Bayırku yuru?u

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Bayırku yuru?u
Tarix 22 iyul 716
Yeri Tula cayı sahili
S?b?bi Doqquz O?uzların usyanı
N?tic?si Goyturkl?rin q?l?b?si
Munaqi?? t?r?fl?ri

Bayırkular

?kinci Goyturk xaqanlı?ı

Komandan(lar)

bilinmir

Qapa?an xaqan

Bayırku yuru?u ? Qapa?an xaqanın Doqquz O?uzlardan Bayırkular uz?rin? t??kil etdiyi v? q?l?b? qazandı?ı son yuru?udur. [1]

Doyu?d?n ?vv?l

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Goyturk imperiyası boyuk siyasi qarı?ıqlıq ic?risind? idi. Tanq imperatoru Hsuan Tsunq Qapa?an xaqanı tamamil? ortadan qaldırmaq ya da ?l? kecirm?k ist?yirdi. Bu m?qs?dl? Goyturk dovl?tind? uc ayrı bolg?d? olan v? Tanq il? daha ?vv?ll?r ittifaq qurmu? olan turk boylarının ond?rl?rin? daha onc? d? edildiyi kimi muxt?lif titullar v? h?diyy?l?r t?qdim edildi. Bel?c?, turk boyları Goyturk xaqanlı?ına qar?ı usyan etm?l?ri ucun t?hrik edildil?r. 709-cu ild? cikl?r v? qır?ızlar, 711-ci ild? turke?l?r, 714-cu ild? d? qarluqlar usyan qaldırdı v? usyanlar bir-birinin ardıyca meydana cıxdı. Buna ?lav? olaraq, Qapa?an xaqanın m?rh?m?tsizc? butun usyanları yatırtması v?ziyy?tin daha da pisl??m?sin? s?b?b oldu. Bir cox turk boyu Tanq sulal?sin? sı?ındı. H?tta bir mudd?t sonra Qapa?an xaqanın oz kur?k?ni A?id? Hu-lu da Tanqa ba?lılı?ını bildirdi.

Usyanlar ardı-ardına davam ed?rk?n bu d?f? d? Goyturk xaqanlı?ının onur?asını t??kil ed?n Doqquz O?uzların usyan etm?si dovl?ti c?tin v?ziyy?t? saldı. Qapa?an xaqan usyanları yatırtmaq ucun s?f?rd?n-s?f?r? gedirdi. Usyanın ba?lamasından sonra xaqan bayırkuların uz?rin? yurudu. Tula cayı sahilind? ba? vermi? doyu?d? bayırkular a?ır m??lubiyy?t? ducar oldular. Lakin Qapa?an xaqan ozun? cox guv?nmi? v? s?f?rd?n geri don?rk?n lazimi t?hluk?sizlik t?dbirl?rini gordurm?mi?di. Otuk?n? don?rk?n doyu?d?n sa? cıxmı? bayırkuların r?hb?ri Hsieh-shih-lueh q?fl?t?n soyud me??liyind?n cıxaraq Qapa?an xaqana hucum etdi v? onun ba?ını k?sdi. O sırada Ho-Linq-chuan Tanq elcisi olaraq Goyturk dovl?tind? idi. Hsieh Qapa?an xaqanın k?sik ba?ını cinli elciy? verdikd?n sonra, onunla birlikd? Tanq sarayına getdi. Tanq imperatoru Hsuan-tsunq Qapa?an xaqanın k?sik ba?ının Tanq paytaxtı Canqanın ?sas kuc?sind? dir?y? asılıb xalqa gost?rilm?sini ?mr etdi. Bundan sonra, bayırkular, uy?urlar , tonqralar, hisil?r v? bugular olmaqla, 5 ayrı turk boyu Goyturk xaqanlı?ından ayrılıq Tanqa tabe oldular. Tanq imperatoru onların tabelikl?rini q?bul etm?kl? yana?ı, onları oz ordusunun ?imalına yerl??dirdi. [2]

Bel?likl?, Bayırku s?f?ri Qapa?an xaqanın son yuru?u oldu. [3]

Tan sulal?sinin t?hriki il? usyan qaldıran turk boylarının usyanlarının m?rh?m?tsizc? yatırılması, urk boylarının Tanq sulal?sin? sı?ınmasına v? Goyturk dovl?tinin qısa mudd?t? bo?almasına s?b?b oldu. Qapa?an xaqanın Bayırku yuru?und?n geri don?rk?n sui-q?sd? u?rayıb oldurulm?si il? d? dovl?t suqut etm?k h?ddin? catdı. Qapa?an xaqandan sonra yerin? kec?n kicik o?lu ?nel Tigin d? dovl?ti gucl?ndir? bilm?di. Bu pis v?ziyy?t Kul Tiginin v? Bilg? Tiginin ed?c?kl?ri h?rbi cevrili?? q?d?r davam etdi. [4]

  1. Ahmetbeyo?lu, Ali. Sorularla Eski Turk Tarihi. ?stanbul. 2015. s?h. 112. ISBN   978-605-5200-41-1 .
  2. Osman Fikri Sertkaya. Gokturk Tarihinin Meseleleri / Goyturk tarixinin m?s?l?l?ri . Turk Kulturunu Ara?tırma Enstitusu. 1995. s?h. 87-88. ISBN   9789754560701 .
  3. Ahmetbeyo?lu, Ali. Sorularla Eski Turk Tarihi. ?stanbul. 2015. s?h. 114. ISBN   978-605-5200-41-1 .
  4. Ahmetbeyo?lu, Ali. Sorularla Eski Turk Tarihi. ?stanbul. 2015. s?h. 115. ISBN   978-605-5200-41-1 .