Az?rbaycan H?rbi Hava Quvv?l?ri

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Az?rbaycan H?rbi Hava Quvv?l?ri
Loqonun şəkli
Novu H?rbi Hava Quvv?l?ri
Yaranma tarixi 1919 ? h.h
Olk? Azərbaycan Az?rbaycan
Tabedir Az?rbaycan Silahlı Quvv?l?ri
Daxildir Az?rbaycan Hava Hucumundan Mudafi? Qo?unları
V?zif?si Az?rbaycanın ?razi butovluyunu havadan mudafi?
Sayı 12.000
Q?rargah Nasosnı aviabazası
Doyu?l?r
Vikianbarın loqosu  Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Az?rbaycan H?rbi Hava Quvv?l?ri v? Hava Hucumundan Mudafi? ? Az?rbaycan Silahlı Quvv?l?rinin hava v? hava hucumundan mudafi? quvv?l?ri.

Tarixi [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Az?rbaycanın ilk h?rbi pilotu F?rrux a?a Qayıbov olub. O, Birinci Dunya Muharib?sind? almanlara qar?ı keciril?n hava ?m?liyyatlarında f?al i?tirak edib v? indiki Belarus ?razisind? ged?n doyu?l?rd?n birind? h?lak olub. [1]

Az?rbaycanın ikinci must?qilliyi dovrund? ? 1992-ci ilin aprelin 8-d? is? ba? leytenant Vaqif Qurbanov kecmi? sovet ordusunun Sitalcay aerodromundan, " Su-25 " doyu? t?yyar?sini qacıraraq Az?rbaycan ordusuna g?tirir. Bununla da Az?rbaycan HHQ ilk qırıcı t?yar?ni arsenalına q?bul edib. Az sonra " Nasosnı " ? indiki Hacı Zeynalabdin Ta?ıyev h?rbi aviasiya alayının komandiri, polkovnik Vladimir Kravtsov (Az?rbaycan HHQ-nin ilk komandanı) v? D?ll?r aerodromunda xidm?t ed?n polkovnik-leytenant Aleksandr Ple?in s?yl?ri n?tic?sind? bu bazalardakı sovet aviasiyasına m?xsus t?yyar?l?r Az?rbaycan ordusunun tabeciliyin? verilib. 1992-ci ild?n Az?rbaycanda HHQ il? ba?lı islahatlar dovru ba?lanıb. H?min il bu qurumun strukturu millil??dirilib. General-mayor Rail Rzayev HHQ-nin komandanı t?yin edilib. Bir q?d?r sonra HHQ Hava Hucumundan Mudafi? Qo?unları il? birl??dirilib. General-leytenant rutb?si alan Rail Rzayev H?rbi Hava Quvv?l?ri v? Hava Hucumundan Mudafi? Qo?unlarının (HHQ v? HHMQ) komandanı kimi f?aliyy?tini davam etdirib. 2014-cu ild?n komandan Ramiz Tahirov olub. 2024-cu ild? Namiq ?slamzad? komandan t?yin olunub. [2]

1994-cu ild? ? at??k?s muqavil?si imzalandıqdan sonra Az?rbaycanda ba?lanan h?rbi islahatlar prosesinin oz?yini m?hz HHQ v? HHMQ t??kil edib. S?b?b aydındır ? i??al altında olan Az?rbaycan ?razil?ri yuks?k relyef? malikdir v? bu ?razil?ri i??aldan qurtarmaq i?ind? qırıcıların, h?rbi t?yyar?l?rin v? hava h?d?fl?rini vuracaq texnikaların ?v?zi yoxdur. 1997-ci ild? Az?rbaycanın Ali H?rbi T?yyar?cilik M?kt?bi ilk milli h?rbi t?yyar?cil?rimizin buraxılı?ına ba?layıb. Bel?likl?, 2005-ci ild?n Az?rbaycanda mudafi?y? ayrılmı? v?saitl?rin ?h?miyy?tli hiss?si m?hz HHQ v? HHMQ-nin dirc?ldilm?sin? s?rf edildi. 1995-ci ild? ? Az?rbaycanın illik h?rbi budc?sinin 80?90 milyon dollara yaxın oldu?u dovrd? HHQ v? HHMQ-y? t?xmin?n bir nec? milyon dollar v?sait ayrılırdısa, 2008-ci ild? bu r?q?min az qala h?rbi budc?nin 15 faizini ?hat? etm?si il? ba?lı ehtimallar s?sl?nib. Bu is? 1 milyard 500 milyon manatlıq h?rbi budc?nin t?xmin?n 250 milyon manatı dem?kdir. [3]

?nfrastruktur [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Proqrama uy?un olaraq, 2008?2010-cu ill?r ?rzind? HHQ-nin aviaparkının modernl??dirilm?si aparılacaq v? HHQ-nin aviaparkı t?xmin?n 50%-d?k muasir doyu? t?yyar?l?ri hesabına yenil??dirilmi?dir. H?rbi Hava Quvv?l?rinin aerodromlarının modernizasiya proqramında Az?rbaycanın ?n aktiv t?r?fda?ı AB? -dır. Xatırladaq ki, Az?rbaycan v? NATO arasında imzalanmı? F?rdi T?r?fda?lıq uzr? ?m?liyyat Planı (?PAP) c?rciv?sind? H.Z.Ta?ıyev q?s?b?sind?ki h?rbi aerodrom modernl??dirilib. Eyni zamanda h?rbi aerodromlarda ucu?ların t?hluk?sizliyini t?min etm?k m?qs?dil? xususi avadanlıqlar qura?dırılıb, texniki t?minat binaları yenid?n tikilib v? t?mir edilib, aerodromun texniki t?minatı, para?ut-desant xidm?ti v? ?yl?c para?utl?rinin yı?ılması binalarının in?asına ba?lanılıb. ?sas start komanda m?nt?q?l?ri, muh?ndisl?rin idar?etm? m?nt?q?l?ri v? muh?ndis aviasiya xidm?tinin hey?tl?ri ucun binalar istifad?y? verilib.

2008-ci ilin sentyabr ayından etibar?n, HHQ-nin m?rk?zi idar?etm? sisteminin modernizasiya olunmasına Turkiy? kom?k edib. Turkiy? il? Az?rbaycan arasında ?ld? olunan razıla?maya ?sas?n, burada NATO standartlarına uy?un idar?etm? m?nt?q?si yaradılacaq.

Az?rbaycanda Rusiya Aerokosmik Quvv?l?ri t?r?find?n idar? olunan Q?b?l? RLS d? var. Bu RLS Hind okeanı na q?d?r olan ?razid?n, y?ni t?qrib?n 6,000 km radiusda atılan ist?nil?n raketi a?kar ed? bilirdi. Lakin, 2012-ci ilin dekabr ayında Rusiya radarın i?l?m? mudd?tini uzatmaqla ba?lı danı?ıqların u?ursuzluqla n?tic?l?ndiyini bildirdi v? RLS f?aliyy?tini dayandırdı. Stansiya Az?rbaycana geri verildi v? RLS-? aid olan butun avadanlıqlar Rusiyaya aparıldı.

Az?rbaycan HHQ-nin pilotları MDB m?kanında ?n cox ucu?lar kecirmi? pilotlar sayılır. Az?rbaycan pilotları ?sas?n Az?rbaycan Ali H?rbi T?yyar?cilik M?kt?bind? hazırlanır, Turkiy? , Ukrayna , AB? v? dig?r olk?l?rin muvafiq ixtisasartırma kursları v? t?liml?r kecirl?r.

HHQ muharib?l?rd? [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Birinci Qaraba? muharib?sind? erm?ni i??alcılarına qar?ı apardı?ımız h?rbi ?m?liyyatlarda da helikoptercil?rimiz 1993-cu ilin oktyabrında K?lb?c?rin i??alı zamanı 5 min n?f?rin muhasir?d?n cıxarılmasında misilsiz q?hr?manlıqlar gost?rmi?l?r. ?yul 2019-cu ild? R??ad Ataki?iyev X?z?r d?nizi, Zarat k?ndind? ucu? ed?rk?n q?zaya u?rayaraq ??hid olmu?dur. H?rbi Hava Quvv?l?ri Aprel doyu?l?ri 'nd? du?m?n? u?urlu z?rb?l?r endirmi?dir. Doyu?d? Mi-24 helikopterin pilotları T?briz Musazad?, ?bu B?kir ?smayılov v? Urfan V?lizad? ??hid olmu?lar. V?t?n muharib?sind? HHQ t?r?find?n du?m?nin hava hucumundan mudafi? sistemini m?hv etm?k m?qs?dil? "Qaraba? mucrusu" adlı xususi ?m?liyyat planı hazırlandı. [4] Bu, h?rbcil?rimizin du?m?nin fikrini yayındırmaq ucun muxt?lif variantları idi. Du?m?nin butun nov zenit-raket kompleksl?rini i?? salma?a vadar etm?k ucun movcud olan aviasiya vasit?l?ri havaya qaldırıb kutl?vi aviasiya z?rb?sini imitasiya edildi. H?min imitasiya vasit?l?ri du?m?nin zenit-raket kompleksl?rinin m?hvetm? zonasına daxil olmadan muxt?lif manevl?r edirdil?r. Ikinci t?dbir kimi, du?m?nin f?ndi ba?a du?m?m?si ucun Dovl?t S?rh?d Xidm?tin? m?xsus, goy?rt?sind? pilot olmayan, “kukruznik” kimi tanından AN-2 t?yyar?l?ri du?m?nin zenit-raket kompleksl?rinin m?hvetm? zonasına yonl?ndirildi. Plan u?urla icra olundu v? ilk gunl?rd? H?rbi Hava Quvv?l?ri v? Hava Hucumundan Mudafi? Qo?unlarının birg? f?aliyy?ti n?tic?sind? du?m?nin hava hucumundan mudafi? sisteml?rinin 70 faizi sıradan cıxarıldı. [5] Bayraktar TB2 , DSX-nin “ IAI Harop ”, “Sky Striker” z?rb? dronları du?m?n h?d?fl?rini anında m?hv el?di. [6]

V?t?n muharib?sind? 2 pilotumuz - Zaur Nudir?liyev v? Ramiz Qasımov ??hid oldu v? h?r ikisi olumund?n sonra V?t?n Muharib?si Q?hr?manı medalı il? t?ltif olundular. Namiq ?slamzad? , Elnur Qebedov , R??ad Nadirov , S?f?r Qurbanov , R??ad Qasımlı da eyni mukafata layiq goruldu. V?t?n muharib?sind? DSX pilotları Abbas Qasımov v? Xalid Goz?lov da ilk gunl?rd? ??hidlik zirv?sin? ucaldılar. [7]

Hazırda [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Az?rbaycan C?nubi Qafqaz regionunda maddi-texniki imkanlar baxımından yuks?k v? ?n cox doyu? t?yyar?si olan olk? sayılır. 2012-ci il m?lumatına gor? 8.000 n?f?r personalın xidm?t etdiyi Az?rbaycan HHQ arsenalına 200-? yaxın doyu? t?yyar?si, 160-a yaxın z?rb? helikopteri, h?mcinin 46 ?d?d yardımcı t?yyar? v? helikopter daxildir. HHQ-nin arsenalında " Aero L-39 " t?lim-hucumcu, muxt?lif t?yinatlı MiQ-21 , MiQ-29 , Su-24 , Su-25 , ?l-76, An-24, An-12, Tu-134A, Tu-16, Mi-2 , Mi-8 , Mi-24 , Mi-35 M markalı helikopterl?r, h?mcinin dunyanın tanınmı? ?irk?tl?rinin (Aerostar, Orbiter) istehsalı olan pilotsuz ucan aparatlar var.

2006-cı ild? Ukrayna il? imzalanmı? muqavil?y? ?sas?n Az?rbaycan bu olk?d?n 29 ?d?d modernl??dirilmi? MiQ-29M doyu? t?yyar?si, h?mcinin Mi-24 helikopterl?ri alıb. Az?rbaycanla Belarus arasında h?rbi-texniki ?m?kda?lıq c?rciv?sind?, H?rbi Hava Quvv?l?rimizin MiQ-29 v? Su-25 doyu? t?yyar?l?ri Belarusun "Mudafi? T???bbusl?ri" mu?ssis?si t?r?find?n hazırlanan "Talisman" Govd? Mudafi? Kompleksi (GMK) il? d? t?hciz edilib. [8]

2017-ci ild?n etibar?n, Pakistan Az?rbaycana t?lim m?qs?dil? " Super Mushshak " t?yyar?l?rini t?hvil verm?y? ba?layıb.

2020-ci ilin iyununda is? Turkiy?d?n yeni Silahli PUA-lar ( Bayraktar TB2 ) alınmı?dır.

Azərbaycandakı hərbi aviabazalar
Az?rbaycandakı h?rbi aviabazalar

Bundan ba?qa, Az?rbaycanın Dovl?t S?rh?d Xidm?tinin aviad?st?si var ki, burada da ?sas?n da?lıq ?razil?rd? ?m?liyyat zonalarına desant atmaq, quvv?l?ri t?xliy? etm?k v? dig?r m?qs?dl?r ucun istifad? edil?n YaK markalı t?yyar?l?r, h?mcinin muxt?lif helikopterl?r c?ml??ib. [ m?nb? gost?rin ]

Rusiyalı h?rbi-siyasi analitiki Aleksandr Xramcixinin iddiasına gor?, Az?rbaycan HHQ-y? a?a?ıdakı h?rbi hiss?l?r daxildir:

  • 843-cu qarı?ıq Aviasiya alayı ("Qala" h?rbi-hava bazası),
  • 416-cı qırıcı-bombardmancı alayı (Kurd?mir),
  • 408-ci qırıcı alayı (Zeynalabdin bazası),
  • 422-ci k??fiyyat alayı (D?ll?r),
  • 115-ci t?lim alayı (Sang?cal)
  • h?rbi n?qliyyat alayı (Zeynalabdin bazası):

T?chizat [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Az?rbaycan HHQ-a m?xsus MiQ-29 t?yyar?l?ri 2020 Z?F?R PARADI zamanı
Az?rbaycan HHQ-a m?xsus Su-25 t?yyar?l?ri 2011 paradı zamanı
Mil Mi-24-l?r parad zamanı
Adı ??kil M?n?? Tipi Variantı ?stismardadır Qeydl?r
Doyu? t?yyar?si
MiQ-29 SSRİ SSR? muxt?lif MiQ-29S

MiQ-29UB

14 [9] Ukraynadan 16 ?d?d alınıb. Lakin onlardan 2-si T?liml?rd? X?z?r d?nizin? du?ub. 3 ?d?di t?liml?rd? istifad? olunur [10]
Su-25 SSRİ SSR? Hucum Su-25
Su-25UB
Su-25ML [11]
32 [9]
3
Nam?lum
2002-ci ild? Gurcustan Az?rbaycana 6 ?d?d Su-25 hucum t?yyar?si satıb. Daha 6 ?d?d Su-25 v? 1 ?d?d Su-25UB 2005-ci ild? t?hvil verildi, 2008?2015 ild? Gurcustan Az?rbaycana Tbilisi Aviasiya Zavodunun istehsalı olan 15 ?d?d yeni Su-25 hucum t?yyar?si satmı?dır [12] , 2009?2012-ci ill?rd? Belarusiyadan 11 ?d?d SU-25 alınıb.
Lakin t?liml?rd? 1 ?d?di yer? cırpılıb. [13] 2023-cu ild? Turkiy? mudafi? s?nayesi nazirliyi t?r?find?n Az?rbaycan H?rbi Hava quvv?l?rin? m?xsus Su-25 t?yyar?l?ri mindernizasiya olunma?a ba?lanıb. [11]
N?qliyyat
CASA CN-235 İspaniya ?spaniya N?qliyyat 4
?lyu?in ?L-76 SSRİ SSR? N?qliyyat ?L-76TD 2 [14]
Helikopter
Bell 412 ABŞ AB? Coxm?qs?dli AB 412 Nam?lum [9] [10]
Bell 407 ABŞ AB? Coxm?qs?dli Nam?lum [9] [10]
MD Helicopters MD 500 ABŞ AB? Coxm?qs?dli MD 530 Nam?lum [9] [10]
Mil Mi-35 Rusiya Rusiya Hucum Mi-35M 24 [15]
ATE SuperHind Cənubi Afrika Respublikası CAR
Ukrayna Ukrayna
Azərbaycan Az?rbaycan
Hucum Mi-24G SuperHind 12 [16] "Mi-24G" CAR -ın "ATE" ?irk?ti v? Ukraynanın Luc dizayn burosu t?r?find?n Mi-24 helikopterl?rinin Az?rbaycan HHQ ucun hazırlanan xususi modifikasiya olunmu? versiyasıdır. "G" h?rfi "Gec?" m?nasını verir v? helikopterin gec? ?m?liyyatlarında effektiv olmasını bildirir. [10]
Mil Mi-24 SSRİ SSR? Hucum Mi-24V
Mi-24P
14 [9]
Mil Mi-17 Rusiya Rusiya Coxm?qs?dli / N?qliyyat Mi-17?1V 70 [9] [10]
Mil Mi-8 SSRİ SSR? Coxm?qs?dli 13
Ka-32 SSRİ SSR? Coxm?qs?dli Ka-32 4 [9]
T?lim
Aermacchi M-346 İtaliya ?taliya T?lim / Hucum 15
Aero L-39 Çexiya Cexiya T?lim / Hucum 12 [9]
Aero L-29 Çexiya Cexiya T?lim 28
PZL Mi-2 Polşa Pol?a T?lim 7 [9]
PAC MFI-17 Mushshak Pakistan Pakistan T?lim MFI-395 Super Mushshak 10 [9]
PUA
Antonov An-2 SSRİ SSR?
Polşa Pol?a
Azərbaycan Az?rbaycan
PUA-ya cevrilmi? t?yyar? 60 ?kinci Qaraba? muharib?sind? bilinm?y?n sayda An-2 PUA-ya cevrilmi?dir. [17] [18]
Bayraktar Akıncı Türkiyə Turkiy? Hucum Nam?lum 2022-ci ild? Az?rbaycana ixrac olunub.
Bayraktar TB2 Türkiyə Turkiy? Hucum Nam?lum ?kinci Qaraba? muharib?sind? boyuk rol oynadı. [19] [20] [21] [22]
STM Kargu Türkiyə Turkiy? Kamikaze Nam?lum
IAI Harop İsrail ?srail Kamikaze Nam?lum [23]
Sky Striker İsrail ?srail Kamikaze Nam?lum
Orbiter 1k İsrail ?srail
Azərbaycan Az?rbaycan
Kamikaze 100+ [24] [25] Az?rbaycanda istehsal olunur.
Orbiter 2M İsrail ?srail
Azərbaycan Az?rbaycan
Mu?ahid? 50 Az?rbaycanda istehsal olunur.
Orbiter 3 İsrail ?srail
Azərbaycan Az?rbaycan
Mu?ahid? 50 Az?rbaycanda istehsal olunur.
Orbiter 4 İsrail ?srail
Azərbaycan Az?rbaycan
Mu?ahid? 50 Az?rbaycanda istehsal olunur.
Hermes 450 İsrail ?srail Mu?ahid? 12 [25]
Hermes 900 İsrail ?srail Mu?ahid? 15 [25]
IAI Heron İsrail ?srail Mu?ahid? 15 [25]
IAI Eitan İsrail ?srail Mu?ahid? 15
IAI Searcher İsrail ?srail Mu?ahid? 15 [25]
Aerostar İsrail ?srail Mu?ahid? 14 [24] [25]

H?mcinin bax [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  1. "Bu gun H?rbi Hava Quvv?l?ri gunudur" . 2021-10-27 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-02-05 .
  2. "H?rbi Hava Quvv?l?rin? yeni komandan T?Y?N ED?LD?" . Oxu.az (az.) . 2024-05-23 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2024-05-23 .
  3. "H?RB? HAVA QUVV?L?R? v? HAVA HUCUMUNDAN MUDAF?? QO?UNLARININ AZ?RBAYCAN ORDUSUNDA YER?" . 2012-11-12 tarixind? orijinalından arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2012-01-15 .
  4. "Az?rbaycan H?rbi Hava Quvv?l?rinin V?t?n muharib?sind?ki ?m?liyyat planının adı acıqlanıb" . 2023-02-05 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-02-05 .
  5. Erm?nistanın Hava Hucumundan Mudafi? at?? sistemi v? d?f edilm? prinsipl?ri
  6. "V?t?n muharib?si: "Bayraktar"ım" . 2023-02-05 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-02-05 .
  7. "V?t?n muharib?sinin ilk ??hidl?ri olan pilotlar" . 2023-06-29 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-02-05 .
  8. " " Az?rbaycan Belarusla HHM raketl?rinin birg? modernl??dirm? proqramlarını h?yata kecir?c?k" ? H?RB? EKSPERT" . 2019-05-13 tarixind? orijinalından arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2019-05-13 .
  9. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 |url= https://www.flightglobal.com/download?ac=75345 |title=World Air Forces 2021 |publisher=FlightGlobal |date=4 December 2020 |access-date=5 January 2021 |archive-date=11 January 2021 |archive-url= https://web.archive.org/web/20210111223018/https://www.flightglobal.com/download?ac=75345 |url-status=live }}
  10. 1 2 3 4 5 6 "Centennial of the Azerbaijani Air Force" . vayuaerospace.in. 29 October 2018. 7 March 2021 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 25 February 2021 .
  11. 1 2 "Az?rbaycanın Turkiy? il? birg? moderniz? ed?c?yi "Su-25 ML" hucum t?yyar?l?ri "Lacın" adlanacaq" . Oxu.Az (az.) . 2023-07-29. 2023-07-29 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-07-31 .
  12. "Arxivl?nmi? sur?t" . 2022-07-09 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2022-09-12 .
  13. "Arxivl?nmi? sur?t" . 2022-09-08 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2021-04-12 .
  14. "WORLD AIR FORCES 2022" . 2022-04-01 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2022-06-23 .
  15. "Azerbaijan Orders 24 Mi-35M Helicopter Gunships" . 5 March 2011 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 25 March 2011 .
  16. "Н?ЧН? КРОКОДИЛИ" Arxivl??dirilib 2016-02-04 at the Wayback Machine // Видання М?н?стерства оборони Укра?ни "Народна арм?я", Березень 6, 2015
  17. "Azerbaijani Military Retools Old Crop Duster Planes as Attack Drones" . Hetq Online. 31 December 2020. 24 December 2020 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 7 March 2021 .
  18. "Arxivl?nmi? sur?t" . 2020-12-04 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2021-03-07 .
  19. "Everything We Know About The Fighting That Has Erupted Between Armenia And Azerbaijan" . The Drive. 10 December 2020 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 31 December 2020 .
  20. "What Open Source Evidence Tells Us About The Nagorno-Karabakh War" . Forbes. 17 November 2020 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 31 December 2020 .
  21. Bensaid, Adam. "A military breakdown of the Azerbaijan?Armenia conflict" . TRTWorld. 29 September 2020. 7 October 2020 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 11 October 2020 .
  22. "Arxivl?nmi? sur?t" . 2020-09-28 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2021-03-07 .
  23. "Arminfo: Azerbaijan uses Israel-made Harop drone against NKR" . arminfo.am. 8 April 2016 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 25 February 2021 .
  24. 1 2 3 4 5 6 "Trade Registers: "Israel to Azerbaijan " " . sipri.org. 2015. 14 April 2010 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 4 January 2015 .

Xarici kecidl?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]