Anselm Kenterberili
(
t?q.
1033
[1]
,
Aosta
[3]
?
21 aprel
1109
[2]
v? ya
28 aprel
1109
[1]
,
Kenterberi
,
Kent qraflı?ı
[3]
) ?
teoloq
,
filosof
v?
xristian
ilahiyyatcı
, erk?n
sxolastikanın
Avqustin
c?r?yanı
numay?nd?si
.
A. Kenterberili
1060-cı ild?
rahibliyi
q?bul etmi?,
1063-cu ild?
prior,
1078-ci ild?
abbat secilmi?dir. 1093-
1109-cu ill?rd?
Kenterberi
arxiyepiskopu
olmu?dur.
Kils?nin
?ngilt?r?
krallarından
must?qilliyi u?runda mubariz? aparmı?dır.
A. Kenterberilinin teoloji v? f?ls?fi goru?l?rin?
Avqustinin
t?siri
olmu?dur. H?r iki
alim
orta ?srl?r
realizminin
numay?nd?l?ri idi. A. Kenterberiliy? gor?,
inam
?uurdan
?vv?ldir ("inanıram, ba?a du?m?k ucun"); ?uur
dialektikanın
kom?yi il?
dini
mudd?alarda movcud olan
h?qiq?ti
uz? cıxarmalı, aydınla?dırmalıdır. ?uurun ?n muhum v?zif?si
Allahın
varlı?ını
subut etm?kdir. H?r varlıq mu?yy?n kamillik d?r?c?sin? malikdir v? bu c?h?ti o, ?n kamil olan Allahdan almı?dır.
- "Monologion"
- "Proslogion"
- "Qrammatika haqqında dialoq"
- "H?qiq?t haqqında"
- "Azad secim haqqında"
?sas ?s?rl?ri: "Monologion", "Proslogion", "Qrammatika haqqında dialoq" v? s. "Proslogion" ?s?rind? A. Kenterberili ilk d?f? Allahın varlı?ının
ontoloji subutunu
vermi?dir. O, bel? bir mudd?adan cıxı? edir ki, "Allah"
anlayı?ı
faktiki olaraq ozund? varlıq anlayı?ını ehtiva edir. A. Kenterberili
insanın
irad?
azadlı?ı
v? gunahabatma haqqında t?limini "H?qiq?t haqqında", "Azad secim haqqında" v? s. ?s?rl?rind? ??rh etmi?dir.
Alim?
gor?, irad? azadlı?ı
xeyir v? ??r
arasında secim ed? bilm?k imkanından ibar?t deyil. ?rad? azadlı?ı irad?nin duzgun (h?qiqi, Allaha uy?un g?l?n)
istiqam?tini
qoruyub saxlaya bilm?k bacarı?ıdır, ba?qa sozl?, yalnız Allahın ist?diyini ist?m?kdir. Bu bacarıq Allahın
hokmu
il? insan yer uzun? g?l?nd? onun irad?sin? kocurulmu?, lakin sonradan gunahabatma
n?tic?sind?
itirilmi?dir. Yalnız
M?sihin
ozunu qurban verm?sind?n sonra insan azadlı?ının b?rpası mumkun olmu?dur. Dini t?lim ehkamlarının (hecd?n
dunyanın
yaradılması, uc uqnum, ilkin gunah v? s.) rasional ?saslandırılması c?hdl?ri A. Kenterberilid? f?ls?fi
realizmin
konseptual bazasında
h?yata
kecirilirdi.
[4]
| |
---|
Lu??tl?r v? ensiklopediyalar
| |
---|
??c?r? v? nekropolistika
| |
---|
|