Bosniya bohranı

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
18 oktyabr 1908-ci ild? Le Petit jurnalı ozunun uz qabı?ında Bosniya krizind?n b?hs ed?n ??kil yayımlayır. ??kild? I Ferdinand Bolqar carlı?ını , Avstriya-Macarıstan imperatoru I Frans ?osif Bosniya-Herseqovinanı ?l? kecirirmi? kimi, II ?bdulh?midi is? Bosniya-Herseqovinanı axtarırmı? kimi t?svir etmi?l?r.

Bosniya bohranı ? 8 oktyabr 1908-ci ild? Avstriya-Macarıstan imperiyasının r?smi olaraq Bosniya-Herseqovinanı ilhaq etm?sil? meydana cıxan beyn?lxalq bohrandır. [1] B?hs edil?n dovrd? Bosniya-Herseqovina ?razisi Osmanlı imperiyası tabeliyind? idi. 1908-ci ilin oktyabrın 3 -d? Avstriya-Macarıstanın Parisd?ki s?firi Fransanın prezidentin? m?ktub gond?rdi. M?ktubda deyilirdi ki, Avstriya-Macarıstan Bosniyanı ilhaq etm?y? hazırla?ır v? Rusiya, Almaniya v? ?taliya Bosniyanın ilhaqına etiraz etmir. 1908-ci ilin oktyabrın 5-d? Avstriya-Macarıstanın imperatoru Bosniyanın ilhaq edilm?si haqqında f?rman imzaladı. Oktaybrın 6-da Avstriya-Macarıstan hokum?ti qism?n s?f?rb?rlik elan etdi. Almaniya Avstriyanın h?r?k?tin? etiraz etm?di. ?taliya is? Avstriya-Macarıstana narazılı?ını bildirdi. Fransa hokum?ti bildirdi ki, Avstriya-Macarıstanın Bosniyanı ilhaq etm?k haqqında q?rarına horm?tl? yana?ır. [2]

Dovl?tl?rin munasib?ti

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Fransa calı?ırdı ki, Almaniya M?rake? m?s?l?sind? ona guz??t etsin.1908-ci il oktyabrın 8-d? Rusiya hokum?ti bildirdi ki, Avstriya-Macarıstanın aksiyası Berlin muqavil?sin? ziddir v? h?min muqavil?ni imzalamı? dovl?tl?rin i?tirakı il? muzakir? edilm?lidir. [2]

1908-ci il oktyabrın 8-d? Rusiya hokum?ti bildirdi ki, Avstriya-Macarıstanın aksiyası Berlin muqavil?sin? (1878) ziddir v? h?min muqavil?ni imzalamı? dovl?tl?rin i?tirakı il? muzakir? edilm?lidir. Oktyabrın 9-da Rusiyanın xarici i?l?r naziri Londona g?ldi. ?ngilt?r? hokum?ti bildirmi?di ki, Bosniyanın Avstriya-Macarıstan t?r?find?n ilhaqını tanımayacaq. ?ngilt?r? hokum?ti Rusiyanın beyn?lxalq konfrans kecirm?k t?klifi il? razıla?dı.

Bosniyanın ilhaqı il? ba?lı Osmanlı Avstirya-Macarıstana oz etirazını bildirdi. Antanta olk?l?ri bildirdi ki , onlar Osmanlını medafi? edir. Avstriya-Macarıstan Osmanlıya qar?ı mubariz? d? Bolqarıstana kom?k edirdi.1909-cu ilin yanvar ayının 11-d? Avstriya-Macarıstan Bolqarıstana h?rbi sazi? imzalama?ı t?klif etdi. Sazi? layih?sin? gor? Avstriya-Serbiya muharib?si zamanı Bolqarıstan, Osmanlı-Bolqarıstan muharib?si zamanı Avstriya bit?r?f qalmallı idi. T?r?fl?rd?n birinin eyni vaxtda iki dovl?tl? muharib?si zamanı dig?r t?r?f ona h?rbi yardım gost?rm?li idi. Avstriya-Macarıstan calı?ırdı ki, Osmanlı Bosniyanın ilhaqı il? barı?sın v? Antanta olk?l?ri il? ?m?kda?lıq etsin. Dig?r t?r?fd?n Osmanlı dovl?ti d? ikinci M??rutiy?t s?b?bil? ilhaqı r?smi olaraq tanımasa da q?bul etm?k m?cburiyy?tind? qaldı. [3]

Serbiya v? Cernoqoriya

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Serbiya ve Cernoqoriya Avstriyanın Bosniyanı ilhaq etm?sin? oz narazılı?ını bildirdi. Serbiyada Avstriya ?leyhin? numayi?l?r kecirildi . Cernoqoriyada is? umumi s?f?rb?rlik elan edildi. Rusiya hokum?ti Serbiyaya ehtiyatlı olma?ı v? Avstriya il? ziddiyy?tl?ri k?skinl??dirm?m?yi tovsiy? etdi. Rusiya Yaponiya il? muharib?d?n sonra h?l? h?rbi potensialını b?rpa etm?mi?di v? Serbiyaya h?rbi yardım etmek imkanı m?hdud idi. [2] ?ngilt?r? hokum?ti bildirdi ki, Serbiyaya diplomatik yardım ed?cak. Osmanlı hokum?ti Serbiyanın ittifaq yaratmaq t?klifl?rini q?bul etm?di. 1908-ci ilin noyabrında Avstriya-Macarıstan bildirdi ki, Bosniya m?s?l?sinin beyn?lxalq konfransda muzakir? edilm?sin? razı deyil v? bu m?s?l? Avstriya il? Osmanlı arasında ikit?r?fli danı?ıqlar yolu il? h?ll edilm?lidir.

Almaniya Avstriya-Macarıstanı mudafi? edirdi. Almaniya hokum?ti bildirdi ki, Rusiyanı beyn?lxalq al?md? u?ursuzluqları ?ngilt?r?y? meyl etm?sinin n?tic?sidir. Almaniyanın ?sas m?qs?di Rusiyanı Antantadan ayrımaq idi. 1909-cu ilin yanvarında Almaniya bildirdi ki, Avstriya il? Serbiya arasındakı munaqi??y? Rusiyanın mudaxil?si zamanı Avstriyaya h?rbi yardım ed?c?k.

  1. "Protocol between Austria-Hungary and Turkey". The American Journal of International Law . 3 (4), s. 286?89. 1909.
  2. 1 2 3 "Beyn?lxalq munasib?tl?r tarixi" (PDF) . 2022-03-25 tarixind? arxivl??dirilib (PDF) . ?stifad? tarixi: 2018-09-14 .
  3. Albertini, Luigi (2005). The Origins of the War of 1914, volume I . New York: Enigma Books