?li Qu?cu
osman . ??? ?????
Do?um tarixi	1403
Do?um yeri	S?m?rq?nd , Teymuril?r dovl?ti
V?fat tarixi	16 dekabr 1474
V?fat yeri	Konstantinopol , Osmanlı imperiyası v? ya Konstantinopol , Osmanlı imperiyası
D?fn yeri	?yyubsultan q?biristanlı?ı
?? yerl?ri	Uluqb?y r?s?dxanası , Aya Sofya
Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

?li Qu?cu ( Osmanlı Turkc?si : Ebu’l-Kasım Alaaddin Ali b. Muhammed el-Ku?cu ) ( 1403 , S?m?rq?nd , Teymuril?r dovl?ti ? 16 dekabr 1474 , Konstantinopol , Osmanlı imperiyası v? ya Konstantinopol , Osmanlı imperiyası ) ? gork?mli Ozb?k astronomu , riyaziyyatcısı v? dil?unası.

H?yatı [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

?sl adı, ?li bin M?h?m?ddir. Turk ? ?slam dunyasının boyuk riyaziyyat, astronomiya, mexanika, dil, b?la??t v? k?lam alimi olan ?li Qu?cu, XV ?srin ?vv?ll?rind? 1403-cu ild? S?m?rq?ndd? anadan olmu?dur. Atası Muhammed (Mahmud, M?h?mm?d), m??hur turk sultanı v? astronomu Uluq B?yin ?ahin ba?cısı oldu?u ucun, ail?si "Qu?cu" l?q?bi il? m??hur oldu.

1436?1439-cı ill?rd? Uluq B?y R?s?dxanasına mudir olmu?dur.

1449-cu ild? H?cc? getm?k ist?di. Lakin el? bu vaxt Teymuril?r dovl?tinin hokmdarı ?bdull?tif ?li Qu?cunun edam edilm?si haqqında f?rman verdi. S?m?rq?ndd?n qacan ?li Qu?cunu T?brizd? A?qoyunlu hokmdarı Uzun H?s?n boyuk ehtiramla qar?cladı. A?qoyunlul v? Osmanlı arasında ziddiyy?tl?r k?skinl??dikd? Uzun H?s?n ondan Osmanlı sultanı Fateh Mehmet il? sulhm?ramlı goru?m?l?rind? yardım ist?di. ?li Qu?cu, Uzun H?s?nin elciliyini etdikd?n sonra Fatehin d?v?ti il? ikinci d?f? ?stanbula g?ldi. Osmanlı ? A?qoyunlu s?rh?dboyunda II Mehmedin ?mri il? boyuk bir m?rasiml? qar?ılanan ?li Qu?cu, Ayasofya m?dr?s?sin? 200 axca maa?la mud?rris t?yin edildi.

1473-cu il mart ayında Sahn-ı Seman M?dr?s?sind?n (Fateh M?dr?s?si) t?qaud almı?dır.

16 dekabr 1474-cu ild? ?stanbulda v?fat etmi?dir. M?zarı Eyyub Sultandadır.

T?hsili [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Kicik ya?larından etibar?n riyaziyyat v? astronomiyaya maraq gost?r?n ?li Qu?cu, dovrunun ?n boyuk elm adamları olan Bursalı Qadızad? Rumi , Qıyas?ddin C?m?id ( Qiyas ?l Ka?i ) v? Muinuddin Ka?id?n riyaziyyat v? astronomiya elml?rini oyr?ndi.

Daha sonra t?hsilini artırmaq ucun Uluq B?yd?n icaz?siz Kirmana getdi. Burada "Hall-u E?kal-i Q?m?r (Ay s?hif?l?rinin acıqlanması) adlı risal? il? "??rhi-T?crid" adlı ?s?rini yazdı. Kirmanda t?hsilini tamamlayıb S?m?rq?nd? dondu v? Uluq B?y? Kirmanda d?rc etdiyi risal?l?ri t?qdim ed?r?k ona yardımcı olmu?dur.

Elm tarixi ucun ?h?miyy?ti [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Riyaziyyat ucun; Hermetik-Pitaqorascı mistisizmi

Astronomiya v? optik ucun; Aristotelci fizika v? metafizik prinsipl?ri aydınla?dırma?a calı?dı. ?l-F?thiyy?

Kopernik (1473 ? 1543)

Hoca Sinan Pa?a, Molla Lutfi v? ?li Qu?cunun o?lu Mirim C?l?bi (Mahmud B. Muhammed B. Muhammed B. Musa Qadızad?), Takiyuddin kimi aliml?r onun d?rsl?rind? yeti?mi?dil?r.

Osmanlı m?d?niyy?ti ucun ?h?miyy?ti [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Osmanlı ?mperiyası pad?ahı Fatih Sultan M?h?mm?d (II Mehmed) adına qurulan ilk Osmanlı universiteti olan Fatih M?dr?s?sinin t?dris planını q?l?m? aldı.

?li Qu?cu n?slind?n olanlar XVIII ?srin sonlarına q?d?r Osmanlı ?mperiyasında muhum v?zif?l?r gordu. ?bussuud ?f?ndi v? u?aqları ?eyxulislam , kazasker , mud?rris kimi v?zif?l?r tutdular.

?li Qu?cudan sonra Osmanlı dili butun islam al?mi ucun elm dili olub. Fars v? ?r?b dill?ri oz ?h?miyy?tini itirdi.

Risal? Fi-Hey-?: (1457-ci ild? S?m?rq?ndd?, fars dilind? yazmı?dır) Osmanlı ?stanbul Muh?ndisxanasında ( ?stanbul Texniki Universiteti ) XIX ?srin ?vv?ll?rind? d?rs kitabı olaraq istifad? edilirdi.

M?dsr?s?l?rd? riyaziyyat v? s. elm d?rsl?rinin oxudulmasında on?mli rolu olmu?dur.

?s?rl?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Astronomiya ?s?rl?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

• ?erh-i Zic-i Ulu? Bey
• Risal? fi Halli E?kali Muaddili'l-Kamer li'l-Mesir
• Risal? fi Asli'l-Haric Yumkin fi's-Sufliyyeyn
• ?erh ale't-Tuhfeti'?-?ahiyye fi'l-Hey'e
• Risal? der ?lm-i Hey'e
• Risal? fi Halli E?kali'l-Kamer.
• Riselet-ul fi'l hey'et (Farsca)
• Risal? el-Fethiyye fi ilmi’l-hey (el-Fethiyye)

Riyaziyyat ?s?rl?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

• Risaletu'l-Muhammediyye fi'l-Hisab
• Risal? der ?lm-i Hisab: Suleymaniye

K?lam ve Usul-i Fıkıh ?s?rl?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

• E?-?erhu'l-Cedid ale't-Tecrid
• Ha?iye ale't-Telvih

Kimya v? Fizika ?s?rl?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

• Unkud-uz-Zevahir fi Man-ul-Cevahir (Mucevherlerin Dizilmesinde Gorulen Salkım)

Mexanik Al?tl?ri Haqqında ?s?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

• Tezkire fi Alati'r-Ruhaniyye (Kultur Bakanlı?ı, Ankara 2001)

Dil v? B?la??t ?s?rl?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

• ?erhu'r-Risaleti'l-Vadiyye
• El-?fsah
• El-Unkudu'z-Zevahir fi Nazmi'l-Cevahir
• ?erhu'?-?afiye
• Risal? fi Beyani Vadi'l-Mufredat
• Fa'ide li-Tahkiki Lami't-Ta'rif
• Risale ma Ene Kultu
• Risal? fi'l-Hamd
• Risal? fi ?lmi'l-Me'ani
• Risal? fi Bahsi'l-Mufred
• Risal? fi'l-Fenni's-Sani min ?lmihal-Beyan
• Tefsiru'l-Bakara ve Ali ?mran
• Risal? fi'l-?sti?are
• Mahbub-ul-Hamail fi ke?if-il-mesail
• Tecrid-ul-Kelam (Tecrid’ul Kelam ? Sozun Tecridi)

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

?d?biyyat [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

• ?. Hakkı Uzuncar?ılı ? Buyuk Osmanlı Tarihi Cilt 2 Sh. 653
• 100 boyuk turk. Bakı,1991. s?h.36?37.

H?mcinin bax [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

• Muhyiddin Mehmed-i ?skilibi ? ye?eni, ?agirdi v? damadı
• Mevlana Ebussuud ?madi ? torunu v? Osmanlı ?eyxulislamı
• Uluq B?y ?
• Uluq B?y R?s?dxanası
• Sahn-ı Seman M?dr?s?si
• Mirim Celebi -

Xarici kecidl?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

• H?yatı
• ?s?rl?rinin siyahısı
• H?yatı
• ?s?ri haqqında m?lumat Arxivl??dirilib 2007-10-10 at the Wayback Machine
• Ulu? B?y v? Ali Ku?cu
• H?yatı v? ?s?rl?ri