Ekvtime Semyonovic Takai?vili
(
gurc.
??????? ??????? ?? ??????????
;
4 yanvar
1863
?
21 fevral
1953
,
Tbilisi
) ?
Gurcu
tarixci
,
arxeoloq
v? ictimai xadim, pravoslav muq?dd?si.
Gurcustanın T?sis M?clisi. Takai?vili, sa?da altıncı sırada
Quriyanın
q?rb hiss?sind?ki Lixauri (
gurc.
???????
) k?ndind? zad?gan Simon Takai?vilinin ail?sind? anadan olmu?dur. Valideynl?rini erk?n ya?da itirdikd?n sonra qohumlarının himay?sind? boyumu?dur.
1883-cu ild?
Kutaisi klassik gimnaziyasını
gumu? medalla bitirmi?dir. 1887-ci ild? Sankt-Peterburq Dovl?t Universitetind?n m?zun olmu?dur.
1887?1917-ci ill?rd? Tiflisin muxt?lif nufuzlu m?kt?bl?rind?, o cuml?d?n Tiflis zad?gan gimnaziyasında Gurcustanın tarixi movzusunda muhazir?l?r oxumu?dur. Bu ill?rd? elmi v? t?hsil f?aliyy?tl?rind? f?al i?tirak etmi?dir. 1907?1921-ci ill?rd? Gurcustanın Tarix v? Etnoqrafiya C?miyy?tinin r?hb?ri olub. 1907?1917-ci ill?rd? Gurcustanın tarixi Tao-Klarjeti bolg?sin? (hazırda Turkiy?d?) bir sıra arxeoloji ekspedisiyalar t??kil etmı?dir. Ekspedisiyalardan birind? tapılan q?dim freskaların eskizl?rini hazırlayan g?nc r?ssam Lado Gudiashvili i?tirak etmi?dir.
[1]
.
1917-ci il
fevral inqilabından
sonra siyas?tl? m???ul olma?a ba?ladı. 26 may 1918-ci ild? Gurcustanın ?stiqlal B?yannam?sini imzalayanlardan biri olmu?dur.
[2]
Gurcustan Milli Demokratik Partiyasının yaradılmasında f?al i?tirak etmi?dir. 1919?1921-ci ill?rd? Gurcustan Demokratik Respublikası Qurucu M?clisinin s?dr muavini v?zif?sin? secilmi?dir.
1918-ci ild?
Tbilisi Dovl?t Universitetinin
qurucularından v? mu?lliml?rind?n biri oldu.
Qırmızı Ordu
hiss?l?rinin Gurcustan ?razisin? daxil olmasından sonra h?m Universitetd?ki, h?m d? parlamentd?ki v?zif?l?rini itirdi. Noy Jordaniya hokum?ti il? birlikd?
Fransaya
muhacir?t? getdi.
N. Cxeidzenin d?fni, Takai?vili sa?dan altıncı
Gurcustan Demokratik Respublikası hokum?ti x?zin?ni v? gurcu maddi m?d?niyy?tinin butun eksponatlarını ozu il? apardı. 39 boyuk qutuda saxlanılan maddi ??yalar
Marsel?
aparılaraq bank saxlancına yerl??dirildi. Daha sonra qiym?tli yuk
Parisd?ki
banklardan birin? da?ındı. X?zin?nin r?smi sahibi surgund?ki hokum?t olmasına baxmayaraq, ?slind? butun madd numun?l?r? Ekvtime Takai?vili n?zar?t edirdi. 1930-cu ill?rin ?vv?ll?rind? Takai?vili, kecmi? Merel knyazı Nikolay Dadianinin qızı ?ahzad? Salome Obolenskayanın (1878?1961) ona qar?ı m?hk?m? iddiasını qazandı. Salome Obolenskaya Zuqdidid?ki kecmi?
Dadiani sarayından
olan x?zin?nin bir hiss?sin? iddia edirdi.
Muxt?lif Avropa muzeyl?rinin gurcu x?zin?l?rini ?ld? etm?k c?hdl?rin? v? h?ddind?n artıq iqtisadi c?tinlikl?r? baxmayaraq, Ekvtime hec vaxt kolleksiyasından hec n? satmadı,
Mill?tl?r C?miyy?ti
Sovet ?ttifaqını
tanıyan zamana, y?ni 1933-cu il? q?d?r kolleksiyanı qorudu. Parisd?ki Gurcustan hokum?tinin s?firliyi l??v edildi v? "Gurcustan ofisi"n? cevrildi. Qiym?tli x?zin? Fransa dovl?tinin mulkiyy?tin? kecdi. 1935-ci ild? Takai?vili Fransa hokum?tini x?zin?ni Gurcustana t?hvil verm?y? ca?ırdı. Ancaq o, yalnız
?kinci Dunya muharib?sinin
sonunda, 1944-cu ilin noyabrında, SSR?-nin Parisd?ki s?firi A. Bogomolovun diqq?tini c?k? bildi.
?osif Stalin
v? general
?arl de Qoll
arasındakı yax?ı munasib?tl?r d? Gurcustan x?zin?l?ri kolleksiyasını v?t?n? qaytarma?a kom?k etdi. Gurcustana qayıdan Takai?vili ev duata?ına cevrildi. O, Tiflisd? 1953-cu ild? h?yata gozl?rini yumdu.
Gurcustan v?
Qafqazın
tarixi v? arxeologiyası il? ba?lı bu gun xususi ?h?miyy?t k?sb ed?n coxsaylı elmi ?s?rl?rin mu?llifidir. Ekvtime Takai?vili bir cox q?dim gurcu ?s?rl?rinin ilk na?iri idi. "Gurcustana muraci?t" onlardan biridir.
- Gurcu Pravoslav Kils?si
t?r?find?n muq?dd?sl??dirilib.
- Tiflisd? bir kuc? v? ikinci Tbilisi gimnaziyası onun adını da?ıyır. Tbilisinin Va?lovani kuc?sind? Takai?vili Muzeyi f?aliyy?t gost?rir. Do?uldu?u k?ndd? Lixaurid? ev muzey d? var. Lixaurid? h?r il 16 yanvarda Equtime (Equtimeoba) gunu qeyd olunur.
[3]
- Tbilisi v? Kutaisid? Takai?viliy? abid?l?r qoyulub.
- Mtatsminda da?ında panteonda d?fn edilib.
- 2013-cu ild? Gurcustan Prezidenti
Mixail Saaka?vili
Takai?viliy? ?n yuks?k titul ? Gurcustanın Milli Q?hr?manı adını verib.
[4]
- Uc tarixi salnam?; Tiflis 1890
- Kartli h?yatı. Tiflis 1906
- Arxeoloji ekskursiyalar, axtarı?lar v? qeydl?r, v. 1?5, Tiflis, 1905?1915;
- Xristian abid?l?ri; Moskva 1909 (MAK, cild 12)
- Les antiquites georgiennes. Societe georgienne d’histoire et d’ethnographie, Tiflis, 1909
- Album d’arquitecture georgienne. Ed. de l’Univ. de Tiflis, Tiflis, 1924
- Gurcu ?halisi arasında savadlılı?ın t??viqi c?miyy?tinin ?lyazmalarının t?sviri, 1?2 cild, cild. 1?8, Tiflis, 1904?12;
- ?beriya v? Karts ?yal?ti, "Mnatobi", 1948, No 8 (yuk, dill?r ucun);
- Sumbat Davidovicin Tao-Klarjeti Bagrations haqqında salnam?si, topluda: Gurcustan v? Qafqaz tarixin? dair materiallar, v. 27, Tb., 1949 (yuk dilind?);
- 1917-ci ild? Gurcustanın c?nub ?yal?tl?rin? arxeoloji ekspedisiya, Tb., 1952.
- "?ncil". akademik E. S. Takaishvilinin ?s?rl?ri, Tb., 1963.