| Adi moruq
|
|---|
 |
|
|
|
|
|
Adi moruq
(
lat.
Rubus idaeus
) ?
bitkil?r
al?minin
gulcic?klil?r
d?st?sinin
gulcic?yikimil?r
f?sil?sinin
moruq
cinsin? aid bitki novu.
Qırmızı moruq yabanı formada Az?rbaycanın da?lıq yerl?rind?, me?? acıqlıqlarında, cayların k?narlarında, d?r?l?rd? v? bir q?d?r rutub?tli torpaqlarda bitir.
Moruq iyunda cic?kl?yir. A? r?ngli ?tirli cic?kl?ri 1ay mudd?tind? acılır. Kulli miqdarda cic?kl?m? is? 2 h?ft? davam edir. Meyv?l?ri cic?k acdıqdan 35-40 gun sonra, y?ni iyul-avqustda yeti?ir. Meyv?sinin r?ngi tund qırmızı, acıq qırmızı, a?ımtıl-sarı olur, yeti??nd? tez tokulur. Meyv?si yumru, oval v? yastı-yumru formada olur. Dadı ?irin, meyxo? v? ?tirlidir. Iri oz?k uz?rind? xırda meyv?cikl?r yerl??mi?dir. H?r meyv?ciyin uz?rind? is? bir ?d?d nazik sarı tuk vardır. Moru?un t?rkibind? 3-11% ??k?r (qlukoza, fruktoza, pentoza), 1-2% uzvi tur?u (salisil, alma, limon, ??rab) v? onların duzu, 0,5-2,8% pektinli madd?, 6% selluloza, 2,7% pentozanlar, 0,1-0,3% a?ılayıcı, 0,8-1,9% azotlu, 0,4-0,8% minerallı madd? vardır. 2-29 mq% C vitamini, karotin v? B qrupu vitaminl?ri vardır.
Moru?un meyv?l?ri tam yeti?dikd? yı?ılır. T?z? halda yeyilir. Ondan mur?bb?, kompot, ??rb?t, kisel, marmelad, pastila, nastoyka, spirtli icki, likor, ??rab, s?rinl??dirici ickil?r v? s. hazırlanır. Moru?u qurudub d?rman kimi istifad? edirl?r. Xalq t?bab?tind? moruq meyv?sini cay kimi d?ml?yib soyuqd?ym?d? t?rl?dici d?rman kimi i?l?dirl?r. Elmi t?bab?td? odqovucu d?rman kimi d? d?ml?m? v? bi?irilm?l?r ??klind? istifad? edilir. T?z? d?rilmi? moruq meyv?sind?n hazırlanan moruq mur?bb?si v? ??rb?ti boyr?k x?st?liyinin v? soyuqd?ym?nin yax?ı d?rmanıdır.
Moruq h?m d? balver?n bitkidir. 1 hektar moruq sah?sind?n arılar 100 kq bal hasil ed? bilirl?r. Yabanı moruq bir cox m?d?ni moruq sortları ucun ?cdad hesab edilir.
[2]
-
Batidaea idea
(L.) Nieuwl.
-
Batidaea strigosa subsp. itascica
Greene
-
Batidaea vulgaris
Nieuwl.
-
Batidea peramoena
Greene
-
Rubus acanthocladus
Borb s
-
Rubus buschii
(Rozanova) Grossh.
-
Rubus chrysocarpus
?elak. ex G yer
-
Rubus × euroasiaticus
Sinkova
-
Rubus fragrans
Salisb.
-
Rubus frambaesianus
Lam.
-
Rubus glaber
Mill. ex Simonk.
-
Rubus greeneanus
L.H.Bailey
-
Rubus idaeus var. angustifolius
Schmidely
-
Rubus idaeus
f. anomalus Arrh.
-
Rubus idaeus var. caudatus
(B.L.Rob. & J.Schrenk) Fernald
-
Rubus idaeus var. denudatus
K.F.Schimp. & Spenn.
-
Rubus idaeus var. egglestonii
(Blanch.) Fernald
-
Rubus idaeus var. eucyclus
Fernald & Weath.
-
Rubus idaeus var. heterolasius
Fernald
-
Rubus idaeus subsp. idaeus
idaeus
-
Rubus idaeus var. idaeus
idaeus
-
Rubus idaeus
f. idaeus
-
Rubus idaeus var. inermis
Hayne
-
Rubus idaeus var. integrifolius
Blytt ex Lindeb.
-
Rubus idaeus var. leesii
Bab.
-
Rubus idaeus var. leucocarpus
Hayne
-
Rubus idaeus
f. maritimus Arrh.
-
Rubus idaeus subsp. maritimus
(Arrh.) Focke
-
Rubus idaeus var. matsumurae
Nakai [Spelling variant]
-
Rubus idaeus var. matsumurianus
(H.L?v. & Vaniot) Nakai
-
Rubus idaeus var. matsumurianus
(H.L?v. & Vaniot) Koidz.
-
Rubus idaeus var. obtusifolius
(Willd.) Focke
-
Rubus idaeus var. peramoenus
(Greene) Fernald
-
Rubus idaeus
f. phyllanthus Frid. & Gelert
-
Rubus idaeus var. purpureus
Focke
-
Rubus idaeus var. simplicifolius
Blytt ex F.Aresch.
-
Rubus idaeus
f. strobilaceus Focke
-
Rubus idaeus subsp. subcandicans
Borb s
-
Rubus idaeus var. viridis
D”ll
-
Rubus idaeus
f. vulgatus Arrh.
-
Rubus leesii
Bab.
-
Rubus obtusifolius
Willd.
-
Rubus sericeus
Gilib.
-
Rubus strigosus var. caudatus
B.L.Rob. & J.Schrenk
-
Rubus vulgatus
Rozanova
-
Rubus vulgatus subsp. buschii
Rozanova
-
Rubus vulgatus var. illuminatus
Rozanova
-
Rubus vulgatus var. umbrosus
Rozanova
- ↑
Linnaeus C.
Species Plantarum
(lat.)
: Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas.
1753. C. 1. S. 492.
- ↑
?-C.?.?hm?dov, N.T.?liyev. Meyv? v? t?r?v?zin ?mt???unaslı?ı (D?rslik). Bakı: 2009.