Emil Adolf fon Berinq
(
15 mart
1854
[1]
[2]
[…]
,
Lavitse
[d]
,
Q?rbi Prussiya
[d]
?
31 mart
1917
[1]
[2]
[…]
,
Marburq
[3]
) ? Alman kimyacısı, 1901-ci il Tibb v? fiziologiya uzr? Nobel Mukafatı laureatı
1854-cu ild?
Almaniyanın
Hansdorf ??h?rind? dunyaya g?lib. Valideynl?ri o?ullarını ya ilahiyyatcı, ya da mu?llim olmasını arzulayırdılar. Berinq d? onların ist?yini yerin? yetir?r?k
Koniqsberq
Universitetinin
ilahiyyat
fakult?sin? daxil olmu?du. Lakin mu?lliml?rd?n biri ona
Berlind?ki
H?rbi Tibb kollecind? t?hsil alma?ı m?sl?h?t gordukd?n sonra oraya getmi?dir. Bu m?kt?b h?rbi c?rrahlar hazırlamaq ucun yaradılmı?dı. Mudaviml?r t?hsil haqqından azad idil?r. Lakin m?zun olduqdan sonra on il
orduda
xidm?t gost?rirdil?r. Berinq 1880-ci ild? h?kim diplomu almı? v? suvari alayında c?rrah kom?kcisi v?zif?sin? gond?rilmi?di. O, h?rbi xidm?td? oldu?u dovrd? Bonn Farmakologiya institutunda da t?hsilini davam etdirmi?, 1888-ci ild? is? Berlind?ki Gigiyena institutuna i?? duz?lmi?dir. H?rbci-h?kim ordudan t?rxis olunduqdan sonra da bu institutda i?l?mi?dir.
Berinq h?l? h?rbi xidm?t zamanı yoluxucu x?st?likl?rl? mubariz? m?qs?dil? muxt?lif t?crub?l?r aparma?a ba?lamı?dı. O dovrd? dezinfeksiyaedici v? antiseptik vasit?l?r kifay?t q?d?r inki?af etm?mi?di. Onun ?sas t?crub?l?ri tetanus v? difteriya x?st?likl?ri il? ba?lı olmu?dur. Bu x?st?likl?rin ox?ar c?h?tl?ri, ona yoluxan ??xsl?rin cox az bakteriya da?ımalarına baxmayaraq olm?si idi. Bundan ?lav?, bu x?st?likl?rin simptomları (
tetanusda
sinir sisteminin,
difteriyada
is? ur?k-damar sisteminin iflası) infeksiya du?mu? yerl?rl? m?hdudla?mırdı. Xususil? difteriyadan ild? minl?rl? u?aq dunyasını d?yi?irdi. Onları ara?dıran bir sıra aliml?r x?st?liyin mualic?sinin orqanizmin immunitet gucunun artırılması il? ba? ver?c?yini bildirmi?dil?r. Berinq bu x?st?likl?rin t?dqiqi il? yapon alimi
Sibasaburo Kitasato
il? birlikd? m???ul olmu?dur. T?dqiqat zamanı m?lum olmu?dur ki, x?st?likd?n ol?nl?rin qanında bakteriyalara qar?ı antitoksinl?r ?m?l? g?lir. Sonra sican v? dov?anlar uz?rind? apardıqları t?dqiqat n?tic?sind?, onlar x?st?liy? yoluxmu? heyvanların qanında ?m?l? g?l?n antitoksinl?rl? dig?r canlıları sa?altma?ın mumkunluyunu k??f etmi?dil?r.
1891-ci ild?
Berlin
x?st?xanasında difteriyaya yoluxmu? u?aqlara ilk vaksinl?rin vurulmasına ba?lanmı?dı. Onlardan bir coxu sa?almı?dı. Lakin bu vaksinl?r kutl?vi formada istehsal edil? bilmirdi. Onların alınması ucun kifay?t q?d?r antitoksin istehsal olunmurdu. Bu d?rmanlar uz?rind? i?l?m?k ehtiyacı duyulurdu.
Vaksinl?rin
catı?mayan c?h?tl?rind?n biri d?, onun yoluxmadan d?rhal sonra x?st?l?r? vurulduqda tam gucunu gost?rm?sind? idi. Mu?yy?n mudd?t kecdikd?n sonra preparat oz t?sir quvv?sini itirirdi. Lakin difteriya ?leyhin? calı?an aliml?rd?n olan Paul Erlixin k??f etdiyi bir sıra usullarla h?min vaksinin t?sir quvv?si artırılmı?, n?tic?d? daha cox h?yatı xilas etm?k mumkun olmu?dur. Berinq difteriya ?leyhin? t?dqiqatlarını davam etdir?r?k 1913-cu ild? yeni preparat hazırlama?a muv?ff?q olmu?dur.
Onun yeni u?uru Berinqin ?ohr?tinin artırmı?dır. Ona "u?aqların ??fa vericisi" l?q?bini vermi?dil?r. Vaksinin k??fi h?m d? alimin maliyy? v?saitinin artırmı?dır. 1894-cu ild? Berinq Gigiyena institutundan ayrılaraq ?vv?l Qalle, bir il sonra is? Marburq Universitetl?rin? kecmi?, elmi-t?dqiqat i?l?rini orada da davam etdirmi?dir.
1901-ci ild? Emil Adolf fon Berinq? fiziologiya v? tibb sah?si uzr? ilk
Nobel mukafatı
t?qdim edilmi?dir.
Birinci dunya muharib?si
ill?rind? Berinqin hazırladı?ı mikrob ?leyhin? vaksinl?rin kom?yi il? xeyli alman ?sg?rinin h?yatı xilas edilmi?dir. M?hz bunu n?z?r? alan olk? r?hb?rliyi onu D?mir Xac ordenin? layiq gormu?dur. Bundan ba?qa o,
Fransanın
F?xri Legionunun
c?ngav?ri adını da almı?dır.
Son d?r?c? a?ır xarakter? malik olan v? qapalı h?yat t?rzin? kecir?n, dunyanın bir sıra akademiyalarının uzvu secil?n Berinq 1917-ci ild? v?fat etmi?dir. Bu gun onun adını dunyada ?n boyuk kliniki terapiya il? m???ul olan ?irk?t da?ıyır. Marburq Universitetind? onun adına mukafat t?sis edilmi?dir.
Lu??tl?r v? ensiklopediyalar
| |
---|
??c?r? v? nekropolistika
| |
---|
|
Fiziologiya v? ya tibb uzr? Nobel mukafatı lauretları
|
---|
1901-1925
| | |
---|
1926-1950
| 1926:
Yohannes Fibiger
·
1927:
Yulius Vaqner-Yaureqq
·
1928:
?arl Nikol
·
1929:
Kristian Eykman
,
Frederik Hopkins
·
1930:
Karl Land?teyner
·
1931:
Otto Varburq
·
1932:
Carlz ?errinqton
,
Edqar Edrian
·
1933:
Tomas Morqan
·
1934:
Corc Uipl
,
Corc Maynot
,
Uilyam Morfi
·
1935:
Hans ?peman
·
1936:
Henri Deyl
,
Otto Lovi
·
1937:
Albert Sent-Dyordyi
·
1938:
Korney Heymans
·
1939:
Gerxard Domaqk
·
1940-42: verilm?mi?dir
·
1943:
Henrik Dam
,
Eduard Doyzi
·
1944:
Cozef Erlanqer
,
Herbert Qasser
·
1945:
Aleksandr Fleminq
,
Ernst Ceyn
,
Houard Flori
·
1946:
Herman Muller
·
1947:
Karl Ferdinand Kori
,
Gerti Kori
,
Bernardo Usay
·
1948:
Paul Muller
·
1949:
Valter Hess
,
Antoniu Eqas Moni?
·
1950:
Eduard Kendall
,
Tadeu? Reyx?teyn
,
Filip Henc
|
---|
1951-1975
| 1951:
Maks Teyler
·
1952:
Zelman Vaksman
·
1953:
Hans Krebs
,
Frits Lipman
·
1954:
Con Eders
,
Tomas Ueller
,
Frederik Robbins
·
1955:
Aksel Teorell
·
1956:
Andre Kurnan
,
Verner Forsman
,
Dikinson Ricards
·
1957:
Daniel Bove
·
1958:
Corc Bidl
,
Eduard Teytem
,
Co?ua Lederberq
·
1959:
Severo Ocoa
,
Artur Kornberq
·
1960:
Frenk Bornet
,
Piter Medavar
·
1961:
Georq fon Beke?i
·
1962:
Frensis Krik
,
Ceyms Uotson
,
Moris Uilkins
·
1963:
Con Ekls
,
Alan Hockin
,
Endru Haksli
·
1964:
Konrad Blox
,
Feodor Linen
·
1965:
Fransua Jakob
,
Andre Lvov
,
Jak Mono
·
1966:
Peyton Rous
,
Carlz Haggins
·
1967:
Raqnar Qranit
,
Haldn Hartlayn
,
Corc Uold
·
1968:
Robert Holli
,
Har Qobind Xorana
,
Mar?all Nirenberq
·
1969:
Maks Delbruk
,
Alfred Her?i
,
Salvador Luriya
·
1970:
Bernard Kats
,
Ulf fon Eyler
,
Culius Akselrod
·
1971:
Erl Sazerlend
·
1972:
Cerald Edelman
,
Rodni Porter
·
1973:
Karl fon Fri?
,
Konrad Lorents
,
Nikolas Tinbergen
·
1974:
Alber Klod
,
Kristian de Duv
,
Corc Palade
·
1975:
Devid Baltimor
,
Renato Dulbekko
,
Houard Temin
|
---|
1976-2000
| 1976:
Barux Blamberq
,
Deniel Qaydusek
·
1977:
Roje Qiymen
,
Endru ?alli
,
Rozalin Yalou
·
1978:
Verner Arber
,
Deniel Natans
,
Hamilton Smit
·
1979:
Allan Kormak
,
Qodfri Haunsfild
·
1980:
Barux Benaserraf
,
Jan Dosse
,
Corc Snell
·
1981:
Rocer Sperri
,
Devid Hyubel
,
Torsten Vizel
·
1982:
Sune Berqstrom
,
Benqt Samuelson
,
Con Veyn
·
1983:
Barbara Mak-Klintok
·
1984:
Nils Kay Yerne
,
Georq Koler
,
Sezar Mil?teyn
·
1985:
Maykl Braun
,
Cozef Qoldstayn
·
1986:
Stenli Koen
,
Rita Levi-Montalcini
·
1987:
Susumu Toneqava
·
1988:
Ceyms Blek
,
Gertrud Elion
,
Corc Hitcinqs
·
1989:
Con Bi?op
,
Harold Varmus
·
1990:
Cozef Marrey
,
Eduard Donnall Tomas
·
1991:
Ervin Neer
,
Bert Zakman
·
1992:
Edmond Fi?er
,
Edvin Krebs
·
1993:
Ricard Roberts
,
Fillip ?arp
·
1994:
Alfred Gilman
,
Martin Rodbell
·
1995:
Edvard Luis
,
Kristina Nusslayn-Volhard
,
Erik Vi?haus
·
1996:
Piter Doerti
,
Rolf Tsinkernagel
·
1997:
Stenli Pruziner
·
1998:
Robert Furxqott
,
Luis ?gnarro
,
F?rid Murad
·
1999:
Gunter Blobel
·
2000:
Arvid Karlsson
,
Pol Qrinqard
,
Erik Kandel
|
---|
2001-gunumuz
| 2001:
Leland Hartvell
,
Tim Hant
,
Pol Nors
·
2002:
Sidney Brenner
,
H. Robert Horvitz
,
Con Salston
·
2003:
Pol Loterbur
,
Piter Mansfild
·
2004:
Ricard Aksel
,
Linda Bak
·
2005:
Berri Mar?all
,
Robin Uorren
·
2006:
Endru Fayr
,
Kreyq Mello
·
2007:
Mario Kapecci
,
Martin Evans
/
Oliver Smitis
·
2008:
Harald tsur Hauzen
,
Fransuaz Barre-Sinussi
,
Luk Montanyer
·
2009:
Elizabet Bl?kborn
,
Karel Qreyder
,
Cek Soztak
·
2010:
Robert Edvards
·
2011:
Brus Botler
,
Jul Hoffmann
,
Ralf Staynman
·
2012:
Con Gordon
,
?inya Yamanaka
·
2013:
Ceyms Rotman
,
Rendi ?ekman
,
Tomas Zudhof
·
2014:
Con O'Kif
,
Mey-Britt Mozer
,
Edvard Mozer
·
2015:
Uilyam Kempbell
,
Satosi Omura
,
Tu Yuyu
·
2016:
Yo?inori O?umi
·
2017:
Ceffri Holl
,
Maykl Rozba?
,
Maykl Yanq
·
2018:
Ceyms Ellison
,
Tasuku Hondzo
·
2019:
Uilyam Kelin
,
Peter Ratkliff
,
Qreqq Semenza
·
2020:
Harvey J. Alter
,
Michael Houghton
,
Charles M. Rice
·
2021:
David Julius
,
Ardem Pataputyan
|
---|