Biomolekullar ? canlı orqaniziml?r t?r?find?n sintez olunan uzvi birl??m?l?rdir. Biomolekullara zulal , karbohidrat , nuklein tur?ularını (DNT, RNT), lipidl?r v? dig?r madd?l?r daxildir. Biomolekullar ?sas?n karbon, hidrogen, azot, oksigen, fosfor, kukurd atomlarından ibar?tdir. ^{[ m?nb? gost?rin ]}

Biomolekulların klassifikasiyası: ^{[ m?nb? gost?rin ]}

• Kicik molekullar:
  • Lipidl?r(ya?lar), fosfolipidl?r, qlikolipidl?r, sterollar, qliserolipidl?r
  • Vitaminl?r
  • Hormonlar, neyromediatorlar
  • Metabolitl?r
• Monomerl?r,oliqomerl?r v? polimerl?r

Nukleozidl?r azot qalı?ının ribozaya birl???r?k ?m?l? g?lirl?r. Nukleozidl?r? sitidin, uridin, adenozin, quanozin,timidin v? inozini aid etm?k olar.

Nukleozidl?rhuceyr?d? kinazalar il? fosfotla?dırmaq olar v? bu zaman nukleotidl?r yaranır. DNT v? RNT nisb?t?n a?a?ı molekulyar c?kiy? malik, bir birl?ri il? fosfodiefir ba?ları il? birl???n monomerl?rd?n ibar?t olan x?tti polimerl?rdir.

Nukleotidl?r kimy?vi ba?larda (ATF) saxlanan enerji m?nb?yi d? ola bil?rl?r. Nukleotidl?r huceyr?nin daxilind? siqnalların oturulm?sind? i?tirak edirl?r.H?mcinin, fermentl?rin kofaktorlarının komponentl?ridirl?r (koferment A, FAD, NAD).

Monosaxaridl?r ? ?n sad? karbohidratlardır. ?sas?n aldehid v? keton qruplarından t??kil olunurlar. Monosaxaridl?r? heksozaları (qlukoza, fruktoza, qalaktoza) v? pentozaları (riboza v? dezoksiriboza) aiddirl?r.

Disaxaridl?r iki sad? karbohidratın molekullarının birl??m?sind?n ibar?tdirl?r, bu zaman bir su molekulu ayrılır. Disaxaridl?r muvafiq monosaxaridl?r? (bu monosaxaridl?r m?hlullarla v? ya muvafiq fermentl?rl? qatı?dırıla bil?rl?r) q?d?r hidroliz oluna bil?rl?r. Disaxaridl?rin numay?nd?l?ri saxaroza, maltoza v? laktozadır.

Polisaxaridl?r mur?kk?b karbohidratlara aiddirl?r. V? onlara monosaxaridl?rin polimerl?ri dem?k olar. Polisaxaridl?rin numay?nd?l?ri kraxmal, selluloza v? qlikoqendir. Polisaxaridl?rin molekulları, ?sas?n, ?ax?li struktura malikdirl?r. Bir qayda olaraq, suda h?ll olunmurlar v? ya az h?ll olunurlar, lakin onların hidroksil qruplarının hidratasiyası ba? ver? bil?r. Bu zaman polisaxaridi su m?hlulunda qızdıranda, o kolloid ?m?l? g?tirir. Daha qısa polisaxaridl?r, y?ni 2?10 monomerd?n ibar?t polisaxaridl?r oliqosaxaridl?r adlandırılır.

Liqnin aromatik halqalardan ibar?t olan qeyri-nizamlı biopolimerl?rdir. Bu aromatik halqalar bir-birl?ri il? qısa karbon z?ncirl?ri il? birl??irl?r (bird?n uc? q?d?r karbon atomu ola bil?r). Mahiyy?tin? gor? liqnin sellulozadan sonra ikinci yeri tutur v? bitkil?rin struktur komponentidir. Liqnin optik f?allı?a malik deyil, i?ı?ı polyarlizasiya etmirl?r. Bu onunla izah olunur ki, polyarizasiya s?rb?st-radikal mexanizmi il? ba? verir.

Lipidl?r qliserinin C10-C18 karbon atomu olan tur?ularla ?m?l? g?tirdiyi mur?kk?b efirl?ri (qliseridl?r) daxildirl?r. Huceyr? membranlarının ?n vacib komponentl?rind?n biridirl?r. H?mcinin, lipidl?r enerji ehtiyatı funksiyasını yerin? yetirirl?r, m?s?l?n, triqliseridl?r. ?sas?n lipidl?r hidrofil ba?lıqdan v? bird?n uc? q?d?r ola bil?n, hidrofob quruqdan(ya? tur?uları) ibar?tdirl?r. Buna gor? onlara amfifil madd?l?r deyilir.

Huceyr? membranlarında lipidl?rin a?a?ıdakı klassifikasiyası veril? bil?r:

• Qlikolipidl?r- oliqosaxaridl?rd?n ibar?tdirl?r
• Fosfolipidl?r ? ba?lı?ı musb?t qrupdan ibar?tdir v? bu ba?lıq m?nfi yukl?nmi? fosfat vasit?si il? hidrodob quyru?a birl??ib.
• Sterollar- ba?lı?ı yastı steroid halqadan ibar?tdir,m?s?l?n, xolesterin

Lipidl?r? h?mcinin prostaqladin v? leykotrinl?ri , molekulu 20 karbon atomundan ibar?t olan araxidon tur?usunu aid etm?k olar.

Amintur?ular amin v? karboksil qruplarından ibar?tdirl?r v? svitter-iondurlar. Funksional qrupları bir karbon atomu v? h?mcinin amintur?u olan prolin il? birl??mi? α-amintur?ular bioloji mahiyy?t? malikdirl?r.

Amintur?ular peptidl?rin(2?10 amintur?u), polipeptidl?ri v? zulalların monomerl?ridirl?r. Zulalların huceyr?d? bir cox funksiyaları var.

20 amintur?u bioloji mahiyy?t? malikdirl?r, onlar qenetik kod da kodla?dırılıblar. T?bi?td? 500-d?n cox amintur?u var. H?mcinin translasiya prosesind? (zulalların sintezi) i?tirak ed?n ?n az iki amintur?u bilinir.

• selenosistein ? UGA stop-kodonu il? kodla?dırılıb
• pirrolizin ? UAG kodonu uzr? daxil edilir

Dig?r bioloji vacib amintur?ulara kartinin, ortinin, taurin aid edilir. ^{[ m?nb? gost?rin ]}

Vitaminl?r orqanizm t?r?find?n sintez oluna bilmirl?r, lakin h?yat f?aliyy?ti ucun cox ?h?miyy?tlidirl?r. Bir cox konfermentl?ri vitamin adlandırmaq olar. Orqanizm? daim vitamin daxil olmalıdır, lakin kicik miqdarlarda.