Cum? m?scidi
?
Az?rbaycanın
Balak?n
??h?rind? yerl???n m?scid v? tarix-memarlıq abid?si. M?scidin tikintisi 10 il davam edib v? 1877-ci ild? ba?a catıb.
M?scid,
Az?rbaycan Respublikası Nazirl?r Kabinetinin
2 avqust 2001-ci ild? verdiyi 132 nomr?li q?rar il? olk? ?h?miyy?tli da?ınmaz tarix v? m?d?niyy?t abid?l?rinin siyahısına salınıb.
M?scidin uz?rind?ki kitab?y? ?sas?n Balak?n Cum? m?scidinin tikintisi 1867-ci ild? ba?layıb v? 1877-ci ild? yekunla?ıb.
[1]
Abid?nin ?imal-q?rb fasadında dord yerd? ?r?b dilind? kitab?l?r yerl??dirilib.
[1]
Kitab?l?rd? m?scidin tikilm? tarixi, kiml?rin t???bbusu il? in?a olundu?u, binanı tik?n ustanın v? m?scidin tikilm?si ucun lazım olan torpa?ı ver?n ??xsin adı yazılıb.
[1]
M?scidin qapı giri?inin sa? t?r?find?ki cay da?ı uz?rind?ki suls x?tti il? yazılmı? ikinci yazıda deyilir:
|
Hicri tarixinin XIII ?srind? ya?amı? butun Balak?n camaatı, h?tta yuks?k rutb?li, v?zif? sahibi olan ??xsl?r bel? razılı?a g?lmi?l?r ki, hamının arzu v? ist?yini n?z?r? alıb q???ng v? goz ox?ayan, hamının n?z?r diqq?tini c?lb ed?n bir Came m?scidi tikdirsinl?r.
|
|
M?scidin qapı giri?inin sol dordbucaqlı kitab?sinin uz?rind? is? bu sozl?r yazılıb:
|
|
Boyuk Allahın kom?yi il? camaatın arzusu yerin? yetmi?, Pey??mb?rin (s) nuru il? bu ev nurlanmı? v? butun mus?lmanları ozun? c?lb etmi?dir. Qazi M?h?mm?d D?bir v? b?nna usta Om?r ?lisulu Allah xatirin? m?scidin sonrakı t?mir i?l?rini gorm?k ucun hamını bu i?d? s?y gost?rm?y? ca?ırmı?dı.
|
|
C?rciv?nin k?narlarında is? bel? bir qeyd var:
|
|
Allah gunahkarı ba?ı?lasın, m?scid v? onun hucr?l?ri v? el?c? d? ba?qa tikilil?r ucun lazım olan torpa?ı L?ki bin H?llac M?h?mm?d v?qf etmi?dir.
|
|
Kitab?d? adı kec?n Qazi M?h?mm?d D?bir XIX ?srd? bolg?d? m??hur din xadimi kimi tanınıb. Usta Om?r ?lisulu is? dovrunun m??hur ustası olub. Qaxda Kumruk cayı uz?rind? tikilmi? Ulu korpunun mu?llifi d? odur.
Az?rbaycanda
sovet i??alından
sonra r?smi olaraq 1928-ci ild?n dinl? mubariz?y? ba?ladılar. H?min ilin dekabrında
Az?rbaycan KP MK
-i bir cox m?scid, kils? v? sinaqoqları maarifl?ndirici istiqam?tl?rd? istifad? ucun klubların balansına verdi. ?g?r 1917-ci ild? Az?rbaycanda 3.000 m?scid var idis? 1927-ci ild? bu r?q?m 1.700, 1933-cu ild? is? 17 idi.
[2]
Sovet dovrund? 1947-ci il?d?k m?scid anbar kimi istifad? edilmi?dir. 1947-ci ild?n etibar?n m?scid f?aliyy?t? ba?lamı?dır. 1955-ci ild?, 1980-ci ild? v? 1996-cı ild? m?scidd? t?mir i?l?ri aparılmı?dır.
M?scidin binası caylaq da?ından minar?si is? bi?mi? k?rpicd?n tikilib. Tikintid? ?h?ng v? yumurta sarısından istifad? olunub. Minar?nin hundurluyu 44 metrdir v? m?scidin ?sas minasından ayrı tikilib. S?kkizgu??lidir v? uz?ri n?bati ornamentl?rl? i?l?nib. H?y?tyanı sah?si 3000 kv.metr, ic sah?si is? 40x23 metrdir. M?scidin do??m?d?n tavana q?d?r hundurluyu 8 metrdir. Giri? qapılarının on t?r?find? altı sutundan v? 7 ta?dan ibar?t eyvan yerl??ir. ?bad?t zalında 12
sutun
, 26
ta?
v? 16 p?nc?r? var. Sutunlar bi?mi? k?rpicd?ndir. M?scidin uc giri? qapısı vardır. H?r giri? qapısının ustund? kitab?l?r h?kk olunub. M?scidin minb?ri taxtadandır.
