycanlı , kurd , l?zgi v? muxt?lif koc?ri tayfalar) bu ?razini t?rk etdi. Onların ?v?zin? ?randan car hokum?ti t?r?find?n bu yerl?r? on minl?rl? erm?ni kocuruldu . M?sihil?rd? (xristianlarda) dayaq gor?n rus hokum?ti erm?nil?rin Turkiy? v? ?randan Qafqaza kocm?sini bilavasit? d?st?kl?yirdi. Bu s?b?bd?n erm?ni muhacir?ti XIX ?srin ?rzind? v? XX ?srin ?vv?lind? burada k?silm?d?n davam edirdi. [6] N?tic?d? artıq 1832-ci ild? kecmi? ?r?van xanlı?ının ?razisind? h?m yerli, h?m muhacir erm?nil?rin umumi sayı mus?lmanların sayını otmu?dur. [7] Brokhauz v? Efronun ensiklopedik lu??tin? ?sas?n XX ?srin ?vv?lind? az?rbaycanlıların (m?nb?d? "Az?rbeycan tatarları" kimi gost?rilmi?dirl?r) boyuk qismi h?l? d? Rus Erm?nistanında ya?ayırdı. 300 min? yaxın sakind?n ibar?t olan az?rbaycanlı icması ?r?van valiliyinin 37,5%-ini t??kil edirdi. [8] ?ks?riyy?ti k?ndl?rd? ya?ayıb ?kincilik, maldarlıq v? xalcacılıq il? m??qul idi. Valiliyin 7 q?zasından 4-und?, o cuml?d?n valilik m?rk?zi ?r?vanda az?rbaycanlılar coxluq t??kil edirdil?r. [9] Tarixci Luici Villarinin m?lumatına gor? 1905-ci ild? ( Erm?ni-mus?lman davasının astanasında) ?r?vanda az?rbaycanlılar iqdisadi baxımdan erm?nil?rd?n daha dovl?tli idil?r. [10]

Erm?nistan az?rbaycanlıları ucun XX ?sr sıxı?dırma, ayrı-seckilik v? olk?nin demoqrafiyasını tamam d?yi?dir?n kutl?vi v? cox d?f? zorakı surgunl?r dovru idi. [11] Buna baxmayaraq Da?lıq Qaraba? munaqi??sin? q?d?r onlar Erm?nistanın ?n iri etnik azlı?ını t??kil etm?y? davam edirdil?r. 1905?1907 ill?rd? ?r?van valiliyi erm?nil?r v? az?rbaycanlılar arasında ba? ver?n qanlı doyu?un arenası oldu. Doyu? car hokum?ti t?r?find?n do?urulub, c?miyy?tin diqq?tini Birinci rus inqilabından yayındırmaq ucun, tarixd? o vaxta q?d?r bir biri il? munaqi??d? olmayan bu iki xalqın arasına fitn? vasit?si il? du?mancılıq salındı. [12]

Az?rbaycanın v? Erm?nistanın 1918-ci ild? must?qillik elan etm?si v?ziyy?ti daha da g?rginl??dirdi. H?r iki dovl?t eyni ?razil?ri oz t?rkibind? gorm?k ist?yirdi. Erm?nistan oz iddialarını ?saslandırmaq ucun bu ?razil?rd? mus?lmanların tam m?hvin? yon?dilmi? siyas?t? giri?di. [13] [14] [15] [16] [17] [18] Qanlı v? v?h?i talan az?rbaycanlırın qism?n qırılmasına, qism?n Az?rbaycana , Turkiy?y? v? ?rana qacıb xilas olma?ına s?b?b oldu. H?tta Sovet ?ttifaqının formala?masıdan sonra coxsu qayıtmadı; 1926-ci Umumittifaq ?hali qeydin? ?sas?n Erm?nistanda yalnız 83.181 [19] n?f?r az?rbaycanlı ya?ayırdı. [20] [21]

1948?1950-ci ill?rd? SSR? Nazirl?r ?urasının " Erm?nistan SSR-d?n az?rbaycanlı ?halinin Az?rbaycan SSR-in Kur-Araz ovalı?ına kocurulm?si haqqında " q?tnam? q?bul etmi?dir. [22] Erm?nistanın ild?n il? boyuy?n az?rbaycanlı icmasının boyuk qisminin guya konullu sur?td? m?rk?zi Az?rbaycana kocm?si ?slind? Orta ??rqd?n v? Avropadan "tarixi v?t?nin? qayıdan" erm?nil?r ucun yer bo?altmaq m?qs?dini gudurdu. O ill?rd? daha 100 min az?rbaycanlı Erm?nistanı t?rk etdi. [ m?nb? gost?rin ]

1988?1991-ci ill?rd? Erm?nistandan Az?rbaycana son 200 min qacqın q?bul olundu. Bunların ?ks?riyy?ti Erm?nistanın 22 rayonundan did?rgin du??n az?rbaycanlılar idi. [23]

M?d?niyy?t [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

border=none ?sas m?qal?: Az?rbaycan m?d?niyy?ti

?d?biyyat [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

A?ıq ?l?sg?rin do?uldu?u A?kils? k?ndind?ki m?zarı.

Fazil ?r?vaninin (1782-1888) turk dilind?ki "Qızılgul v? bulbul" ?s?ri 1826-cı ild? Parisd? cap edilib. Onun dig?r bir xidm?ti Matedaranda saxlanılan 222 nomr?li Az?rbaycan ?lyazmasının uzunun kocurulm?sidir. Burada Az?rbaycan ?airl?rinin deyi?m?l?ri v? ?eirl?ri qeyd edilib. [24]

M??h?di ?smayıl Hacı Kazımzad? B?zmi (1846-1888) fars v? turk dill?rind? ?s?rl?r yazmı?dır. B?zminin Az?rbaycan ?d?biyyatı toplusunda “Var”, “Usanmasın”, “H?r kims?nin ki, s?n kimi bir nazlı yarı var, Dunyada ey?u-i?r?ti, xo? ruzgarı var”, “Qanım tok?n qa?ındı, gozun gordu danmasın”, “O tari-turr?ni, ey naz?nin, yava? dar?, Ki, ba?lıdır nec? yuz min konul o bir tar?”, “Salıb o gul uzunun ?ovqu gor n? hal? m?ni, O qa?ların ?l?mi dond?rib hilal? m?ni” m?tl?si il? ba?layan q?z?ll?ri v? dord b?ndd?n ibar?t mux?mm?si daxil edilmi?dir. [25]

?sl?n ir?vanlı olan Mirz? ?lixan ??msul-Huk?ma L?linin (1845-1907) T?brizd? cap edilmi? divanına fars v? Az?rbaycan dill?rind? q?sid?l?r, q?z?ll?r, dubeytl?r v? v?fat ed?n vacib ??xsl?r? ithaf edilmi? huznlu n??m?l?rd?n ibar?t ?eirl?r daxildir. [26]

1882-ci ild? " Qafqaz ?razil?ri v? xalqlarının t?svirin? dair materiallar toplusu "nda ?r?van gimnaziyasının mu?llimi S.Zelinski ?ld? etdiyi materiallara, Az?rbaycan atalar sozl?rin? yer verilmi?dir. [27] M?h?mm?dv?li Q?m?rlinin “Atalar sozu” kitabında (1899-cu il) is? 750-y? yaxın atalar sozu v? m?s?ll?r qeyd edilmi?dir. Kitab ?r?van dialekti v? danı?ıq t?rzi il? ba?lı m?s?ll?rin regional xususiyy?tini goz qaba?ına g?tir? bilmi?dir. [28]

XIX-XX ?srl?rd? Goyc? a?ıq muhiti inki?af etmi?dir. Bu muhitin formala?masında h?m Miskin Abdal m?kt?bind?n cıxan d?rvi?-a?ıqlar, h?m d? ?ran Az?rbaycanından g?l?n missioner haqq a?ıqları rol oynamı?dır. [29]

A? A?ıq Goyc?d? ilk el a?ı?ı olaraq tanınmı?dır. [29] A? A?ı?ın s?n?tin? Goyc?d? h?mi?? horm?t edilmi?, dig?r a?ıqlar onu s?n?t mayakı (yol gost?r?n) saymı?dır. Onun ?eirl?rin? n?zir? yazılması Goyc?d?n ba?qa, Tovuz, K?lb?c?r v? Borcalıda da m??hur idi. [30]

Dig?r vacib ??xsl?r is? el ?airl?ri Alm?mm?d v? M?mm?dhuseyn , ustad a?ıqları A?ıq Alı , A?ıq M?h?rr?m, A?ıq Musa , Molla Ta?ı o?lu M?h?mm?d, M?rz? B?yl?r, ?air Aydın , A?ıq ?ziz, ?air M?h?mm?d, Usta Abdulla, A?ıq ?l?sg?rdir . M??hur saz havaları ”Goyc? goz?ll?m?si”, “Kohn? Goyc?”, “Goyc?gulu”, “Goyc? Qaragozu”, “Heyd?ri”, ”N?c?fi”, “A?ır ??rili”, “?ahsev?ni”, “M?mm?dsoyunu”dur. [29]

?air M?mm?dhuseyn (1800-1880) insanı keyfiyy?tl?rinin t?r?nnumunun t?sviri ucun muxt?lif atalar sozl?rin? v? aforizml?r? yer vermi?dir. A?ıq Alı (1801-1911) “Getdi”, ”Dolandırır”, ”Diyarında” r?difli qo?malarının, ”B?stinam?” v? “A?ıq Alının Turkiy? s?f?ri” dastanlarının, ?air Aydın (1825-1915) is? “Deyirl?r”, “Gorunur”, “Gozl?rin”, “G?lsin”, “Endi”, “Bir gun kimi” r?difli ?eirl?rinin mu?lifidir. [30]

T?hsil [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

border=none ?sas m?qal?l?r: ?r?van xanlı?ı#Elm, t?hsil v? ?d?biyyat , Az?rbaycanda t?hsil , v? Erm?nistanda t?hsil
T?hsil xronologiyası
1832-ci il. ?r?van q?za m?kt?binin acılması

1881-ci il. ?r?van Mu?lliml?r Seminariyasının v? Uluxanlı m?kt?binin acılması
1902-ci il. ?r?vanda ilk rus-mus?lman qız m?kt?binin acılması

1924-cu il. ?r?van Az?rbaycanlı Pedaqoji Texnikumunun acılması
?r?van Mu?lliml?r Seminariyasının XVIII buraxılı?ı (1901?1902)

1830-cu ill?rd?n ba?layaraq dig?r Qafqaz q?zalarında oldu?u kimi ?r?vanda da rusdilli m?kt?bl?r acıldı. Tiflisd? Mirz? ??fi Vazehd?n az?rbaycan dili d?rsl?ri alan v? 1843-cu ild? ?r?van q?za m?kt?binin muf?tti?i t?yin edil?n Xacatur Abovyan Zaqafqaziya maarif orqanlarına ana dilinin az?rbaycanlı u?aqları ucun vacib oldu?unu bildirmi?dir. O, birinci sinifd? yerli dill?rin (Az?rbaycan v? erm?ni dill?ri) oyr?dilm?m?sinin v? turk u?aqlarına rus dilind? dua oxudulmasının lazımsızlı?ını qeyd edirdi. [31]

“Mı?ak” q?zeti (13 fevral, 1875) az?rbaycanlıların ?sas t?hsil yerinin m?scid oldu?unu qeyd edirdi. Q?zetin 13 dekabr 1888-ci ild?ki “Turkl?rin t?hsili haqqında bir nec? soz” yazısında ancaq varlı az?rbaycanlıların dovl?t m?kt?bl?rind? oxuya bildiyi, yoxsul v? orta t?b?q?nin buna gucunun catmadı?ı bildirilir. Car? olaraq az?rbaycanlıların oz m?kt?bl?rinin qurulması v? buna da Az?rbaycan ziyalılarının kom?k etm?sinin vacibliyi qeyd edilir. [32]

Mirz? ?l?kb?r Elxanovun “ V?t?n dili ” d?rsliyi XIX yuzilliyin 80-ci ill?rind? Rusiya Xalq Maarif Nazirliyi t?r?find?n muzakir? edilmi? v? capa verilm?si tovsiy? edilmi?dir. XIX ?srin sonlarında ?r?vanda yeni m?kt?bl?r acılırdı. Bu dovrd? ortaya cıxmı? m??hur ??xsl?r ?r?vanda yeni usulla ana dili m?kt?binin banisi M???di Molla ?smayıl Hacı Kazımov, m?kt?b mudiri Ha?ım b?y N?rimanb?yov, ?r?van gimnaziyasının mu?llimi ?smayıl b?y ??fib?yov , ?r?van Mu?lliml?r Seminariyasının Az?rbaycan dili mu?llimi R?him X?lilov, Mirz? M?mm?dv?li Q?m?rlinski , Axund M?mm?dba?ır Ta?ızad?dir. Firidun b?y Koc?rli is? s?s usulu il? Az?rbaycan dilinin t?drisi proqramını hazırlamı?dır. [33]

" Qafqaz t?qvimi "nin 1889-cu il buraxılı?larında ?r?van quberniyasında (Naxcıvan MR-i cıxmaq ??rti il?) bu yerl?rd? m?kt?bl?r qeyd edilirdi: ?r?van, Q?m?rli , Uluxanlı , Goz?ld?r? , Gulluc? , Yelenovka , Yengic? , Boyuk Vedi , M?zr? , ?man?alı . [34] 1905-ci ild? ?r?vanın az?rbaycanlı xalq mu?lliml?ri Rusiya hokum?tin? muraci?t ed?r?k Az?rbaycan dilind? m?kt?bl?rin t??kil edilm?sini, qızlar v? o?lanlar ucun umumi ibtidai t?hsilin h?yata kecirilm?sini t?l?b edirdil?r. 1914-1915-ci ill?r? q?d?r Erm?nistanda ?badulla b?y, Mirz? Cabbar, Mirz? Rza, Mirz? Qafar, Mirz? ?li v? dig?rl?ri 500-d?k ?agirdi ?hat? ed?n 30 ibtidai m?kt?b acmı?dı. Bu m?kt?bl?rl? yana?ı ?r?b v? fars dill?rinin oyr?dildiyi, Quranın m?nası izah edilm?d?n ?zb?rl?dildiyi m?scid m?kt?bl?ri (mollaxanalar) da f?aliyy?t gost?rirdi. [35]

"Rusiya Pedaqoji Ensiklopediyası"nda (I cild) Erm?nistanda 1922-1923-cu ill?rd? 36 az?rbaycanlı m?kt?binin oldu?u (1500 ?agird) bildirilir. [36]

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  1. ↑ Second Report Submitted by Armenia Pursuant to Article 25, Paragraph 1 of the Framework Convention for the Protection of National Minorities Arxivl??dirilib 2007-09-27 at the Wayback Machine . 24 Noyabr 2004-d? q?bul olunub
  2. ↑ International Protection Considerations Regarding Armenian Asylum-Seekers and Refugees Arxivl??dirilib 2014-04-16 at the Wayback Machine . United Nations High Commissioner for Refugees. Geneva: September 2003
  3. ↑ Country Reports on Human Rights Practices ? 2003: Armenia Arxivl??dirilib 2009-08-30 at the Wayback Machine U.S. Department of State. 25 fevral 2004-d? acıqlanıb
  4. ↑ "Erm?ni separatizmi v? milli ?ovinizminin ideya-t??kilat ?sasları" . 2010-12-09 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2009-03-03 .
  5. ↑ George A. Bournoutian. Eastern Armenia in the Last Decades of Persian Rule , 1807 ? 1828 (Malibu: Undena Publications, 1982), pp. xxii + 165
  6. ↑ Conflict in Nagorno-Karabakh, Abkhazia and South Ossetia: A Legal Appraisal Arxivl??dirilib 2013-12-31 at the Wayback Machine by Tim Potier. Martinus Nijhoff Publishers. 2001. p.2 ISBN 90-411-1477-7
  7. ↑ Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus Arxivl??dirilib 2013-12-31 at the Wayback Machine by Svante Cornell. Routledge. 2001. p.67 ISBN 0-7007-1162-7
  8. ↑ "Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary: Erivan Governorate" . 2006-07-09 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2006-07-09 .
  9. ↑ "Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary: Erivan" . 2006-02-25 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2006-02-25 .
  10. ↑ Fire and Sword in the Caucasus Arxivl??dirilib 2009-04-21 at the Wayback Machine by Luigi Villari. London, T. F. Unwin, 1906: p. 267
  11. ↑ Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War by Thomas de Waal ISBN 0-8147-1945-7
  12. ↑ Memories of the Revolution in Transcaucasia Arxivl??dirilib 2009-01-23 at the Wayback Machine by Boris Baykov
  13. ↑ de Waal. Black Garden . p. 127?8.
  14. ↑ Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War Arxivl??dirilib 2014-01-02 at the Wayback Machine by Stuart J. Kaufman. Cornell University Press. 2001. p.58 ISBN 0-8014-8736-6
  15. ↑ "Turkish-Armenian War of 1920" . 2007-03-12 tarixind? orijinalından arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2008-03-19 .
  16. ↑ Turkish-Armenian War: Sep.24 ? Dec.2, 1920 Arxivl??dirilib 2017-10-31 at the Wayback Machine by Andrew Andersen
  17. ↑ Ethnic Conflicts in the USSR: 1917?1991 Arxivl??dirilib 2007-09-29 at the Wayback Machine . State Archives of the Russian Federation, fund 1318, list 1, folder 413, document 21
  18. ↑ Garegin Njdeh and the KGB: Report of Interrogation of Ohannes Hakopovich Devedjian Arxivl??dirilib 2007-10-30 at the Wayback Machine 28 avqust 1947.
  19. ↑ 1926-cı il siyahıyaalınmasında Erm?nistan SSR-da 76870 n?f?r turk, 6311 n?f?r qarapapaq qeyd? alınmı?dır.
  20. ↑ Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1926 года. Национальный состав населения по регионам республик СССР : Закавказская СФСР/Армянская ССР Arxivl??dirilib 2012-02-10 at the Wayback Machine ---Источник: Всесоюзная перепись населения 1926 года.М.: Издание ЦСУ Союза ССР, 1928?29. Том 10?16. Таблица VI. Население по полу, народности.---А также Excel файл Arxivl??dirilib 2019-11-27 at the Wayback Machine
  21. ↑ The Alteration of Place Names and Construction of National Identity in Soviet Armenia Arxivl??dirilib 2009-09-27 at the Wayback Machine by Arseny Sarapov
  22. ↑ Armenia: Political and Ethnic Boundaries 1878?1948 Arxivl??dirilib 2007-09-26 at the Wayback Machine by Anita L. P. Burdett (ed.) ISBN 1-85207-955-X
  23. ↑ "UNHCR U.S. Department of Homeland Security, Citizenship and Immigration Services Country Reports Azerbaijan. The Status of Armenians, Russians, Jews and Other Minorities" . 2007-07-16 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2008-03-19 .
  24. ↑ M?h?rr?mov, 2010 . s?h. 101-102
  25. ↑ M?h?rr?mov, 2010 . s?h. 105-106
  26. ↑ M?h?rr?mov, 2010 . s?h. 111-112
  27. ↑ M?h?rr?mov, 2010 . s?h. 33
  28. ↑ M?h?rr?mov, 2010 . s?h. 70
  29. ↑ 1 2 3 M?h?rr?mov, 2010 . s?h. 125-127
  30. ↑ 1 2 M?h?rr?mov, 2010 . s?h. 131-133
  31. ↑ M?h?rr?mov, 2010 . s?h. 57-58
  32. ↑ M?h?rr?mov, 2010 . s?h. 61-62
  33. ↑ M?h?rr?mov, 2010 . s?h. 31-32
  34. ↑ M?h?rr?mov, 2010 . s?h. 55
  35. ↑ M?h?rr?mov, 2010 . s?h. 63
  36. ↑ M?h?rr?mov, 2010 . s?h. 92

?d?biyyat [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  • M?h?rr?mov, Ziy?ddin. ?R?VANDA M?KT?BDARLIQ V? MAAR?FC?L?K (1800-1920-ci ill?rd? ?d?bi-m?d?ni muhit) (az.) . Qrifli n??r. 2010.
  • Az?rbaycan Folkloru Antologiyası, XII kitab. Z?ng?zur folkloru (az.) . "S?da" n??riyyatı. 2005.
  • Az?rbaycan Folkloru Antologiyası, III kitab. Goyc? folkloru (az.) . "S?da" n??riyyatı. 1999.

Xarici kecidl?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Vikianbarda Erm?nistan az?rbaycanlıları il? ?laq?li mediafayllar var.

H?mcinin bax [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

M?nb? ? " https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Erm?nistan_az?rbaycanlıları&oldid=7491308 "