Ceyhun
Amud?rya
v? ya
Ceyhun
(
turkm.
Ceyhun, Amıderya
,
ozb.
Amudaryo
,
fars.
???????
; Amudarya) ?
Orta Asiyada
?n uzun
cay
. Uzunlu?u 1415 kilometrdir. Dunyanın ?n uzun Qaraqum kanalı bu caydan c?kilmi?dir. Amud?rya cayı Pamir da?larından tokulur.
Tarix?n bu cay
Britaniya Hindistanı
il?
Rusiya imperiyası
arasında s?rh?d olmu?. Bu gun is? o, Turkm?nistan il? ?fqanıstan arasında s?rh?d rolunu oynayır.
[1]
Cay q?dim zamanlardan b?ri m?lumdur. Amud?rya q?dim dovrl?rd? bir cox ad da?ıyırdı. Z?rdu?tl?r ona "Vak?", "Arhara", "Raha" v? ya "Ranha" deyirdil?r. Orta ?srl?rd? Amud?rya boyu Rusiyadan Buxaraya ticar?t yolu var idi.
I Pyotr
f?al ??kild? cayı rus ticar?tin? c?lb etm?y? calı?ırdı. O zaman Amud?rya cayı t?dqiq edildi. Cayın sistemli t?dqiqatları yalnız 20-ci ?srd? ba?lamı?dır. Sonra suyun t?rkibini mu?ahid? etm?y? ba?ladılar.
[2]
Amud?rya cayı ?
Orta Asiyada
ikinci ?n uzun v? ?n boyuk caydır. Uzunlu?u 1415 kilometrdir, hovz?si is? 309 min kvadrat kilometrd?n coxdur. M?nb?yi Pamir da?larından ba?layır. Cay
Vax?
v? P?nc caylarının qovu?du?u yerd? ?m?l? g?lir. Aral d?nizin? axaraq delta ?m?l? g?tirir. Cayın suyu uca zirv?l?rd?ki qar v? buzlaqların ?rim?si hesabına yı?ılır. ?sti yay aylarında suyun s?viyy?si qalxır. Dunyanın ?n uzun ?
Qaraqum kanalı
bu caydan c?kilmi?dir.
[3]
Amud?rya cayı be? dovl?tin ?razisind?n kecir:
Ozb?kistan
,
Turkm?nistan
,
Tacikistan
,
Qır?ızıstan
v?
?fqanıstan
. ?sas axın Tacikistanda ? 85% v? ?imali ?fqanıstanda ? 15% t??kil edir. Cay, 3 boyuk sa? qol ?m?l? g?tirir: ?erabad, Kafirnigan v? Surxandarya. Kicik bir sol qolu var ? Kunduz. Suyun 80% -i 24 milyard kubmetr h?cmind? olan 36
su anbarı
il? t?nziml?nir. Cayın illik axını 73,6 km 3 t??kil edir. Tarix?n bu cay Britaniya Hindistanı il? Rusiya ?mperiyası arasında s?rh?d olmu?. Bu gun is? o, Turkm?nistan il? ?fqanıstan arasında s?rh?d rolunu oynayır.
