Akademizm ( fr. academisme ) v? ya Akademik stil ? Avropa inc?s?n?t akademiyalarında formala?dırılmı? v? geni? yayılmı? pe??kar t?dris metodu v? b?dii dizayn uslubudur. XVI ?srin ortalarında ?taliyada formala?ma?a ba?layan bu uslub bir nec? yuz il ?rzind? butun Avropada geni? yayılmı? v? kolonializm n?tic?sind? bir cox olk?l?rin inc?s?n?tin? ciddi t?sir gost?rmi?dir, lakin bu terminl?r qarı?ıq m?naya malikdirl?r, cunki, s?n?t?unaslar bu terminl?r? muxt?lif ??kild? yana?mı?, onun anlamını daraltmı? v? ya geni?l?ndirmi?, b?z?n is? tamamil? f?rqli bir sah?y? aid etmi?l?r. B?zil?ri ucun akademizm, 1648-ci ild? ?arl LeBrenin r?hb?rliyi il? yaradılmı? Fransa Kral R?ssamlıq v? Heyk?lt?ra?lıq Akademiyasında pedaqoqların t?dris etdiyi yuks?k sistematiklik v? iyerarxiya ehtiva ed?n uslubdur. Fransız r?ssamlarının bu u?uru ?traf olk?l?r? d? t?sir ed?r?k barokko , neoklassisizm v? qism?n romantizmin formala?masına t?sir gost?rmi?dir. B?zil?ri, bu termini daha konkret i?l?d?r?k akademiyalarda v? onların ?trafında formala?an akademik inc?s?n?t? v? ya akademik stil? aid edirl?r. ^{[1] [2]} N?hay?t ustunluk t??kil ed?n, ?ks?r s?n?t?unaslar bu termini XIX ?srd? akademiyalarda t?hsil almı? s?n?tkarların formala?dırdıqları inc?s?n?t uslubuna aid edirl?r. ^{[3] [4] [5]} Lakin, bu movqenin t?r?fdarı olan s?n?t?unaslar ?sas?n t?sviri s?n?t? akademik obrazların t?sirin? diqq?t yetirirl?r.

Akademiyalar orta ?sr r?ssam gildiyalarında calı?anlar ucun, f?rdi yana?ma v? orijinal yaradıcılıq baxı?ının ?sasında dayanan umumi sistem v? n?z?riyy?l?rin formala?dırılması ucun yaradılmı?dı. Akademiyalarda s?n?tkarlar klassik ?n?n?l?r v? onlarla birlikd? estetik v? etik m?nb?l?rin t?bli?i ucun yarı?ırdılar. Akademiyalar h?m d? r?ssamın adının gildiya r?ssamı s?viyy?sind?n pe??kar r?ssam s?viyy?sin? qalxması v? ?s?rl?rinin zad?ganlar t?r?find?n q?bul edilm?si ucun vacib idi. Akademiyalar h?m d? butun r?ssamlıq sisteminin formala?masında acar rolunu oynayırdılar, bel? ki, s?n?ti m?hz akademiyalar t?dris etdiyind?n v? zad?gan t?b?q?nin ?sas?n akademiyaların yetirm?l?rinin ?s?rl?rini ciddi q?bul etm?si s?b?biyl?, akademiyalar m?d?ni ideologiya, zovq, t?nqid, h?mcinin bir cox s?n?t muzeyl?ri ucun m?nb? rolunu oynamı? satı? v? bazar yolları uz?rind? monopoliyaya malik idil?r. Hakim dair?l?rl? sıx i?birliyi ?sasında yaranmı? bu boyuk t?sir dair?si n?inki m?d?ni idealların, h?mcinin siyasi v? sosial fikrin d? istiqam?tl?ndirilm?sind? i?tirak edirdi. ^{[2] [6]} Bel?likl?, akademiyaların formala?dı?ı dovrl?rd?n etibar?n daima akademik dair?l?rd?n k?narda qalan kicik s?n?tkar qrupları olmu?dur ki, onlar r?smi inc?s?n?tin olmasına etiraz etmi? v? bu inc?s?n?tin s?rt qaydalarını mutl?qiyy?tin yansıması kimi d?y?rl?ndirmi?l?r. ^{[7] [8]}

XVIII ?srin sonları-XIX ?srin ortalarından ba?layaraq, akademik sistem oz t?sir gucunu itirm?y? ba?layır, realizm v? impressionizm c?r?yanlarının formala?ması akademik sistemi qism?n sıxı?dırır v? akademizm konservativlikd?, individual baxı?ların sıxı?dırılmasında gunahlandırılır. XX ?srd? butun mumkun formalarla ?n?n?vi r?ssamlıq sistemin? qar?ı mubariz? aparan v? must?qil f?aliyy?ti t?bli? ed?n modernizmin meydana cıxması il? ?n?n?vi akademik sistem tamamil? cokdu. Bununla bel?, h?tta muasir dovrd? bel? q?dim s?n?t m?kt?bl?ri olan akademiyaların t?dris metodları Bauhaus v? ba?qa s?n?t m?kt?bl?ri t?r?find?n ya?adılır, kubizm v? simvolizmd?ki formal intellektualizasiya, surrealizmd? alleqoriyalardan istifad? olunmasında akademizmin stilistikası mu?ahid? olunur. Akademizmin idealları d?y?rli hesab edil?r?k sonradan universitetl?rin v? s?n?t m?kt?bl?rinin t?dris planına qaytarılsa da, r?ssamlar ucun iki ?sas qayda mu?yy?n edilmi?dir: muasir inc?s?n?t dunyasında t?l?b olunan s?viyy?d? yaradıcılıqla m???ul ola bilm?k ucun r?ssamın mohk?m intellektual bazası olmalıdır v? h?mcinin umumi istifad?d? olan b?zi qiym?tl?ndirm? meyarlarına sadiq qalınmalıdır. Modernizmin meydana cıxmasından sonra akademizm? q?dim dovrl?rin qalı?ı kimi baxılsa da, 1970-ci ill?rd?n etibar?n yenid?n maraq gost?rilm?y? ba?lanmı?dır. Hazırda muasir akademik r?ssamların ?s?rl?ri dunyanın ?ks?r m??hur muzeyl?rinin salonlarını b?z?yir v? onların ?s?rl?rinin qiym?ti gunu-gund?n artır. Bununla bel? ?vv?l elm kimi q?bul edil?n akademizm, ?ks?r muasir s?n?t?unaslar t?r?find?n ritorik qar?ılanır v? ?n?n?vi-konservativ yana?ma kimi q?bul edilir. ^{[3] [6] [9]}

"Akademiya" sozu Q?dim Yunanıstanla ?laq?lidir ( yun. Ακαδ?μεια, Akadimeia ). Afina ??h?ri yaxınlı?ında yerl???n v? ilahn? Afinaya h?sr edilmi? zeytun a?aclarından ibar?t muq?dd?s ba? bu cur adlandırılırdı. Sozun arxaik forması " Hekademia " ( yun. ?καδ?μεια ) olsa da, klassik dovrd? ba?ın sahibi oldu?una inanılan q?hr?man Akademin adı il? assosasiv ??kild? soz " Akadimeia " formasına salınmı?dır. Ba? xususi qorunmaya sahib olmu? v? burdakı zeytun a?aclarından ?ld? olunmu? zeytun ya?ı Panafiney oyunlarının qalibin? h?diyy? edilmi?dir. ^[10] Bu ?razid? Platon sonradan Platon akademiyası kimi m??hurla?mı? f?ls?f? m?kt?binin ?sasını qoymu?dur. ?srl?r sonra, 1427-ci ild? Podco Braccolini ehtimal ki, Siserondan ilhamlanaraq yaradı?ı m?kt?bi akademiya adlandırmı? v? h?min dovrd?n etibar?n termin platonizmi yenid?n dirc?ld?n humanist italyanlar arasında geni? yayılma?a ba?lamı?dır. 1450-ci ild? bir qrup intellektual Alamano Rinuccininin ?trafında topla?araq "Chorus Achademiae Florentinae" yaradır. Novb?ti onillik ?rzind?, 1471-ci ild? Pomponi Let "Akademiya Romana"nın uzvu olan humanistl?rl? goru?ur, kardinal Vissarion is? ozunun adını da?ıyan akademiya formala?dırır, lakin daha muhum hadis? 1470-ci ild? Marsilio Finico t?r?find?n ?sası qoyulmu? v? Ancelo Policiano , Kristoforo Landino v? Covanni Piko della Mirandolla kimi ??xsl?ri ?trafında birl??dirmi? " Accademia Platon " un yaradılması olur. Bundan sonra butun Avropada geni? yayılmı? soz intellektuallar, s?n?tkarlar v? klassik dovr t?dqiqatcılarının goru? yeri, t?dqiqatcılar qrupu v? f?ls?fi h?r?kat anlamlarında istifad? olunur. Daha sonra ?hat? dair?si daha da geni?l?n?n soz " universitet " sozun? sinonim, konsert/teatr zalı, m?d?ni, b?dii v? ya elmi qrup anlamında da istifad? olunurdu. ?ntibah dovrund? yaradılmı? ilk akademiyalar formal xarakter da?ısalar da, XVI ?srd? Rusiyada qaydaları qısa detallarına q?d?r mu?yy?n edilmi? ciddi akademiya yaradıldı. Xususi qaydalara malik ilk akademiya 1531-ci ild? Sienada yaradılmı? "Academia dei Rozzi" olmu?dur. Akademiyanın butun f?aliyy?ti iki qrupa bolunmu?du: f?ls?fi t?dqiqatlar (filosoficas) v? elmi t?dqiqatlar. ?nc?s?n?ti oyr?n?n v? t?dqiq ed?n xususi akademiyalar is? bir mudd?t sonra formala?dırılma?a ba?ladı. ^[11]

• Jan Ogust Dominik Enqr
• Aleksandr Kabanel
• Vilyam Buqro
• Karl Brullov