??h?r
Bryansk
Брянск
Bayraq [d] Gerb
53°14′33″ ?m. e. 34°22′00″ ?. u.
Olk?	Rusiya [1]
Tarixi v? co?rafiyası
?sası qoyulub	985
?lk m?lumat	1146
Sah?si	186,73 km²
M?rk?zin hundurluyu	190 m
Saat qur?a?ı	UTC+03:00
?halisi
?halisi	399.579 n?f. ( 1 yanvar 2021 ) [2]
R?smi dili	rus dili
R?q?msal identifikatorlar
Telefon kodu	+7 4832
Poct indeksi	241000
Dig?r
bryansk032.ru
X?rit?ni gost?r/gizl? Bryansk
Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Bryansk ? Rusiya Federasiyasında ??h?r, Bryansk vilay?tinin v? Bryansk rayonunun inzibati m?rk?zi.

Ehtimal ki, ??h?r ?vv?ll?r Ca?in kurqan ??h?r yerind? yerl??mi? (??h?rin meydana g?lm?sinin ??rti tarixi ? 985 il; arxeoloji materiallar 11?15-ci ?srl?r? aiddir), buradan is? Pokrov da?ındakı ??h?r yerin? kocurulmu?dur (arxeoloji materiallar 12 ?srin 2-ci yarısına aiddir). ?lk d?f? adı Dobryansk kimi ?patisal nam?sind? 1147-ci ilin ?vv?ll?rind? ba? ver?n hadis?l?rl? ba?lı qeyd olunur. Cerniqov knyazlı?ının t?rkibind? olan Bryansk 13-cu ?srin ortalarından Bryansk knyazlı?ının m?rk?zi idi. 1310 -cu ild? monqollar t?r?find?n da?ıdılmı?dır. 1356 -cı ild? Litva knyazı Olgerd t?r?find?n i??al edilmi?, 1357 -ci ild?n sonra Boyuk Litva knyazlı?ının t?rkibin? qatılmı?dır. 15-ci ?srin sonlarından Bryansk adlanır. 1500 -cu ild? Rusiya-Litva muharib?sinin gedi?ind? rus qo?unları t?r?find?n tutulmu?, Moskva barı?ı?ına (1503) gor? Rus dovl?tin? birl??dirilmi?dir. 1607-ci ild? bir aydan cox II Yalancı Dmitrinin qo?unlarının muhasir?sin? davam g?tirmi?di. 17-ci ?srd?n Bryansk yaxınlı?ında iri Sven yarmarkası f?aliyy?t gost?rirdi ^[3]

Orta Rusiya yuks?kliyinin q?rb hiss?sind?, Bolva cayının Desna cayına tokulduyu yerd? yerl??ir. ?ri n?qliyyat qov?a?ıdır. Beyn?lxalq aeroportdur. ?ndiki Bryansk ?razisind? Paleolit du??rg?si, Erk?n D?mir dovrun? aid ??h?r yeri v? k?nd yerl?ri, eramızın 1-ci minilliyin?, Romen m?d?niyy?tin? aid k?nd yerl?ri, erk?n orta ?srl?r? aid 2 ??h?r yeri v? k?nd yerl?ri m?lumdur. ^[3]

?halisi ? 410,8 min (2013). ^[3]

Kiyev (1708?27), Belqorod (1727?78) v? Oryol (1778?1920; 1796 il?d?k ? Oryol cani?inliyi) quberniyalarının q?za ??h?ri olmu?dur. 1783 -cu ild? Bryansk c?bb?xanasının ?sası qoyulmu?dur; 1873-cu ild?n Bryansk yaxınlı?ında Bryansk zavodu f?aliyy?t gost?rirdi. Bryanskdan Oryol-Vitebsk (1868), Polesye (1887), Moskva-Kiyev-Voronej (1899) d?miryol x?tl?ri kecirdi. Bryansk Bryansk quberniyasının (1920?29), Q?rb (1929?37) v? Oryol (1937?44) vilay?tl?rinin m?rk?zi olmu?dur. 1941 -ci ild? alman qo?unları t?r?find?n i??al olunan v? guclu da?ıntılara m?ruz qalan Bryansk 1943 -cu ild? azad edilmi?dir. 1944 -cu ild?n Bryansk vilay?tinin m?rk?zidir. 1956 -cı ild? vilay?tin aparıcı s?naye m?rk?zl?rind?n biri olan Bejitsa ??h?ri Bryanskın hududlarına daxil edilmi?dir. Desnanın hundur sa? sahilind? q?dim memarlıq abid?l?rinin yerind?ki kils?l?rl? birlikd? Bryanskın tarixi m?rk?zi yerl??ir. 17-ci ?srin sonu ? 18-ci ?srd? ??h?rd? barokko, erk?n klassisizm formasında da? tikilil?r (Voskreseniye kils?si, 1739?41 v? s.) in?a edilmi?dir. 1780-ci il munt?z?m planı 1802 v? 1808-ci ill?rd? muhum duz?li?l?r edilm?kl? 19-cu ?srd? h?yata kecirilmi?dir. Arsenal kompleksi (18 ?srin sonu ? 20 ?sr) klassisizm uslubundadır. 1920-ci ill?rd? konstruktivizm formasında iri obyektl?r in?a edilmi?dir: Sovetl?r evi (1925?26, memar A.Z. Qrinberq), Rabit? evi (1930?31, memar Qrinberq v? b.). Bryanskda quruculuq v? abadlıq i?l?ri bulvarlar, parklar v? ba?lar sistemin? (“Sudki” ya?ıllıq massivi, 300 ya?lı palıd a?acları olan “Bulbul” me??si v? s.) xususi diqq?t verilm?kl? 1968-ci il planı uzr? h?yata kecirilir. Bryanskın 1000-illiyin? h?sr olunmu? “Peresvet v? Boyan” heyk?lt?ra?lıq qrupu v? s. abid?l?r var. ??h?rd? 107 m?kt?b?q?d?r t?hsil mu?ssis?si, 77 umumt?hsil m?kt?bi, 16 ?lav? t?hsil mu?ssis?si, 6 xususi m?kt?b, 17 orta ixtisas t?hsili mu?ssis?si var (2004). 20-d?n cox ali m?kt?b (filial v? numay?nd?likl?riil? birlikd?), o cuml?d?n Texniki Universitet (1929; 1996 -cı ild?n universitet statuslu), Muh?ndis-texnologiya akademiyası (1930-cu ild? Me??-texniki institut kimi t?sis edilmi?dir), akad. ?.G. Petrovski ad. pedaqoji universitet (1930 ild? Novozıbkov ??h?rind? yaradılmı?, 1976 -cı ild?n Bryanskda f?aliyy?t gost?rir) var. 167 kitabxana (o cuml?d?n F.?. Tutcev adına vilay?t elmi kitabxanası, 1944); Dovl?t birl??mi? diyar?unaslıq muzeyi (1921-ci ild? yaradılmı?dır; 17 filialı), vilay?t r?ssamlıq (1968), “Bryansk me??si” (1983-cu ild? yaradılmı?, 1989 ild? acılmı?dır) ?d?biyyat muzeyl?ri, A.K. Tolstoy adına a?ac heyk?lt?ra?lı?ı park-muzeyi; A.K. Tolstoy adına dram teatrı ( 1926 ), kukla teatrı ( 1972 ), g?nc tama?acılar teatrı (1981); filarmoniya (1960 ild?n), onun t?rkibind? ??h?r kamera orkestri (1993), akademik xor (1995), ??h?r xalq cal?ı al?tl?ri orkestri (1996), ??h?r n?f?s al?tl?ri orkestri (1991); sirk ( 1975 ), planetari f?aliyy?t gost?rir. Bryansk iri s?naye m?rk?zidir. Ma?ınqayırma, kimya v? yeyinti sah?l?ri daha cox inki?af etmi?dir. Aparıcı mu?ssis?l?r: ma?ınqayırma zavodu (teplovozlar, lokomotiv l?r, g?mi v? lokomotivl?r ucun dizel muh?rrikl?ri), avtomobil zavodu (xususi t?k?rli ?assil?r, t?k?rli dartıcılar), “Bryanski Arsenal” (muxt?lif ma?ınlar v? avadanlıq, onların ehtiyat hiss?l?ri v? s.), fosforit zavodu (gubr?), “Bryankonfi” (vafli, pecenye v? s.), ?t kombinatı v? s. var. ^[3]

• Official website of Bryansk City Administration (Russian) Arxivl??dirilib 2006-10-19 at the Wayback Machine
• Official website of the Bryansk Council of People's Deputies (Russian)
• [https://archive.today/20121228122923/http://www.edu-bryansk.ru/ Arxivl??dirilib 2012-12-28 at Archive.today Educational portal of Bryansk[permanent dead link] (Russian)]