?intoizm

Praktikalar v? inanclar

Kami Kaqura Misoqi Politeizm Animizm Festivallar Mifologiya

?intoizm m?b?dl?ri

?intoizm m?b?dl?rinin siyahısı ?cinomiya ?yirmi iki m?b?d Sıralanmı? ?intoizm m?b?dl?rinin muasir sistemi ?intoizm M?b?dl?ri Assosiasiyası ?intoizm memarlı?ı

?sas kamil?r

Amaterasu Sarutahiko Ame no Uzume ?nari ?zanaqi ?zanami Susanoo Tsukuyomi

Vacib ?d?biyyat

Kociki (712) Nihon ?oki (720) Fudoki (713?723) ?oku Nihonqi (797) Koqo ?ui (807) Kuciki (807?936) Enqi?iki (927)

H?mcinin bax

Yaponiyada din ?intoizm terminl?ri Yaponiya ilahlarının siyahısı Muq?dd?s ??yalar Yaponiyada buddizm Edo neokonfusianizm Ko?into ?into dovl?ti Nippon Kayqi Mifik varlıqlar

?intoizm v? ya ?into ^[1] ( yap. 神道, ?into , "tanrıların yolu") ? Yaponiyanın ?n?n?vi dini.

Q?dim yaponların animist inanclarına ?saslanır v? ibad?t obyektl?ri coxsaylı tanrılar v? olulul?rin ruhudur. Etimoloji c?h?td?n yaponca iki sozun birl??imind?n yaranmı?dır. ?in tanrılar v? ya ruhlar , to is? yol dem?kdir. Tarix boyu ?intoizm daha cox buddizm v? konfutsiciliyin t?sirl?rin? m?ruz qalmı?dır.

Q?dim yaponlar onları ?hat? ed?n t?bi?t hadis?l?rinin, bitki v? heyvanların, olmu? ?cdadlarının ruhları oldu?unu deyir, onlara sitayi? edirdil?r. ?intoizmd? h?mcinin totemizm, animizm v? dig?r ibtidai dinl?rin d? t?siri a?kar ??kild? ?ks olunmu?dur.

Hazırda Yaponiyada ?intoistl?rin 80 min? q?d?r m?b?di, 119 milyondan artıq bu inananı var. Yaponiyadan ba?qa ?intoizm ancaq Havayda v? Braziliyada yayılmı?dır ki, bu h?min ?razil?rd? yapon imiqrantlarının cox olması il? ?laq?lidir. ?intoizmd? ?sas yerl?rd?n birini d?, Kami inancı tutur.

?intoizm ?n?n?vi yapon dinidir. Yaponlar oz inancları ucun ?intoizm yerin? eyni m?naya g?l?n tanrılar/ruhlar yolu m?nasında kami-no-michi terminini istifad? edirl?r. ?into , folklor, cadu, ata ruhları, ritualizm v?rasionalizm d? daxil cox sayda ce?idli yapon dini v? milli t?tbiql?rin? i?ar? ed?n kollektiv bir termindir. ^[2]

Bu yapon dininin inanclarına ?sas?n Gun?? ?lah?si Ameterasu atalardan qalan torpaqların qoruyucusudur v? imperator ail?sinin bu ?lah?nin n?slind?n oldu?u v? onun t?c?ssum etdirdiyi bildirilir. Buddizmin Mahayana m?zh?bi eradan ?vv?l 552-ci ild? Yaponiyaya g?ldi v? Sintoizm dini il? qar?ıla?dıqdan sonra Buddizmin bir cox anlayı?ları v? inancları Sintoizm dinin? d? t?sir gost?rdi. Tanrılara v? imperatora sitayi? etm?k, olul?r ucun qurban k?s?r?k xususi ?m?ll?r h?yata kecirtm?k v? v?t?n? olan horm?t bu m?zh?bin ad?t-?n?n?l?rind?ndir. Bu?ido , (y?ni q?hr?manların yolu) adlı m?rdlik m?kt?bi d? mu?yy?n d?r?c?d? Zen m?zh?bind?n t?sirl?nmi? v? ??r?fin, m?nliyin, qorunub saxlanılması ucun m?rdliyin v? muqavim?tin vacib oldu?unu bildirmi?dir. Buna gor? d?, doyu?cul?r m??lub olark?n xususi ayin daxilind? omur boyu oz uz?rind? g?zdirdikl?ri x?nc?r vasit?sil? qarınlarını yırtırdılar. ?into m?zh?bin? d?f?l?rl? ?lav?l?r edilmi?dir v? sonda 1946-cı ild? imperatora sitayi? etm?k ad?ti imperatorun ozu t?r?find?n l??v edilmi?dir. indiki vaxtda bu din Buddizm dini il? birlikd? Yaponiyada varlı?ını davam etdirir. ^[3] ?into anlayı?ının, umumi yapon inancını olk?y? xaricd?n g?l?n inanclardan ?into ayırmaq ucun ilk d?f? s?kkizinci ?srd? yazılmı? Nihongi’de istifad? edildiyi ifad? edilir. ?sli Cin dilind? olan bu ifad?nin yapon dilind? qar?ılı?ı Kami no Micidir v? bu da "Kamilerin Yolu" anlamına g?lir. Bu s?b?bl? ?intoizm’i do?ru ba?a du?? bilm?k ucun h?r ?eyd?n onc? bu inancın adında kec?n kami qavramını bilm?k vacibdir. Kami , yapon dilind? "m?n?vi varlıqlar, ustun, yuxarıdakı, uca, ustun gucl?r, muq?dd?s varlıqlar, ruhlar" kimi m?nalara g?lir v? ruhlar , m?l?kl?r , tanrılar , cinl?r kimi gorunm?y?n butun varlıqların umumi adı olaraq istifad? edilir. Cox ?vv?ll?rd?n b?ri movcudiyy?tin? inanılan ustun, tanrısal ixtisascılar kami yanında ol?n insanların ruhlarının da bir ce?id kami oldu?u du?unulur.

?intoizmd? tanrılar deyildiyind? kami a?ıla g?l?rk?n, kami qavramı bir yerd? istifad? edildiyind? is? tanrılar ifad? edilm?k istm?m?mi? ola bil?r. Bunun n? anlama g?ldiyini do?ru anlaya bilm?k ucun cuml?nin ba?lamı diqq?t? alınmalıdır. Y?ni ?intoizmd? tanrılar kamil?rdir, ancaq h?r kami tanrı deyildir. Kami il? Kohn? Turk inanclarındakı "kam" sozun? b?nz?rliyind?n yola cıxan b?zi ara?dırmacılar bunların, Orta Asiya dill?rind?n qayna?ını alan v? b?nz?r anlama g?l?n qavramlar oldu?unu da iddia etmi?l?rdir. ?into inancında h?r kami eyni oz?llikl?r? v? guc? sahib olaraq ba?a du?ulm?z. Yax?ı kamil?r oldu?u kimi, piskamil?rin d? varlı?ına inanılır. H?yatında yax?ılıqlar ed?r?k olmu? olan bir ki?inin yax?ı kami, pis i?l?r ed?r?k ol?n birisinin is? pis kami oldu?u du?unulur.

Dunyanın yaradılı?ından b?ri aktiv olan Ameterasu (Gune? Tanrıcası) kimi ustun kamil?r yanında, topluma faydalı i?l?r edib, xalq t?r?find?n sevil?n b?zi olmu? insanlar da duaya, caduya v? niyaza layiq kamil?r olaraq q?bul edilir v? onlar adına duz?ldil?n m?b?dl?rd? ozl?rn? ibad?t edilir. Kamil?rin bir qisminin, yax?ı ya da pis olaraq du?unulm?yib, insanların onları ce?idli v?sil?l?rl? t?ziml? anması v? onlara t?qdimcil?rin t?qdim etm?si n?tic?sind? insanların leyhl?rin? cevrilm?si, tam t?rs v?ziyy?td? is? ?leyhl?rin? dondurulm?si mumkundur. Ancaq bu v?ziyy?t butun kamil?r ucun kec?rli deyil; zira dini m?tnl?r v? mifologiya da , insanların hec bir yanlı? davranı? il? ba?lantısı olmadan var olan pis kamil?r d?, goz? sata?ar. ^[4] ?intoizmd? tanrıların v? ruhların sayı cıxmaq ucun cox boyukdur. Gun?? tanrısı sayılan Amaterasu Ali Tanrısıdır. Erk?n Yapon mifologiyasına gor?, bu tanrı Yapon imperatorlarının ?cdadı kimi t?svir edilmi?dir. O, s?ma olk?sinin tanrısıdır. ?lahiliyin simvolu guzgudur. Yapon ?cdadları v? dig?r tanrıların yaradıcıları hesab edil?n ?zanagi v? ?zanami ki?i v? qadın tanrılarıdır. Erk?n mifologiyaya gor?, qadın ilah? ?zanami od tanrısını dunyaya g?tir?rk?n oldu. Ki?i tanrısı ?zanaqi is? h?yat yolda?ı Ay tanrısı Tsukiyominin olumund?n sonra keciril?n t?mizl?nm? m?rasimind? sol gozund?n gun?? tanrısı Amaterasunu dunyaya g?tirib; fırtına v? d?niz tanrısı Sosanowo, at?? tanrısı Ataqo; Yem?k tanrısı ?nari oldu. ?intoizmd? mifologiya muhum yer tutur. ?b?di olaraq movcud olan uc kami bir sıra ki?i v? qadın kami yaradır. Bir gun, ki?i kami ?zanagi v? qadın kami ?zanami s?ma korpusund? dayanark?n, ?zanagi muq?dd?s qılıncını a?a?ıda olan xaos d?nizin? batır/atdırır v? qılıncını d?nizd?n cıxaran kimi, onun damcıları du?ur. qılıncdan du??n su d?nizi laxtalanır v? bel?likl? d? Yapon adalarını ?m?l? g?tirir. Bu iki kami ? ?zanagi v? ?zanami ? sonradan bu adalara du??r?k, burada evl?ndil?r v? ?intoizmd? sitayi? edil?n v? horm?t edil?n saysızhesabsız kamil?r dunyaya g?tirdil?r. Bu kami n?slind?n ?lav?, ?zanagi gun?? anrısı Amaterasu v? ay tanrısı Tsukiyomi-no-Mikoto do?urur. ?ll?r sonra adalardakı nizamsız h?yatdan v? xaosdan narahat olan Amaterasu, boyuk o?lu Ninigiy? yer uzun? enib idar?ciliyi ?l? alma?ı tap?ırır. Ninigi d? bu nizama ?m?l ed?r?k yer? enir v? bununla da ilk insan imperatoru titulunu alır. Bu mifoloji hekay?y? gor?, h?m Yapon adaları, h?m d? yaponlar ilahi m?n??lidir. Buna gor? d? II. ?kinci Dunya Muharib?sin? q?d?r h?r bir imperator gun?? tanrısı Amaterasunun o?lu hesab olunurdu. ^[2]

V?hy? ?saslanan bir konsepsiya c?rciv?sind? olmasa da, ?intoizmi coxallahlıq bir muq?dd?si il? uy?un ??rh ed?n b?zi yazılı m?tnl?r ?intoistl?r arasında horm?tli yer tutur.

Q?dim m?s?l?l?rin qeydi ? Miladdan sonra 712-ci ill?rd? yapon dilind? yazılmı? ?n q?dim yapon muq?dd?s kitabıdır. T?m?l olaraq yaradılı? Yaponiyanın yaradılı?ı v? yaponların dini ?n?n?l?ri v? ?n?n?vi mifoloji v? na?ılları v? hekay?l?ri yerl??m?kd?dir.

Yaponiya ?caz?nam?l?ri ? Yapon yaradılı? mifologiyası v? ilahi varlıqlarla ?laq?li hekay?l?r ehtiva ed?n ?n q?dim yapon muq?dd?s yazılarında biridir. Miladdan sonra 720-ci ild? toplanmı?dır.

Miladdan sonra 900-cu ill?rd? toplanan v? ?into ?n?n?si v? gunumuzd? ?into ?n?n?sind? istifad? edil?n cox ibad?tl? ?laq?li qanunları ehtiva ed?n erk?n dovr yapon muq?dd?s kitab kolleksiyasıdır. ^[2]

• Buddizm
• Konfutsicilik
• Daosizm