Boyuk Piter Breygel
(
t?q.
1525
[1]
[2]
[…]
,
Breda
[d]
,
Brabant hersoqlu?u
[d]
[3]
[4]
?
9 sentyabr
1569
,
Brussel
[4]
) ? hollandiyalı intibah dovru r?ssamı.
Fland bolg?sinin fovq?lad? ovladı olan Pieter Bruegelin ("Baba" v? ya "K?ndlil?rin Bruegeli" deyill?r) h?yatı, bu gund? qaranlıq icind?dir. Karel van Manderin "Schilder ? boek" (1604) adlı kitabından v? r?ssam haqqındakı b?zi do?ru v? ya yanlı? m?lumatlardan aydın oldu?una gor? Bruegel, siyasi qarı?ıq bir tarixi dovrd? ya?adı. S?n?tinin ?n yetkin v? m?hsuldar zamanında, h?yatının son ill?rind?, ?trafında yalnız doyu?, aclıq v? s?fal?t gordu.
Fransaya
qar?ı boyuk doyu? (1556?1559),
Hollandiya
v?
Belcikanın
azadlıq mubariz?l?ri (s?n?tcinin olumund?n bir il ?vv?l, 1568-ci ild? ba?ladı), "Reform"un g?tirdiyi qarı?ıqlıqlar, ideoloji qar?ıdurmalar v? ?n sonunda yeddi
Hollandiya
?yal?tinin qiyamı bir-birini izl?di.
Karel van Mander? gor? Bruegel,
Breda
yaxınlarında bir k?ndd? anadan olmu?dur v? soyadını bu k?ndin adından aldı. S?n?tcinin do?uldu?u yerin, boyuk bir ehtimalla do?ru bilindiyin? inanılır. Van Mander, Bruegelin do?um ilini d?qiq bildirm?mi?dir. Ancaq, ba?qa m?lumatlara gor? s?n?tcinin 1525-ci ill?rd? dunyaya g?ldiyi inanılmaqdadır. Bruegel, ?vv?ll?r Pieter Koeck van Aalstın (1502?1550) atelyesind? i?l?di. Daha sonra boyuk
gravuracı
Hieronymus Kock-Wellensin
(1510?1570) yanında i?l?di. Bu arada
Michelangelo
v?
Raffaellonun
?s?rl?rinin
gravuraları
ucun
Anvers?
, Kockun atelyesin?, hesabatı hazırlama?a g?l?n Giorgio Ghisinin (1520?1582) say?sind?,
?talyan
maniyerizminin
?s?rl?rini tanıma imkanını ?ld? etdi.
S?n?tci, 1551-ci ild?
Antverpend?ki
"Gilda di San Luca" Loncasına girdi. Yen? van Manderden ?ld? etdiyimiz m?lumatlara gor?, ert?si il
Fransa
v?
?taliyaya
getdi. R?ssam 1552-ci ild? c?nubi ?taliyada idi. Bu vaxt tablolarından birind?, 1552-ci ild?ki
Turk
hucumu zamanı yanan
Reggio Kalabriya
??h?rinid? canlandırdı. Bu gun,
Rotterdamdaki
Boymans Muzeyind?
olan bu ?s?rini, s?n?tci ya eyni ild? c?kdi ya da bu hadis?d?n bir nec? il sonra meydana g?tirdi. Ancaq ?ubh?siz ki Bruegelin h?r iki ??kild? d? alovlar icind?ki ??h?ri gorm?si lazım idi.
Pieter Bruegel, cox zaman
Hieronymus Bosch
"real deyil" anlayı?ından t?sirl?ndi. S?n?tci, ?s?rl?rinin movzularını real peyzajlardan, k?nd h?yatından, folklordan v?
Flamand
atasozl?rind?n almı?dır.
Alp Da?larına
etdiyi g?zintisind?n sonra fovq?lad? bir ardıcıl ?s?r yaratdı.
Karel van Mander
, s?n?tcinin bu s?yah?ti haqqında bel? dey?r: "Dig?r g?zintil?rind? d? oldu?u kimi Bruegel, Alp Da?larında olark?n, daha sonra ev? donduyu zaman k?tan v? ka?ızlara i?l?m?k uzr?, butun da?ları v? qayaları, sanki a?lına yazdı. O, t?bi?t? son d?r?c? ba?lı idi. "
1554-cu ild? m?ml?k?tin? don?n s?n?tci, Kockun
gravuralarına
naxı?lar c?km?y?, m?cazi (simvolik) m?nalı ?s?rl?r c?km?y? ba?ladı. Onun bu z?ngin m?cazi ?s?rl?ri (Boyuk Balıqlar Kicik Balıqları Yey?r, M?kt?bd?ki E???k virtues v? pis xasiyy?tl?ri, H?r Biri, Elek, 1556?1568 ill?ri arasında c?kilmi? ?s?rl?rdir) bu gun bel? muxt?lif muzakir?l?r? yol acılmaqda, h?r ?s?rd?n muxt?lif m?nalar cıxarılmaqdadır.
Secdiyi movzuların coxu xalq il? ?laq?dar v? b?z?n yumor doludursa da Bruegel,
Flandriya
olk?sind? ?ntibahın qabaqcılı oldu. XVI ?sr Flamand h?yatının a?rılı-acılı gunl?rini gost?r?n ?s?rl?rind? boyuk bir ustalıqla ?ks etdirmi?dir.
S?n?tci, 1563-cu ild?n sonra, h?yatının son ill?rind?
qrafika
s?n?ti il? d? maraqlanma?a ba?ladı. Yen? 1563-cu ild?,
Brussel?
kocdu v? ustası
Hieronymus Kockun
qızı Mayken il? evl?ndi. Son ill?rd? tuk?nm?k bilm?y?n enerjisi il? muq?dd?s movzulu ?s?rl?rl?, k?ndlil?rin bayramları v? oyunlarını canlandıran, ?n tanınmı? tablolarını c?kdi. Bu arada, ustund? cox g?nc ya?ından calı?dı?ı, son d?r?c? goz?l ?s?rl?rind?n olan "Aylar" ardıcıllı?ını meydana g?tirdi.
Butun bu ?s?rl?rd?ki x?yal z?nginliyi, d?rin insan sevgisi, humanist v? klassik v?saitin acıq bir ??kild? v? ustaca istifad?si, Bruegelin humanizm dunyası il? yaxından ?laq?dar oldu?unu gost?rir.
9 sentyabr 1569-cu ild? h?yata gozl?rini yuman Pieter Bruegel,
Brusseld?ki
Notre-Dame-de-la ?apel kils?sinin q?biristanlı?ına basdırıldı.