Almaniya Federativ Respublikası (1949?1990)

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Einigkeit und Recht und Freiheit
Birlik, ?dal?t v? Azadlıq
Almaniya Federativ Respublikası
Westdeutschland
Bayraq Gerb
Bayraq Gerb
Einigkeit und Recht und Freiheit
Himn:  Das Lied der Deutschen
Almanların mahnısı

Paytaxt Bonn
Dill?ri alman dili
R?smi dill?ri Alman dili
Valyuta Alman markı
?razisi
  • 248.577 km²
?halisi
  • 63.250.000 n?f. ( 1990 )
?dar?etm? forması Federal Parlament Respublikası
Vikianbarın loqosu  Vikianbarda ?laq?li mediafayllar


Almaniya Federativ Respublikası dig?r adı il? Q?rbi Almaniya ? XV ?srd?n etibar?n Almaniya olaraq adlandırılan dovl?tin, ?kinci dunya muharib?sind?n sonra siyasi v? co?rafi olaraq parcalanması n?tic?sind? yaranmı? iki dovl?td?n biri.

Tarixi [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

1949?1990-cı ill?r aralı?ında movcud olmu? Q?rbi Almaniya 1990-cı ild? Almaniya Demokratik Respublikası il? birl??mi?dir. Q?rbi Almaniyanın paytaxtı Bonn ??h?ri idi. 1989-cu ild? Berlin divarının da?ıdılmasının ardından Q?rbi Almaniya il? Almaniya Demokratik Respublikası birl??mi? v? n?tic?d? movcud Almaniya yaradılmı?dır. [1] Soyuq muharib?nin ba?lan?ıcında Avropa Q?rb v? ??rq blokları arasında bolundu. Almaniya iki olk?y? bolundu. ?vv?lc? Q?rbi Almaniya ozunu 1871-1945-ci ill?rd?ki Alman Reyxinin demokratik ??kild? yenid?n t??kil edilmi? yegan? davamı kimi t?qdim ed?r?k, butun Almaniya ucun must?sna mandat iddia etdi. [2] Q?rbi Almaniyanın uc c?nub-q?rb ?yal?ti 1952-ci ild? Baden-Vurtemberqi meydana g?tirm?k ucun birl??di v? Saar ?yal?ti 1957-ci ild? Fransa t?r?find?n Mutt?fiql?r t?r?find?n i??al edilmi? Almaniyadan Saar Protektoratı olaraq ayrıldıqdan sonra Q?rbi Almaniyaya bir dovl?t olaraq qo?uldu (ayrılıq tam qanuni deyildi). Sovet ?ttifaqının buna qar?ı cıxdı?ı kimi). N?tic?d? on ?tatdan ?lav?, Q?rbi Berlin qeyri-r?smi de-fakto on birinci ?tat hesab olunurdu. De-yure Q?rbi Almaniyanın bir hiss?si olmasa da, Berlin Mutt?fiq N?zar?t ?urasının (ACC) n?zar?ti altında oldu?undan, Q?rbi Berlin siyasi c?h?td?n Q?rbi Almaniya il? birl??di v? onun federal qurumlarında birba?a v? ya dolayısı il? t?msil olunurdu. Bu gun Almaniyanın tutdu?u nufuzlu movqeyinin ?sası 1950-ci ill?rin (Wirtschaftswunder) iqtisadi mocuz?si zamanı, Q?rbi Almaniyanın ?kinci Dunya Muharib?sinin g?tirdiyi boyuk da?ıntıdan dunyanın ikinci ?n boyuk iqtisadiyyatına cevrildiyi zaman qoyuldu. 1963-cu il? q?d?r v?zif?sind? qalan ilk kansler Konrad Adenauer neytrallıqdan cox NATO il? tam uy?unla?ma ucun calı?dı v? h?rbi alyansa uzvluyunu t?min etdi. Adenauer h?m d? indiki Avropa Birliyin? cevril?n muqavil?l?rin t?r?fdarı idi. 1975-ci ild? G6 qurulanda Q?rbi Almaniyanın uzv olub-olmayaca?ı il? ba?lı ciddi muzakir?l?r aparılmırdı. Berlin Divarının acılı?ı il? simvolla?dırılan ??rq Blokunun t?dric?n da?ılmasından sonra h?r iki dovl?t Almaniyanın birl??m?sin? nail olmaq ucun h?r?k?t? kecdi. ??rqi Almaniya 1990-cı ild? Almaniya Federativ Respublikasının l??vi v? ona qo?ulması ucun s?s verdi. Muharib?d?n sonrakı be? ?yal?t (Lander) yenid?n birl??mi? Berlin il? birlikd? yenid?n quruldu v? bu, xususi statusunu sona catdırdı v? ?lav? Torpaq (Landtaq) yaratdı. Onlar 3 oktyabr 1990-cı ild? r?smi olaraq federal respublikaya qo?uldular, ?tatların umumi sayını ondan on altıya catdırdılar v? Almaniyanın bolunm?sin? son qoydular. Yenid?n birl???n Almaniya, ?vv?ll?r qeyri-r?smi olaraq Q?rbi Almaniya adlanan dovl?tin birba?a davamıdır v? yeni dovl?t deyil, cunki proses mahiyy?tc? konullu qo?ulma aktı idi: Almaniya Federativ Respublikası Almaniya Demokratik Respublikasının ?lav? altı ?yal?tini ?hat? ed?c?k ??kild? geni?l?ndirildi. Geni?l?nmi? Federativ Respublikası Q?rbi Almaniyanın siyasi m?d?niyy?tini saxladı v? beyn?lxalq t??kilatlardakı movcud uzvluyunu, habel? Q?rbin xarici siyas?tin? uy?unlu?unu v? Birl??mi? Mill?tl?r T??kilatı , NATO , OECD v? Avropa ?qtisadi Birliyi kimi Q?rb ittifaqlarına m?nsublu?unu davam etdirdi.

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  1. The Bonn Republic ? West German democracy, 1945?1990, Anthony James Nicholls, Longman, 1997
  2. Germany // Encyclopædia Britannica (Online) . ?stifad? tarixi: 9 May 2022 .

Xarici kecidl?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]