| ?qor Dyakonov
|
|---|
| rus.
И?горь Миха?йлович Дья?конов
|
?. M. Dyakonov (1991-ci il)
|
| Do?um tarixi
|
|
| Do?um yeri
|
|
| V?fat tarixi
|
(84 ya?ında)
|
| V?fat yeri
|
|
| D?fn yeri
|
- Boqoslovskoye q?biristanlı?ı
[d]
|
| Elm sah?l?ri
|
tarix
,
??rq?unaslıq
,
dilcilik
|
| Elmi d?r?c?si
|
|
| ?? yeri
|
- Rusiya Elml?r Akademiyası ??rq ?lyazmaları ?nstitutu
[d]
|
| T?hsili
|
- Sankt-Peterburq Dovl?t Universitetinin Filologiya fakult?si
[d]
|
| Tanınmı? yetirm?l?ri
|
Tamaz Qamkrelidze
,
Maykl Heltser
[d]
,
M?h?mm?d Dandamayev
,
Vladimir Yakobson
[d]
|
| Uzvluyu
|
|
| Mukafatları
|
 |
?qor Dyakonov
(tam adı:
?qor Mixaylovic Dyakonov
,
rus.
И?горь Миха?йлович Дья?конов
;
30 dekabr 1914
(
12 yanvar
1915
)
,
Petroqrad
[1]
?
2 may
1999
[2]
,
Sankt-Peterburq
) ?
Rusiya
v?
Sovet
tarixcisi, ??rq?unası v? dil?unası.
?.M.Dyakonovun i?l?tdiyi terminl?rl? eyni olan buradakı terminl?rd? b?zi f?rql?r vardır. Bunlar muxt?lif oxunu?dan, muxt?lif ?d?biyyatdan g?l?n f?rql?rdir. Sag-giga sozu aydındır: sag - ?umer dilind? ‘ba?’ dem?kdir, giga sozu is? ‘qara’ sozunu muhafiz? edir - h?rf?n ‘ba?ı qara’ - qaraba?lar m?’nasındadır.
Y. Yusifovun dediyi "kengir" sozunun izahına ?.M. Dyakonovda rast g?lirik. ?.M.Dyakonov gost?rir ki, ?umer sozu mixi yazılarda K?.EN.G? i?ar?si il? yazılır. "Bel? bir fikir yayılmı?dır ki, bu sozu fonetik c?h?td?n *Kegi(r) ??klind? oxumaq lazımdır, cunki ?umer sozunun dialekt formasının prototipidir. Lakin k>? dialekt kecidin? kifay?t q?d?r inandırıcı d?lil yoxdur, ona gor? d? K?.EN.G? yazılı? formasını ?umer oxunu?u il? t?rkibi ideoqram kimi du?unm?k daha yax?ı olar". Buradan aydın olur ki, Kiengi (v? ba?qa variantlardakı Kegir, Kengir) "?umer" dem?kdir.
Ki-en-gi sozunun etimologiyası haqqında vahid fikir yoxdur. Romer ki-egi ??klind? ‘knyaz yeri’, ‘knyaz torpa?ı’ kimi izah etmi?dir. Bizim fikrimizc?, K?.EN.G? - ilkin m?’nasına gor? ‘allahın g?ldiyi torpaq’ dem?kdir: ki - ‘torpaq’, En(An) - ?umerl?rin allah adı, gi - ‘g?lm?k’ sozudur.
?.M.Dyakonov ?umerl?rin taleyini daha yanlı? du?unmu?dur: "Baxmayaraq ki, ?umer dili sami-akkadlar t?r?find?n sıxı?dırıldı, lakin bir xalqın ba?qası t?r?find?n fiziki sıxı?dırılması ba? verm?di; antropoloji tip d?yi?m?di, m?d?niyy?td? el? bir ?saslı d?yi?iklik olmadı... Mahiyy?t e’tibaril? sonrakı babillil?r el? h?min ?umerl?r idi... lakin dill?rini d?yi?mi?dil?r".
[3]
?.M.Dyakonovun ?umer dili haqqında dediyi a?a?ıdakı sozl?ri eynil? turk dill?rin? d? aid etm?k olar: "Fovq?lad? muhum fonetik qanun: ikihecalı ?saslarda samitl?r arasında yalnız bu v? ya dig?r bir sait i?l?n? bil?r: gaba - ‘qrud?’, ama "mat?", amar "detenı?"... Bu, y?qin ki, cox q?dim, lakin h?r halda sonrakı hadis? olub, soz ?sasının ilkin saitinin n?d?n ibar?t oldu?unu bildirir".
[3]
?.M.Dyakonov ?umer dilinin fonetik sistemini n?z?rd?n kecir?r?k e.?. III minilliyin ortalarına aid ?umer dili fonetik sistemi il? II minilliy? aid hurri dili fonetik sistemi arasında yaxınlıq mu?ahid? etmi? v? bu yaxınlı?ın q?dim vahid substratdan g?ldiyini guman etdiyini bildirmi?dir.
[3]
Lu??tl?r v? ensiklopediyalar
| |
|---|
|