Boladı

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Boladı
38°53′21″ ?m. e. 48°45′56″ ?. u.
Olk?   Az?rbaycan
Rayon L?nk?ran rayonu
Tarixi v? co?rafiyası
Saat qur?a?ı
?halisi
?halisi 11248 (2023) n?f?r
R?q?msal identifikatorlar
Poct indeksi AZ4212 [1]
Boladı xəritədə
Boladı
Boladı

Boladı ? Az?rbaycan Respublikasının L?nk?ran rayonunun inzibati-?razi vahidind? k?nd.

Boladı cayının sahilind?, L?nk?ran ovalı?ındadır . Yerli t?l?ffuz forması Bol?didir. T?dqiqatcılara gor?, oykonim bol v? Talı? dilind?ki di (kond) sozl?rind?n ibar?t olub (-? biti?dirici saitdir), "bolluq k?ndi, varlı k?nd" m?nasındadır. Ya?ayı? m?nt?q?si h?qiq?t?n d? rayonun ?n varlı v? boyuk k?ndl?rind?n biridir. [2]

Tarixi [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Muhum ya?ayı? m?nt?q?si kimi bu k?ndin yaranması tarixi haqqında tam m?lumat olmasa da , amma bir ?ey aydındır ki,?razid? eramızdan ?vv?l insanlar ya?ayıb f?aliyy?t gost?rmi?l?r. Muhum ya?ayı? m?nt?q?si kimi bu k?ndin yaranması tarixi haqqında tam m?lumat olmasa da, amma bir ?ey aydındır ki,?razid? eramızdan ?vv?l insanlar ya?ayıb f?aliyy?t gost?rmi?l?r. Bu, q?dim yunan co?rafiya?unası, tarixci Strabonun "Co?rafiya" kitabında qeyd olunur. Mu?llif oz ?s?rind? L?nkaranın bir cox ya?ayı? m?nt?q?l?ri sırasında Boladinin d? adını c?kir. M?rhum t?dqiqatcı-jurnalist Gulm?mm?d M?mm?dzad? bu ?razid? yerl???n "Qara?ac" oca?ının 800 ild?n cox ya?ı oldu?unu yazmı?dır. Alman alimi v? s?yyahı A.Olri 1616-cı ild? muxt?lif s?firlikl?r? v? muzeyl?r? t?qdim etdiyi hesabat v? gund?likl?rd? Boladinin adını c?kmi?dir. Rus s?yyahı v? diplomatı Artemey Suxanov "R??td?n Qızla?aca q?d?r v? Gilan vilay?tinin sonuna kimi" kitabında yazmı?dır: "1638-ci ilin fevralın 7-d? L?ng?rgunana g?ldik... Qızıla?aca ged?rk?n fevralın 11-d? dord d?rin caydan kecdik. Bunlar Kasiende, Noabine, Cil v? Boladi cayları idi." Cil v? Boladi oz adlarını bu gun?d?k qoruyub saxlamı?dırsa da, Kasiende v? Noabine caylarına muasir x?rit?l?rd? t?saduf edilmir. Talı?-Mu?an m?d?niyy?tinin bir qolu L?nk?ran duz?nliyind? yerl??mi?dir. Boladi k?ndi d? bu duz?nlikd? yerl??ir. Az?rbaycan EA Tarix ?nstitutunun ekspediya d?st?si 1984-cu ild? L?nk?ran bolg?sind? t?dqiqat i?l?ri aparark?n mu?yy?n edilmi?dir ki, bu ?razid? h?l? cox q?dim zamanlardan oz t?bii co?rafi ??raitin? gor? ibtidai insanların ya?aması ucun ?lveri?li olmu?dur. Arxeoloji qazıntılar zamanı k?ndin seyidoba ya?ayı? m?h?ll?sind?, Boladi cayının sa? v? sol sahilind? q?dim insanların istifad? etdikl?ri ?l capacaqları, tunc bıcaq, ox, niz?, x?nc?r, qılınc, saxsı qabları v? s. ??yalar tapılmı?dır.

1927-ci ild? k?ndd? s?hiyy? m?nt?q?si, 1935-ci ild? do?um evi, 1946-cı ild? malyariya v? traxoma m?nt?q?si, 1952-ci ild? 15 carpayılıq x?st?xana acılmı?dır. Boladi k?nd Soveti 1954-cu ild? t??kil edilmi?dir. Boladi Zovl? , Separadi , Tuk?vil? v? ?a?laser k?ndl?ri il? bir yerd? eyni sovetliyin t?rkibind? olmu?, m?rk?zi ?a?laser k?ndind? yerl??mi?dir. 2000-ci il yanvar ayından Boladi k?nd b?l?diyy?si f?aliyy?t gost?rir.

Boladı poct ?ob?si 1949-cu ild?n f?aliyy?t gost?rir. K?nd? ilk telefon 1950-ci ild? kolxoz idar?sin? c?kilmi?dir. 1959-cu ild? 30 nomr?lik kommutator istifad?y? verilmi?dir. 1995-ci ild?n 800 nomr?lik ATS f?aliyy?t gost?rir. [ m?nb? gost?rin ]

?qtisadiyyat [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

?hali taxılcılıq, t?r?v?zcilik, caycılıq v? heyvandarlıqla m???uldur. ?razisi munbit v? m?hsuldardır. T?s?rrufat sah?sinin 280 hektarında cay yeti?dirilmi?dir. ?razinin 37 hektarını sualtı, 30 hektarını kolluq, 400 hektarını h?y?tyanı sah?, 26 hektarını yolaltı, 8 hektarını tikilil?r t??kil yetmi?dir. ?razinin 67,9 hektarı oru? ucun ayrılmı?dır. [3]

T?hsil [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

T?hsil inqilaba q?d?r f?rdi xarakter da?ımı?, mollaxana v? m?dr?s?l?r f?aliyy?t gost?rmi?dir. N?c?ful-??r?fd?, M?smeyi-Qumda, Xorasanda v? dig?r dini m?rk?zl?rd? t?hsil almı? axund v? mollalar burada d?rs demi?, ?r?b v? fars dill?rind? yazıb oxuma?ı oyr?tmi?l?r. ?nqilaba q?d?r k?ndin molloba m?h?ll?sind?ki m?scidd? m?dr?s? f?aliyy?t gost?rmi?dir. 1920 ? ci ild? Kor mollanın d?rs dediyi m?dr?s?d? 12 u?a?ın, o cuml?d?n 4 qızın oxudu?unu soyl?y?nl?r vardır. K?rbalayı H?mid Rzayev axundluq etdiyi molloba m?scidind?ki m?dr?s?d? d?rs demi?dir. Az?rbaycanda Sovet hakimiyy?ti qurulduqdan sonra Boladi k?ndind? yeni tipli m?kt?bin acılmasına t???bbus gost?rilmi?dir. 1921-ci ild? t??kil olunmu? savad kursua evdar qadınlar da c?lb edilmi?l?r. Bu dovrd? k?ndin ayrı ? ayrı m?h?ll?l?rind? savad kursları t??kil olunmu?, burada oxuyanlara "Z?rb?ci maarifcinin kitabcası" v?siq?si verilmi?dir. F?aliyy?t gost?rdiyi 1922-ci ild? m?kt?b? 20 n?f?r c?lb olunmu?dur. Qon?u Separadi , Zovl? , Sa?laser , Cil , Vilvan v? dig?r k?ndl?rd?n d? m?kt?b? t?hsil alma?a g?lirdil?r. L?nk?ran q?zasında , o cuml?d?n Boladi k?ndind? 8 ? 12 ya?lı u?aqların tamamil? m?kt?b? c?lb etdirm?k gunun ?n vacib m?s?l?sin? cevrilmi?dir. Professor Z. Budaqova yazır ki, 1929-cu ild?n latın ?lifbasına kec?n talı?lar ibtidai hazırliq sinifl?rind?, h?mcinin texnikumların birinci v? ikinci kurslarında oz ana dill?rind? oxumu?lar. M.N?sirli v? ?.Murs?lovun 1929-cu ild? cap olunmu? " S?vodin bib?n " ( Savadlı olun) talı? dili d?rsliyind?n Boladi k?nd m?kt?bind? " ?lifba " kimi istifad? edilmi?dir. Savadsızlı?a qar?ı aparılan mubariz? oz s?m?r?sini vermi?dir. T???bbus rayon r?hb?rliyi t?r?find?n razılıqla qar?ılanmı? v? 1937-ci ilin noyabr ayında k?ndd? ikim?rt?b?li , 20 sinif ota?ından ibar?t , orta t?hsil ver?n yeni m?kt?b binası istifad?y? verilmi?dir. Bu t?hsil oca?ı 1922-1934-cu ill?rd? ibtidai, 1934-1938-ci ill?rd? ?sas m?kt?b kimi f?aliyy?t gost?rmi?, 1938-ci ild? orta m?kt?b? cevrilmi?dir. ?g?r 1970-ci ild? m?kt?bd? 1017 ?agird oxuyurdusa , 2005-ci id? onların sayı 1283 n?f?r olmu?dur. 1970-ci ild? m?kt?bd? 16 ali t?hsilli mu?llim vardı. ?ndi is? 70 ali t?hsilli mu?llim d?rs deyir. Hamısı da elmin sirl?rin? vaxtı il? bu m?kt?bd? yiy?l?nmi?dir. Son 30 ild? m?kt?bd? d?rs dey?n mu?lliml?rin sayı 3 d?f?d?n cox artmı?dır. Boladi k?ndind? ilk m?kt?bin f?aliyy?t? ba?ladı?ı gund?n 80 il kecir. M?kt?b 1992-ci ild?n I saylı m?kt?b kimi f?aliyy?t gost?rir. H?min ilin oktyabr ayında m?kt?b? Qaraba? doyu?l?rinin q?hr?manı Nahir Axundovun adı verilmi?dir. Ot?n 80 il ?rzind? m?kt?bi 5400-d?n cox ?agird bitirmi?dir. 1980-cı ild?n yeni tipli uc m?rt?b?li m?kt?b istifad?y? verildi. Boladi k?ndind? 1968-ci ild? ikinci bir m?kt?b acılmı?dır. Bu t?hsil oca?ı 1992-ci ild? orta m?kt?b? cevrilmi?dir. K?ndd?ki 2 saylı orta m?kt?bd? 419 ?agird t?hsil alır, bunun 210 n?f?ri qızdır. ?agirdl?rin t?lim-t?rbiy?si il? 30 mu?llim m???uldur. Burada da t?hsil islahatları u?urla h?yata kecirilir. [ m?nb? gost?rin ]

Tanınımı? ??xsl?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Co?rafiyası v? iqlimi [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

?razisin? v? ?halisinin sayına gor? L?nk?randa ?n iri k?ndl?rind?n hesab olunur. ?razisi 15,04 km²-dir. Rayon m?rk?zind?n 19 kilometr ?imal-q?rbd?, ?l?t-Astara ?ose v? Bakı-Astara d?mir yolundan 3 kilometr aralı, Boladi cayının sahilind? yerl??ir. C?nubdan ?a?laser k?ndi, ?imaldan Masallı rayonu , q?rbd?n Zovl? k?ndi, ??rqd?n Liman ??h?ri il? ?hat? olunmu?dur.

?halisi [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

1859-1864-cu il? olan m?lumata ?sas?n Bakı quberniyası L?nk?ran q?zasının Boladı k?ndind? 29 evd? 104 n?f?ri ki?il?r, 53 n?f?ri is? qadınlar olmaqla 157 n?f?r ?i? t?riq?tli mus?lman talı?lar ya?ayırdı. [4]

13-22 aprel 2009-cu il ?hali siyahıyaalınmasına ?sas?n yalnız Boladı k?ndini ?hat? ed?n Boladı k?nd inzibati-?razi dair?sind? 8.435 n?f?r (4.080 n?f?ri ki?il?r, 4.355 n?f?ri qadınlar) ?hali ya?ayır. [5] [6]

1 yanvar 2012-ci il tarixin? olan m?lumata ?sas?n k?ndd? 8.797 n?f?r ?hali ya?ayır. [7]

Din [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

K?ndd? Boladi k?nd m?scidi [8] v? Seyidoba m?h?ll? m?scidi [9] dini icmaları f?aliyy?t gost?rir. Mollaoba m?h?ll?sind?ki m?scid 1924-cu ild?, Seyidoba m???ll?sind?ki m?scid 1927-ci ild? tikilmi?dir.

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  1. Az?rpoct . "?ndeksl?r" (az.) . www.azerpost.az. 2016-04-19 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2016-04-19 .
  2. ”Az?rbaycan toponiml?rinin ensiklopedik lu??ti”. ?ki cildd?. I cild. Bakı, “??rq-Q?rb”, 2007, s?h.144
  3. L?nk?ran Ensiklopediyası: M?lumat Arxivl??dirilib 2019-04-06 at the Wayback Machine S?h 95
  4. Списки населенных мест Российской Империи. По Кавказскому краю составленные и издаваемые Кавказским статистическим комитетом при Главном управлении Наместника Кавказского. LXV. Бакинская губерния. Списокь населенных мест по сведениямь 1859 по 1864 годь. Кавказскимь стататистическимь комитетомь при Главном управлении наместника кавказского. Составлен главным редактором Комитета Н. Зейдлицем. Тифлись. В Типографии главного управления наместника кавказского. 26 ноября 1870 г./Содержание: Спискок населённых мест Бакинской губернии. стр. 35
  5. Az?rbaycan Respublikasının Dovl?t Statistika Komit?si: L?nk?ran rayonu [ olu kecid ]
  6. L?nk?ran ??h?r ?cra Hakimiyy?ti: Rayon haqqında Arxivl??dirilib 2013-02-12 at the Wayback Machine : ?nzibati ?razi dair?l?ri v? ya?ayı? m?nt?q?l?ri
  7. L?nk?ran ??h?r ?cra Hakimiyy?ti: ?cra Hakimiyy?ti: B?l?diyy?l?r: L?nk?ran ??h?r, q?s?b? v? k?nd b?l?diyy?l?ri haqqında m?lumat Arxivl??dirilib 2013-02-12 at the Wayback Machine
  8. MUS?LMAN D?N? ?CMALAR - 2016-cı ild? qeydiyyatdan kec?nl?r Arxivl??dirilib 2019-12-21 at the Wayback Machine . scwra.gov.az   (az.)
  9. MUS?LMAN D?N? ?CMALAR - 2018-ci ild? qeydiyyatdan kec?nl?r Arxivl??dirilib 2019-12-08 at the Wayback Machine . scwra.gov.az   (az.)

Xarici kecidl?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]